Εορταστικό κλίμα σήμερα στο Συμβούλιο της Ευρώπης στη σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών των κρατών-μελών του. Η ημερήσια διάταξη περιλαμβάνει τα μέτρα που συνεχίζει να παίρνει το Συμβούλιο ως απάντηση στον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, την εφαρμογή της Διακήρυξης του Ρέικιαβικ που υιοθετήθηκε στη Σύνοδο Κορυφής των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων του 2023 και την υιοθέτηση της Σύμβασης-Πλαισίου για την Τεχνητή Νοημοσύνη, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου. Στο τέλος της συνόδου το Λιχτενστάιν παραδίδει την προεδρία της επιτροπής Υπουργών στη Λιθουανία. Ο υπουργός Εξωτερικών, Παιδείας και Αθλητισμού του Λιχτενστάιν, Ντομινίκ Χάσλερ θα αξιολογήσει την προεδρία της. Η πρωθυπουργός της Λιθουανίας Ινγκρίντα Σιμονιτέ θα παρουσιάσει τις προτεραιότητες της προεδρίας της χώρας της.

Κοινότητα Σερβικών Δήμων στο Κόσοβο;

Και το Κοσσυφοπέδιο; Πριν από ένα μήνα, η ένταξή του στο Συμβούλιο της Ευρώπης φαινόταν πολύ κοντινή. Με μια εντυπωσιακή πλειοψηφία του 82%, τα μέλη της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης στο Στρασβούργο ψήφισαν υπέρ της ένταξης του νεότερου κράτους της Ευρώπης ως 47ου μέλους. Προηγήθηκε εισήγηση της πρώην υπουργού Εξωτερικών της Ελλάδας Ντόρας Μπακογιάννη, η οποία ως εισηγήτρια έχει εξετάσει την καταλληλότητα του Κοσσυφοπεδίου. Όμως παρά την ξεκάθαρη ψήφο το Κοσσυφοπέδιο δεν περιλαμβάνεται πλέον στη σημερινή ημερήσια διάταξη του ετήσιου Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων στις 17 Μαΐου. Οι χώρες-κλειδιά Γαλλία, Ιταλίακαι επίσης η Γερμανίααπό την Ομάδα του Κουίντ φρενάρουν. Οι χώρες του Κουίντ, μια άτυπη ομάδα των μεγαλύτερων ευρωπαϊκών χωρών, στην οποία ανήκουν επίσης οι ΗΠΑ και η Μεγάλη Βρετανία, μεσολαβούν εδώ και καιρό στη σύγκρουση μεταξύ Κοσσυφοπεδίου και Σερβίας. Ο λόγος που το Κοσσυφοπέδιο είναι πλέον απίθανο να γίνει μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης προς το παρόν τουλάχιστον έγκειται σε ένα αμφιλεγόμενο σημείο του λεγόμενου διαλόγου εξομάλυνσης των σχέσεων μεταξύ Σερβίαςκαι Κοσσυφοπεδίου.

Ο διάλογος αυτός ξεκίνησε παλαιότερα από την ΕΕ και διεξάγεται υπό την αιγίδα της, αλλά έχει παγώσει εδώ και πολύ καιρό. Ένα πρόβλημα του διαλόγου αφορά στη δημιουργία μιας Κοινότητας Σερβικών Δήμων του Κοσσυφοπεδίου, η οποία υποτίθεται ότι θα εκπροσωπεί όλους τους Σέρβους της χώρας. Η Κοινότητα είναι εξαιρετικά αμφιλεγόμενη διότι υπάρχουν φόβοι ότι θα μπορούσε να γίνει ένα είδος κράτους εν κράτει. Γίνεται μάλιστα αναφορά στη Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης για να υπογραμμιστεί ο κίνδυνο μιας "βοσνιστικοποίησης" του Κοσσυφοπεδίου, δηλαδή μιας μόνιμης παράλυσης και διαίρεσης της χώρας. Ωστόσο, η Γερμανία και τα άλλα κράτη της ομάδας του Κουίντ περιμένουν "απτή πρόοδο στη δημιουργία μιας Ένωσης Κοινοτήτων με σερβική πλειοψηφία", πληροφορήθηκε η Deutsche Welle από πηγές στο Βερολίνο.

Με άλλα λόγια, το Κοσσυφοπέδιο πρέπει να προωθήσει το αντίστοιχο σχέδιο στο συνταγματικό δικαστήριο της χώρας, προκειμένου να εξεταστεί η συνταγματικότητά του. "Χρειάζεται μόνο ένα μικρό βήμα και το Κόσοβο θα μπορούσε να αυξήσει σημαντικά τον αριθμό των υποστηρικτών του υπέρ της ένταξης στο Συμβούλιο της Ευρώπης", είπε στη DW ο κυβερνητικός εκπρόσωπος. Όμως το βήμα αυτό απορρίπτεται και ο πρωθυπουργός Άλμπιν Κούρτι τονίζει ότι δεν αποτελεί προϋπόθεση για την ένταξη στο Συμβούλιο της Ευρώπης. "Το θέμα της Κοινότητας Σερβικών Δήμων αποτελεί τμήμα του διαλόγου εξομάλυνσης με τη Σερβία, ο οποίος διεξάγεται υπό την αιγίδα της ΕΕ και θα πρέπει να συνεχιστεί η διαπραγμάτευση εκεί. Οτιδήποτε άλλο θα έθετε σε κίνδυνο τον διάλογο", δήλωσε ο Κούρτι στην DW. 

Επιθετική εκστρατεία της Σερβίας

Ο Φρανκ Σβάμπε, επικεφαλής της γερμανικής αντιπροσωπείας στο Συμβούλιο της Ευρώπης, θεωρεί "λάθος το γεγονός ότι τώρα επιχειρείται να επιτευχθούν από την πίσω πόρτα στόχοι που δεν μπόρεσαν να επιτευχθούν στις διαπραγματεύσεις μεταξύ Κοσσυφοπεδίου και Σερβίας". Άλλοι εμπειρογνώμονες επικρίνουν επίσης το γεγονός ότι η Ένωση Κοινοτήτων που απαιτεί η ΕΕ δεν μπορεί να υλοποιηθεί επειδή οι δήμαρχοι των σχετικών δήμων κατευθύνονται από το Βελιγράδι. "Υπάρχει έλλειψη συναίνεσης από τους ίδιους τους συμμετέχοντες δήμους. Χωρίς αυτήν η δημιουργία μιας Ένωσης δεν θα ήταν νόμιμη και θα ερχόταν σε αντίθεση με το σύνταγμα του Κοσσυφοπεδίου και το καταστατικό του Συμβουλίου της Ευρώπης", λέει ο Γκέραλντ Κνάους από την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Σταθερότητας (European Stability Initiative). Ο Κνάους υπογραμμίζει επίσης ότι η απαίτηση αυτή των κρατών του Κουίντ αποτελεί επιτυχία της επιθετικής εκστρατείας του Σέρβου προέδρου Αλεξάνταρ Βούτσιτς, ο οποίος προσπαθεί ενεργά εδώ και πολλά χρόνια να αποτρέψει την ένταξη του Κοσσυφοπεδίου σε διεθνείς οργανισμούς. Ο Βούτσιτς κατάφερε επίσης να αποτρέψει με αυτόν τον τρόπο την ένταξη του Κοσσυφοπεδίου στην Ιντερπόλκαι την UNESCO.

Το ότι όλως παραδόξως μια υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ χώρα, όπως η Σερβία,με ισχυρότερες σχέσεις με τη Ρωσία και την Κίνα από ό,τι με την ίδια την ΕΕ, ασκεί τόσο μεγάλη επιρροή στην πολιτική της ΕΕ απέναντι στο Κόσοβο επικρίνεται και από τον Όλιβερ Ρόλφς, ειδικό σε θέματα ασφάλειας και πρώην συντονιστή της Διάσκεψης Ασφάλειας του Μονάχου. "Η επιθετική πολιτική της Σερβίας, η οποία υποστηρίζεται από τη Ρωσία, οδηγεί σε κλιμάκωση των εντάσεων στο Κοσσυφοπέδιο και στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Η ΕΕ και οι ΗΠΑ έχουν μέχρι στιγμής απαντήσει σε αυτή την επιθετικότητα με κατευνασμό, γεγονός που επιδεινώνει την κατάσταση. Η ΕΕ αφήνει τον εαυτό της να εμφανιστεί επανειλημμένα από τη Σερβία, υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ αντί να χαράξει σαφείς κόκκινες γραμμές" δηλώνει.

Το Κοσσυφοπέδιο μαζί με τη Λευκορωσία και τη Ρωσία είναι τα μοναδικά ευρωπαϊκά κράτη που δεν είναι μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, αν και η Ρωσία αποχώρησε το 2022 η ίδια. Για το Κοσσυφοπέδιο βέβαια η ένταξη σε έναν από τους παλαιότερους και σημαντικότερους διακυβερνητικούς οργανισμούς της Ευρώπης θα αποτελούσε ένα ακόμη βήμα προς την εδραίωση της θέσης του στη διεθνή κοινότητα. Μέχρι σήμερα έχει αναγνωριστεί επίσημα από 116 χώρες, συμπεριλαμβανομένων 34 χωρών του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Ζητούμενο ο πολιτικός ρεαλισμός

Ωστόσο, η ένταξη θα μπορούσε να αποφέρει σαφή οφέλη και για τις μειονότητες της χώρας, συμπεριλαμβανομένων των Σέρβων. Ο Φρανκ Σβάμπε εξηγεί ότι, αν χρειαστεί, οι Σέρβοι θα μπορούσαν να προσφύγουν για τα δικαιώματά τους στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, οι αποφάσεις του οποίου είναι δεσμευτικές για τα κράτη-μέλη.Στο ίδιο το Κοσσυφοπέδιο, ο πρωθυπουργός ΄Αλμπιν Κούρτι εκθειάζεται για τη σκληρή του αντίσταση. Ωστόσο, πολλοί παρατηρητές θα ήθελαν να δουν περισσότερο ρεαλισμό. "Είναι πλέον αβέβαιο αν η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης θα ψηφίσει και πάλι υπέρ της ένταξης του Κοσσυφοπεδίου του χρόνου" λέει στην DW ο Αρτάν Μουχαχίρι, πολιτικός αναλυτής από την Πρίστινα. "Η αυστηρή απόρριψη του Κούρτι θα μπορούσε να έχει αρνητικό αντίκτυπο στις σχέσεις με την ΕΕ και τα κράτη του Κουίντ. Και το παράδοξο είναι ότι το πρόβλημα της Κοινοτήτας Σερβικών Δήμων θα εξακολουθεί να είναι ένας ελέφαντας στο δωμάτιο. Η συνεχής αποφυγή αυτού του προβλήματος θα οδηγούσε μόνο σε περαιτέρω αποκλεισμούς".

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου