Δύο φορές έχουν προσέλθει στις κάλπες οι Βούλγαροι μέσα στο 2021, τον Απρίλιο και τον Ιούλιο, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει προκύψει νέα κυβέρνηση. «Αυτή τη φορά δεν υπάρχει περιθώριο αποτυχίας, η βουλγαρική κοινωνία απαιτεί από τα πολιτικά κόμματα να αναλάβουν τις ευθύνες τους», λέει η Βεσέλα Τσέρνιεβα, επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων (ECFR) με έδρα τη Σόφια. Αλλά ποιος θα είναι ο ρυθμιστής της εκλογικής αναμέτρησης;

Η Τσέρνιεβα επισημαίνει ότι τους τελευταίους μήνες έχουν εμφανιστεί νέα πολιτικά σχήματα που ίσως κάνουν τη διαφορά. Σύμφωνα με νεότερες δημοσκοπήσεις, επισημαίνει, ένα νέο, μεταρρυθμιστικό κόμμα με την ονομασία «Συνεχίζουμε την Αλλαγή» θα μπορούσε να συμμαχήσει με τους Σοσιαλιστές, καθώς και με κόμματα διαμαρτυρίας που είχαν ήδη συμμετάσχει σε προηγούμενες εκλογές, όπως η «Δημοκρατική Βουλγαρία», το λαϊκιστικό κόμμα «Υπάρχει τέτοιος λαός», καθώς και ο σχηματισμός «Βουλγαρία, σήκω! Ερχόμαστε!», ώστε να προκύψει μία επαρκής κοινοβουλευτική πλειοψηφία. «Μακροπρόθεσμα θα είναι μία δύσκολη πολιτική συμβίωση, αλλά για ένα χρονικό διάστημα κάτι μπορεί να γίνει», λέει η διευθύντρια του ECFR. «Σε κάθε περίπτωση χρειαζόμαστε πλέον μία κυβέρνηση, η οποία θα αναλάβει την πολιτική ευθύνη για να υλοποιήσει σημαντικές αποφάσεις».

Ο φόβος των αποφάσεων

Η συνεργασία παραμένει άγνωστη λέξη για τα πολιτικά κόμματα που δίνουν το παρών στη σημερινή Βουλή, παρά τις συνεχείς εκκλήσεις να ξεπεραστούν οι διαχωριστικές γραμμές του παρελθόντος. «Αυτή τη φορά το κίνητρο για τον σχηματισμό κυβέρνησης θα είναι ακόμη πιο ισχυρό απ' ότι σε προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις», λέει στην DW ο Παρβάν Σιμεόνοφ, διευθυντής της εταιρείας δημοσκοπήσεων Gallup International Balkans. «Την ίδια στιγμή, ωστόσο, τα ποσοστά των κομμάτων στις τελευταίες σφυγμομετρήσεις μας δείχνουν ότι η υλοποίηση του στόχου φαντάζει ακόμη πιο δύσκολη».

Και όλα αυτά, ενώ συσσωρεύονται οι εκκρεμότητες και τα μεγάλα προβλήματα που αναζητούν λύση. Για παράδειγμα η κατάρρευση του συστήματος υγείας σε καιρούς πανδημίας και η προώθηση της καμπάνιας περί εμβολιασμών. Κάθε μέρα πεθαίνουν στη Βουλγαρία τουλάχιστον 100 άνθρωποι σε συνάφεια με τον κορωνοϊό, αλλά η αδράνεια παραμένει. «Οι πολιτικοί φοβούνται τους ψηφοφόρους περισσότερο από τον ιό», λέει η Βεσέλα Τσέρνιεβα. «Το ίδιο συμβαίνει και με άλλα σημαντικά θέματα: το βουλγαρικό σχέδιο για το Ταμείο Ανάκαμψης, την ενεργειακή μεταρρύθμιση, τη διένεξη με τη Βόρεια Μακεδονία, τη δικαστική μεταρρύθμιση που ζητούν η αντιπολίτευση και η ΕΕ, την καταπολέμηση της διαφθοράς. Σε όλα αυτά η σημερινή, μεταβατική κυβέρνηση δεν μπορεί και δεν θέλει να πάρει αποφάσεις...»

«Πρόοδος ή στασιμότητα» είναι το δίλημμα

Παρόμοια άποψη εκφράζει και ο Μάρτιν Κοτέ, διευθυντής του γραφείου του πολιτκού ιδρύματος «Φρίντριχ Νάουμαν» στη βουλγαρική πρωτεύουσα, επισημαίνοντας ότι «ο κόσμος θέλει την αλλαγή, αλλά βλέπει παντού στασιμότητα». Η υπηρεσιακή κυβέρνηση δεν έχει ούτε συνταγματική εντολή, ούτε κοινοβουλευτική πλειοψηφία για να κυβερνήσει. Υπό αυτές τις συνθήκες οι μεταρρυθμιστές του νέου κόμματος «Συνεχίζουμε την Αλλαγή» θα μπορούσαν να κάνουν τη διαφορά. Το κόμμα ιδρύθηκε μόλις το περασμένο καλοκαίρι από δύο πρώην υπουργούς της μεταβατικής κυβέρνησης, τον Ασέν Βασίλεφ και τον Κίριλ Πέτκοφ. Ο αναλυτής Παρβάν Σιμεόνοφ τους θεωρεί «τεχνοκράτες με έφεση προς την ελεύθερη οικονομία δυτικού τύπου, που φαίνονται να προσεγγίζουν το κίνημα του Εμανουέλ Μακρόν στη Γαλλία». Οι Βούλγαροι τους αποκαλούν «τα αγόρια του Χάρβαρντ». Οι ίδιοι λένε ότι θέλουν να εστιάσουν στην πάταξη της διαφθοράς. «Είναι άφθαρτοι πολιτικά, εκπέμπουν ενέργεια και φαίνονται θαρραλέοι», λέει η Βεσέλα Τσέρνιεβα. «Στη σημερινή συγκυρία ίσως αυτά τα προσόντα να αναπληρώνουν και με το παραπάνω την έλλειψη εμπειρίας. Έχουν τη δυνατότητα να αναδειχθούν δεύτερο κόμμα...»

Αυτή την Κυριακή ο αγώνας για τη δεύτερη θέση έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον από τη διεκδίκηση της πρωτιάς. Όλοι συμφωνούν ότι πρώτη δύναμη θα αναδειχθεί και πάλι το κόμμα του πρώην πρωθυπουργού Μπόικο Μπορίσοφ (GERB), αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα σχηματίσει κυβέρνηση. Μετά τις ταραχές του 2020 ο Μπορίσοφ και το κόμμα του έχουν περιέλθει σε απομόνωση. Το κύριο ερώτημα για τις βουλευτικές εκλογές είναι εάν θα εξασφαλίσει τη δεύτερη θέση το σοσιαλιστικό κόμμα ή το μεταρρυθμιστικό σχήμα «Συνεχίζουμε την Αλλαγή». Ο Παρβάν Σιμεόνοφ πιστεύει ότι «αν βγουν δεύτεροι οι Σοσιαλιστές, θα λάβουν κάποια στιγμή και την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης. Αν δεν τα καταφέρουν, τότε δεν θα υπάρξει συμφωνία μεταξύ των πολιτικών κομμάτων».

Σίγουρη η επανεκλογή του προέδρου

Σαφώς λιγότερη η αγωνία για τις προεδρικές εκλογές, που γίνονται και αυτές στις 14 Νοεμβριου, παράλληλα με τις εκλογές για την ανάδειξη νέας Βουλής. Ο σημερινός κάτοχος του αξιώματος Ρούμεν Ράντεφ προηγείται σε όλες τις δημοσκοπήσεις και θεωρειται μάλλον βέβαιο ότι θα επανεκλεγεί. Από την άλλη πλευρά, «αν δεν τα καταφέρει από τον πρώτο γύρο, οι δυσκολίες αυξάνονται σημαντικά στον δεύτερο γύρο», προειδοποιεί ο Παρβάν Σιμεόνοφ. «Ο συνδυασμός βουλευτικών και προεδρικών εκλογών έχει ως αποτέλεσμα την αθρόα προσέλευση στην κάλπη στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, αλλά στον δεύτερο γύρο η εικόνα θα μπορούσε να είναι διαφορετική...»

Το βασανιστικό ερώτημα είναι τί θα συμβεί, εάν, για μία ακόμη φορά, δεν προκύψει ικανή κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Κατά πάσα πιθανότητα ο πρόεδρος της χώρας θα ορίσει μία ακόμη υπηρεσιακή κυβέρνηση, την τρίτη εντός του 2021. «Αλλά σε αυτή την περίπτωση» προειδοποιεί ο Παρβάν Σιμεόνοφ, «υπάρχει κίνδυνος να καταρρεύσει η αξιοπιστία της πολυκομματικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και να ενισχυθούν φασιστοειδείς τάσεις. Ήδη σήμερα στη Βουλγαρία επικρατεί μία αίσθηση εξάντλησης και αδιαφορίας ταυτόχρονα...»

Κρίστοφερ Νέρινγκ

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου