Όπως και οι δύο προηγούμενες ταινίες για την ιστορία της αρχιτέκτονα Σελίν και του συγγραφέα Τζέσι, έτσι και η τρίτη παρουσιάζεται στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου. Αυτή τη φορά στο επίσημο πρόγραμμα, αλλά εκτός συναγωνισμού, καθώς η Αθηνά Τσαγγάρη, που είναι τόσο συμπαραγωγός της ταινίας όσο και μια από τους ηθοποιούς που παίζουν, συμμετέχει στην κριτική επιτροπή της Μπερλινάλε.

Η Σελίν και ο Τζέσι στη χώρα της Τραγωδίας

Η πρώτη ταινία του σκηνοθέτη Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ για τη Σελίν και τον Τζέσι που φιλοσοφούν για την αγάπη, τη ζωή και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς, προβλήθηκε το 1995. Στην Πριν το ξημέρωμα η Γαλλίδα Σελίν, την οποία υποδύεται από τότε η Τζουλί Ντελπί, και ο Αμερικανός Τζέσι, τον οποίο πάλι από τότε παίζει ο Ίθαν Χοκ, γνωρίζονται και ερωτεύονται στη Βιέννη. Η υπόσχεση να συναντηθούν σε μισό χρόνο πραγματοποιείται μόλις 9 χρόνια αργότερα, το 2004. Στην ταινία Πριν το ηλιοβασίλεμα, που η υπόθεση της εκτυλίσσεται στο Παρίσι, οι δύο αποφασίζουν να μείνουν μαζί. Στο τρίτο μέρος αυτής της ιστορίας ενός ζευγαριού η Σελίν και ο Τζέσι, σαραντάρηδες πια και με δύο παιδιά, κάνουν διακοπές στη Μεσσηνία. Στην Before Midnight, δηλαδή Πριν τα μεσάνυχτα, οι δύο πρωταγωνιστές παραμένουν στους διαλόγους τους στον κόσμο των αισθημάτων, όμως η σχέση τους έχει φτάσει σε ένα κρίσιμο σημείο: θα μείνουν μαζί ή θα χωρίσουν.

Γιατί επέλεξε τη Μεσσηνία ως τρίτο σταθμό αυτής της ιστορίας ρωτήθηκε στη συνέντευξη τύπου στη Μπερλινάλε ο Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ: “Αυτή η περιοχή μου αρέσει, επειδή δεν είναι μια περιοχή όπως στην ταινία Mama mia η και σε πολλές άλλες, δηλαδή αυτά τα νησιώτικα τοπία. Αυτό που βλέπουμε εδώ είναι η σύγχρονή Ελλάδα, παρότι βλέπουμε και τους αρχαίους τόπους. Αυτή τη φορά η Σελίν και ο Τζέσι κάνουν διακοπές, συναντιούνται με άλλους συγγραφείς. Για αυτούς είναι ο παράδεισος, έχουν τα πάντα που έχουν ποθήσει να αποκτήσουν στη ζωή, έχουν παραμείνει ανθρώπινοι και διατηρούν ακόμη τη σχέση τους. Η περιοχή μας φάνηκε ένας ιδανικός τόπος, μια καλή αφετηρία να δείξουμε όλα αυτά που χαρακτηρίζουν τις σχέσεις των ανθρώπων εδώ και χιλιάδες χρόνια.” Σε αυτό το σημείο πετάγεται στη συνέντευξη τύπου η Τζουλί Ντελπί: “Tragedy” Και ο Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ της απαντά: “Πλάκα κάνει. Η Ελλάδα μπορεί να είναι ο,τιδήποτε άλλο εκτός από τραγωδία.”

Η Ελλάδα των διαφορετικών ταχυτήτων

Σε αυτό δυσκολευόμαστε να παρακολουθήσουμε τον Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ, προπαντός μετά από την επόμενη ταινία, Στο λύκο, των νεαρών σκηνοθετών Χριστίνας Κουτσοσπύρου και του ιρλανδέζικης καταγωγής Άραν Χιουζ που παρουσιάζεται στο παράλληλο πρόγραμμα ΦΟΡΟΥΜ της Μπερλινάλε. Η ταινία ξεκινά με μια σχεδόν βιβλική προφητεία ενός τσοπάνου: “Εγώ είδα μια επιδημία μεγάλη, ένα χάος, μια καταστροφή. Εδώ και δύο, τρία χρόνια. Και φώναζα: Παιδιά, δεν πάμε καλά. Παιδιά, έρχεται φτώχεια, δεν πάμε καλά.”

Για τον ηλικιωμένο κτηνοτρόφο και τους δικούς του σε ένα χωριό στα Ορεινά Ναυπακτίας η προφητεία ήδη επαληθεύθηκε: στα σκοτεινά σπίτια τους συζητάνε αν θα ξοδέψουν τα λίγα τους ευρώ για τσιγάρα ή για μπύρα, προσπαθούν να βρουν νέα δανεικά, μοιρολογούν για την κατάσταση στην οποία ζουν, ενώ το πρόσωπο τους χαράζουν οι αυλακιές της στέρησης και της εξοντωτικής δουλειάς. Όπως θα πει ο Άραν Χιουζ: “Η Ελλάδα που βλέπουμε στην ταινία δίνει μια ιδέα της Ελλάδας του παρελθόντος. Η κατάσταση όμως, στην οποία ζουν οι άνθρωποι, είναι σύγχρονη. Εμείς προσπαθήσαμε να δείξουμε αυτούς τους δύο διαφορετικούς χρόνους ταυτόχρονα για να δούμε το τι προκύπτει από αυτόν τον συνδυασμό.”

Οι άνθρωποι της ταινίας εκλαμβάνουν την οικονομική κρίση ως κάτι που διαδραματίζεται στην πρωτεύουσα και για το οποίο “μιλά” η τηλεόραση. Οι ίδιοι αντιμετωπίζουν την κρίση ως ένα είδος συμφοράς, ως μια πληγή, που δεν μπορούν να την εξηγήσουν. Η ταινία είναι κάτι μεταξύ φιξιόν και ντοκιμαντέρ, λέει η Χριστίνα Κουτσοσπύρου: “Προσπαθούμε να αποφύγουμε το κλασικό ντοκιμαντέρ. Θέλαμε να δείξουμε τη δική μας οπτική γωνία. Με το μοντάρισμα προσπαθήσαμε να εντάξουμε ένα στοιχείο πιο φιξιόν, ένα δικό μας σενάριο, χωρίς όμως να καταστρέψουμε την πραγματική εικόνα ενός χωριού στην Ελλάδα και ειδικά δύο οικογενειών.”

Οι σκηνοθέτες καταφέρνουν να συνδυάσουν το ντοκιμαντέρ με τη φιξιόν με έναν επιτυχή τρόπο: οι πρωταγωνιστές της ταινίας δεν είναι άλλοι από τους ίδιους τους κτηνοτρόφους, οι οποίοι υποδύονται τον ίδιο τους τον εαυτό. Η Χριστίνα Κουτσοσπύρου: “Δεν θα μπορούσαν να παίξουν και κάτι άλλο, επειδή δεν ξέρουν να προσποιούνται. Αυτό που θέλαμε είναι να μην υπάρχει προσποιητή συμπεριφορά, αλλά να δείξουν αυτό που είναι στην καθημερινότητα τους.” Η ταινία Στο λύκο είναι αρκετά πρωτότυπη στο είδος της. Το γεγονός ότι πρόκειται για την πρώτη ταινία μεγάλου μήκους της Χριστίνας Κουτσοσπύρου και του Άραν Χιουζ υπόσχεται πολλά για το μέλλον.

Παναγιώτης Κουπαράνης, Βερολίνο

Υπεύθ. σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου