Στο ραδιόφωνο αποφασίζουν για τη ζωή του αλλά ο εξάχρονος Ράινερ Βάις έχει τα μάτια του στραμμένα στην τεχνολογία. Είναι 30 Σεπτεμβρίου 1938 σε ένα ξενοδοχείο στη Σλοβακία. Οι ένοικοι του ξενοδοχείου ακούνε προσεκτικά τα νέα από το ραδιόφωνο. Νέα που αφορούν πολλούς Εβραίους, ανάμεσα σε αυτούς και την οικογένεια Βάις. Η φωνή του ραδιοφώνου κάτι λέει για «μια συμφωνία με τον κ.Χίτλερ, τον Γερμανό ηγέτη στο Μόναχο». Η φωνή ανήκει στο Βρετανό Πρωθυπουργό Τσάμπερλεν, ο οποίος μιλάει γεμάτος ενθουσιασμό για την ειρήνη.

Οι ένοικοι του ξενοδοχείου δεν ήταν πάντως τόσο ενθουσιώδεις. Καταλάβαιναν τι θα γινόταν εάν έδιναν περισσότερα εδάφη στο Χίτλερ. Μέσα σε λίγες ώρες το ξενοδοχείο άδειασε και οι εβραϊκές οικογένειες έσπευδαν στην Πράγα για να πάρουν βίζα. Να φύγουν από αυτή την Ευρώπη, αυτό ήταν που κυρίως τους ενδιέφερε.

Ο  χημικός Γκέρχαρντ Χέρτσμπεργκ

Τον Ιανουάριο του 1939 η οικογένεια Βάις έφθασε στη Νέα Υόρκη. Η γοητεία που ασκούσε η τεχνολογία στο νεαρό Ράινερ δεν θα τον εγκαταλείψει ποτέ. Στις ΗΠΑ σπουδάζει ηλεκτροτεχνικός και θα ασχοληθεί σε βάθος με την έρευνα των βαρυτικών κυμάτων. Την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου 2017 θα του απονεμηθεί το βραβείο Νόμπελ.

Ο Ράινερ Βάις δεν είναι ο μοναδικός άνθρωπος που διέφυγε από τους Ναζί και στη διάρκεια της ζωής του βραβεύθηκε με Νόμπελ. Από το Τρίτο Ράιχ διέφυγαν τουλάχιστον 20 βραβευθέντες. Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν Εβραίοι, άλλοι αντιφρονούντες ή άλλοι είχαν παντρευτεί Εβραίες.

Ανάμεσα σε αυτούς που διέφυγαν και ο χημικός Γκέρχαρντ Χέρτσμπεργκ, ένας νεαρός από το Αμβούργο, ο οποίος παντρεύτηκε μια Εβραία και για το λόγο αυτό δεν μπορούσε να σπουδάσει στο πανεπιστήμιο. Το 1935 ο Χέρχτσμπεργκ έφυγε με τη γυναίκα του στον Καναδά. Το 1971 πήρε το Νόμπελ Φυσικής. Η υψηλότερη διάκριση επιστημών στη χώρα του φέρει το όνομά του.

Εξουσία πάνω στην αλήθεια και τη βλακεία

Το 1939 οι γονείς του Άρνο Πεντσίας του έδωσαν μια βαλίτσα και μια σακουλίτσα με καραμέλες στο σταθμό του Μονάχου και τον έστειλαν στην Αγγλία με την ελπίδα να καταφέρουν να έρθουν και αυτοί αργότερα. Ο Πεντσίας πήγε αργότερα στις ΗΠΑ και σπούδασε φυσική. Βραβεύθηκε με το Νόμπελ το 1978.

Αυτές είναι μόνο τρεις περιπτώσεις. Οι Ναζί ήθελαν να εξουσιάζουν τα πάντα. Και όπως είχε γράψει και ο Τόμας Μαν ήθελαν ακόμα να ορίζουν «ποια είναι η αλήθεια και ποια είναι η ανοησία». Ο διάσημος γερμανός χημικός και βιομήχανος Καρλ Μπος (Bosch) και ο ίδιος βραβευμένος με Νόμπελ είχε πει κάποτε στον Χίτλερ πως αν συνεχίσουμε να διώχνουμε τους εβραίους επιστήμονες τότε η χημεία και η φυσική στη Γερμανία θα πάνε 100 χρόνια πίσω. Και ο Χίτλερ του απάντησε «τότε ας δουλέψουμε 100 χρόνια χωρίς φυσική και χημεία».

DPA/ Μαρία Ρηγούτσου