Μόλις τρεις εβδομάδες μετά την έναρξη της ισπανικής προεδρίας στην ΕΕ οι Ισπανοί ψηφοφόροι καλούνται στις κάλπες. Θα καταφέρει να επανεκλεγεί ο σοσιαλιστής πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ; Προς το παρόν το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα της αντιπολίτευσης προηγείται στις δημοσκοπήσεις, αλλά δύσκολα θα αποκτήσει αυτοδυναμία. Δεν αποκλείεται ωστόσο να συμμαχήσει με τους εθνολαϊκιστές, εξασφαλίζοντας περισσότερες έδρες από όσες θα διέθετε μία αριστερή συμμαχία υπό τον Σάντσεθ.

Ο ίδιος ο Σάντσεθ προτιμά να υποβαθμίσει τη σημασία των αιφνιδιαστικών εξελίξεων. «Η Δημοκρατία ποτέ δεν αποτελεί πρόβλημα», ανέφερε χαρακτηριστικά στις αρχές Ιουνίου. «Άλλωστε δεν είναι η πρώτη φορά στην Ευρώπη που γίνονται εκλογές στη διάρκεια μίας προεδρίας, εδώ είχαμε ακόμη και αλλαγή κυβέρνησης στη διάρκεια μίας προεδρίας». Δεν είναι ακριβώς έτσι, βέβαια. Η αλήθεια είναι ότι ο πρόερος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν το 2022 ασκούσε την προεδρία της ΕΕ την εποχή που προετοιμαζόταν για κρίσιμες εκλογές στη χώρα του, ενώ το 2009 στην Τσεχία ο τότε πρωθυπουργός Αντρέι Μπάμπις παραιτήθηκε εν μέσω ευρω-προεδρίας, καθώς πλήθαιναν οι κατηγορίες εναντίον του για ποικίλα σκάνδαλα.

Αναβάλλεται το ταξίδι στο Στρασβούργο

Αλλά η διεξαγωγή πρόωρων εκλογών λίγες ημέρες μετά την ανάληψη της προεδρίας αποτελεί την απόλυτη εξαίρεση. Αυτός είναι και ο λόγος που ο Πέδρο Σάντσεθ αναγκάστηκε να αναβάλει την επίσκεψή του στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο, τον Ιούλιο, όπου επρόκειτο να παρουσιάσει αναλυτικά τις προτεραιότητες της προεδρίας και να απαντήσει σε ερωτήσεις ευρωβουλευτών. Η παρουσίαση θα γίνει κατά πάσα πιθανότητα στην Ολομέλεια του Σεπτεμβρίου, είτε από τον Σάντσεθ, είτε από τον διάδοχό του.

Ισπανοί διπλωμάτες στις Βρυξέλλες διαβεβαιώνουν ότι τα «ντοσιέ» της προεδρίας θα προχωρήσουν κανονικά, χωρίς αλλαγές λόγω εκλογών, δεδομένου ότι έχουν ολοκληρωθεί οι προετοιμασίες και μάλιστα σε αγαστή συνεργασία με το Βέλγιο και την Ουγγαρία, που πρόκειται να αναλάβουν την εκ περιτροπής προεδρία στο πρώτο και στο δεύτερο εξάμηνο του 2024, αντιστοίχως. Αναλυτές και δημοσιογράφοι στην ίδια την Ισπανία δηλώνουν βέβαιοι ότι ακόμη και μία αλλαγή κυβέρνησης τον Ιούλιο δεν θα άλλαζε την παραδοσιακά φιλο-ευρωπαϊκή στάση της Μαδρίτης, ακόμη και αν συμμετείχαν εθνολαϊκιστικά κόμματα στη νέα κυβέρνηση.

«Στους επόμενους έξι μήνες η Ισπανία θα πρέπει να αντιμετωπίσει πολλές προκλήσεις» επισημαίνει η εφημερίδα La Vanguardia, για να συμπληρώσει όμως ότι «στο παρελθόν η Ισπανία πάντοτε ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες μίας ευρωπαϊκής προεδρίας και όλοι αναμένουν ότι το ίδιο θα γίνει και τώρα». Είναι η πέμπτη προεδρία μετά την ένταξη της Ισπανίας στην ΕΕ το 1986. 

Ουκρανία και διεύρυνση στην ατζέντα

Κύρια προτεραιότητα παραμένει η στήριξη της Ουκρανίας και η αναχαίτιση της ρωσικής επιθετικότητας, εκτιμά η πολιτική επιστήμων Κάρμεν Κολομίνα. «Η Ουκρανία δίνει το παρών σε κάθε απόφαση που λαμβάνεται στην ΕΕ», δηλώνει χαρακτηριστικά. Μία δύσκολη απόφαση είναι, αν τελικά θα αποφασιστεί η έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ουκρανία και πιθανώς με τη Μολδαβία. Αλλά και στην ευρωπαϊκή πορεία των Δυτικών Βαλκανίων προμηνύεται κινητικότητα. «Γενικά η συγκυρία θεωρείται ευνοϊκή για τη διεύρυνση, το ζήτημα είναι πώς θα την αξιοποιήσουμε για να επιτύχουμε συγκεκριμένα αποτελέσματα» τονίζει η πολιτική επιστήμων από την Ισπανία. «Αυτό δεν εξαρτάται μόνο από τις υποψήφιες χώρες, αλλά και από εμάς».

Ο Ισπανός υπουργός Εξωτερικών Χοσέ Μανουέλ Αλμπάρες υπόσχεται ότι η χώρα του θα προωθήσει τη συζήτηση για την «ικανότητα απορρόφησης και άλλων κρατών-μελών» από την «Ευρώπη των 27», κάτι που όλοι συμφωνούν ότι προϋποθέτει ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις στο θεσμικό οικοδόμημα της ΕΕ. «Θα πρέπει να δούμε τις μεταρυθμίσεις εκείνες, που θα επιτρέψουν στην ΕΕ να λειτουργεί ομαλά στο επόμενο στάδιο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Ένα παράδειγμα θα ήταν να λαμβάνονται περισσότερες αποφάσεις με ενισχυμένη πλειοψηφία, αντί ομοφωνίας, στην εξωτερική και στη δημοσιονομική πολιτική», τονίζει ο επικεφαλής της ισπανικής διπλωματίας.

Στις προτεραιότητες της ισπανικής προεδρίας περιλαμβάνονται επίσης η συζήτηση για την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας, η πολιτική ασύλου, η προστασία της ευρωπαϊκής βιομηχανίας με στόχο την απεξάρτηση από την Κίνα και η εύρυθμη λειτουργία της ενεργειακής αγοράς. Όσον αφορά τις διεθνείς εμπορικές σχέσεις, ο Πέδρο Σάντσεθ υπόσχεται να εμφυσήσει νέα πνοή στις σχέσεις της ΕΕ με τις χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής, ενώ ελπίζει να ολοκληρώσει τις διαπραγματεύσεις για μία νέα εμπορική συμφωνία με τις χώρες Mercosur. Για τον σκοπό αυτό έχει ήδη συγκαλέσει συνάντηση κορυφής EE- Λατινικής Αμερικής στη Μαδρίτη στις 17 και 18 Ιουλίου, δηλαδή πριν από τις βουλευτικές εκλογές 

Φιλοδοξίες για προβολή της χώρας

Σε αντίθεση με την εξαιρετικά οικονομική διαχείριση της σουηδικής προεδρίας, η οποία διοργάνωσε ελάχιστες συναντήσεις εντός συνόρων (και αυτές, όπως λένε οι συμμετέχοντες, έγιναν σε μία αφιλόξενη αίθουσα κοντά στο αεροδρόμιο της Στοκχόλμης), οι Ισπανοί φιλοδοξούν να αξιοποιήσουν την προεδρία, για να προβάλουν τη χώρα τους σε όλη την Ευρώπη. Οι συνήθεις άτυπες συναντήσεις έχουν διαμοιραστεί σε 22 διαφορετικές πόλεις της Ισπανίας, περιλαμβανομένων τουριστικών προορισμών στα μεγάλα νησιά Μαγιόρκα και Γκραν Κανάρια.

Ωστόσο, Ευρωπαίοι διπλωμάτες διατυπώνουν επιφυλάξεις για το αν θα υλοποιηθούν όλοι οι φιλόδοξοι στόχοι της κυβέρνησης Σάντσεθ. Όπως επισημαίνει ο Αλεξάντερ Στουμπ, πρώην πρωθυπουργός της Φινλανδίας και νυν διευθυντής της Σχολής Διακρατικής Διακυβέρνησης στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας, «η προεδρία πάντα θέλει να διαμορφώσει την ατζέντα, αλλά τελικά είναι η ατζέντα, που διαμορφώνει την προεδρία. Δηλαδή η ροή των γεγονότων...»

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου