Οι πλαζ στην Αλβανία είναι γεμάτες με ντόπιους και ξένους τουρίστες. Αλλά το Δυρράχιο δεν φαίνεται να είναι μόνο τόπος θερινών διακοπών, αλλά και προσωρινός τόπος διαμονής εκατοντάδων Αφγανών προσφύγων. Ξενοδοχεία κι άλλα καταλύματα έχουν δημιουργήσει χώρο για να τους φιλοξενήσουν. Έξω από τα ξενοδοχεία υπάρχει αστυνομία. Η παρουσία δημοσιογράφων δεν είναι επιθυμητή. "Βρίσκονται σε καραντίνα" εξηγεί ένας αστυνομικός. Από ένα άνοιγμα μπορεί κανείς να δει ένα κοριτσάκι να παίζει αμέριμνο στην πισίνα. Πριν λίγες ημέρες, η αγωνία στα πρόσωπα μικρών και μεγάλων ήταν έκδηλη στην προσπάθεια να φύγουν από το Αφγανιστάν με τις πτήσεις των δυτικών.

 Έχει υποχρέωση να βοηθήσει τους νατοϊκούς συμμάχους

Στα Τίρανα, φοιτητές ρωτήθηκαν εάν μπορούν να παραχωρήσουν τα δωμάτιά τους σε Αφγανούς πρόσφυγες, που μεταφέρθηκαν στην αλβανική πρωτεύουσα. Η αλβανική κυβέρνηση συμφώνησε πριν από δύο εβδομάδες να δεχθεί τουλάχιστον 4.000. "Προσωρινά" διευκρίνισε τότε το πρωθυπουργός Έντι Ράμα. Πρόκειται για μια χιλιοειπωμένη λέξη τον τελευταίο καιρό. Και όσο περισσότερο χρησιμοποιείται, τόσο περισσότερο μεγαλώνει η απορία των ανθρώπων. "Ποιος ξέρει πόσο ακόμη θα μείνουν εδώ οι Αφγανοί" μονολογεί κάποιος κουνώντας το κεφάλι του. "Έχουμε μια οικονομία που για να ζήσεις πρέπει να γίνεις επαίτης, πρέπει να ψάχνουμε ψωμί στα σκουπίδια, το ξέρετε"; Άλλοι πάλι περαστικοί υποστηρίζουν ότι η Αλβανία, ως μέλος του ΝΑΤΟ, έχει την υποχρέωση να βοηθήσει τους συμμάχους της, τις ΗΠΑ, καθώς η διοίκηση Μπάιντεν ζήτησε από τον Ράμα να φιλοξενήσει Αφγανούς μέχρις ότου θεωρηθούν και εγκριθούν οι βίζες τους για τις ΗΠΑ. "Αλλά αυτό μπορεί να πάρει μέχρι και χρόνο" λέει ο Άλμπαν Ντάφα, ερευνητής σε θέματα ασφάλειας στο Ινστιτούτο Δημοκρατίας και Διαμεσολάβησης στα Τίρανα. "Η κυβέρνηση δεν έχει δώσει περισσότερες πληροφορίες για την όλη διαδικασία".

Εκείνο που τον απασχολεί είναι ότι οι εξελίξεις μπορεί να οδηγήσουν σε καταστάσεις αυξανόμενης απόρριψης των Αφγανών προσφύγων από τον αλβανικό πληθυσμό, ενώ υπάρχει και το ερώτημα τι θα γίνει με αυτούς, στους οποίους δεν επιτραπεί η μετακίνηση στις ΗΠΑ, "σε αυτούς που θα ξεμείνουν στην Αλβανία". Περίπου 600 Αφγανοί πρόσφυγες έχουν έρθει στη χώρα μέχρι τώρα. Ο Χάνμπικ Σαντίκ, που βρίσκεται στα Τίρανα, είναι ένας εξ' αυτών. Ο 22χρονος ίσως να μην ξέρει ότι η παρουσία, η δική του του και των άλλων προσφύγων, έχει αναχθεί σε πολιτικό ζήτημα. Απλά πιστεύει ότι τώρα βρίσκεται σε ασφαλές περιβάλλον. Μόλις έμαθε ότι θα έρχονταν στην Αλβανία, κοίταξε στο διαδίκτυο πού βρίσκόταν αυτή η χώρα. "Κοιτούσα τη θέση της, τους γειτόνους της και μετά είπα στην οικογένειά μου, ότι πρόκειται για μια πολύ φτωχή χώρα", λέει επιστρατεύοντας τα σπασμένα αγγλικά του.

ΗΠΑ: Εταίρος στην πρόοδο

Από τη μια φαίνεται λογικό που η Αλβανία συναίνεσε στο αμερικανικό αίτημα να φιλοξενήσει Αφγανούς πρόσφυγες. Οι ΗΠΑ συνδράμουν στη διατήρηση της σταθερότητας στα Βαλκάνια, που έχουν πίσω τους μακρά ιστορία πολέμων. Αρκετοί δρόμοι φέρουν ονόματα πρώην Αμερικανών προέδρων. Η εικόνα των ΗΠΑ ως εταίρο για την πρόοδο και την ανάπτυξη είναι βαθιά ριζωμένη στο μυαλό των ανθρώπων ανεξαρτήτως του εάν έχει γίνει πρόοδος ή όχι. Ωστόσο η χώρα καταβάλει προσπάθειες για την ευημερία των δικών της πολιτών, που συχνά συνοδεύεται από εντάσεις ανάμεσα στην κυβέρνηση Ράμα και την αντιπολίτευση. Πρόκειται για μία χώρα μέσα στη διαφθορά, τη φτώχεια και τα αδιέξοδα. Την ώρα που εγχώριοι και ξένοι αναλυτές προσπαθούν να αξιολογήσουν τη σημασία του ντιλ μεταξύ Αλβανών και Αμερικανών για τη φιλοξενία των προσφύγων, εκλαμβάνεται ως ύψιστη ειρωνεία η θέα αντίγραφου του αγάλματος της Ελευθερίας στους δρόμους των Τιράνων προς πώληση. "Με 10.000 ευρώ το άγαλμα είναι δικό σας" λέει ο πωλητής.

Μια ολόκληρη περιουσία, αν αναλογιστεί κανείς ότι ο μηνιαίος μισθός των Αλβανών είναι 400 ευρώ κατά μέσον όρο, στις αγροτικές περιοχές μάλιστα είναι μικρότερος. Ο Χανμπίκ Σαντίκ ελπίζει ότι θα μπορέσει να πάει στις ΗΠΑ. Τουλάχιστον, αυτή είναι η υπόσχεση που δίνεται συνεχώς στους Αφγανούς. Κι όταν πάει εκεί, σκοπεύει να συνεχίσει τις σπουδές μηχανικού. "Αν και η Αλβανία είναι ωραία χώρα, για σπουδές οι ΗΠΑ είναι καλύτερες" λέει. Προς το παρόν είναι ασαφές πόσοι Αλβανοί θα φτάσουν στον τελικό προορισμό. Η διαδικασία θεωρήσεων για το ταξίδι στις ΗΠΑ δεν έχει καν ξεκινήσει. Οι ΗΠΑ δίνουν προτεραιότητα στη εξασφάλιση χιλιάδων Αφγανών σε λεγόμενες χώρες τράνζιτ στα Βαλκάνια, στην Αλβανία, στο Κοσσυφοπέδιο και τη Βόρεια Μακεδονία. Τα υπόλοιπα θα είναι πολιτική που θα παίζεται εδώ, στην περιοχή των Βαλκανίων. 

Ελόνα Ελέζι, Φανή Φασκάρ

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου