Για πέντε μέρες οι μαθητές από την Ελλάδα και τη Γερμανία είχαν την ευκαιρία και τον χρόνο να γνωριστούν, να ανταλλάξουν ιδέες, να κάνουν φίλους και να ανακαλύψουν μαζί νέα πράγματα. Να επισκεφτούν ιστορικούς τόπους και να συνεργαστούν στη μελέτη της κοινής ιστορία Ελλάδας και Γερμανίας και προωθήσουν ενεργά τις αξίες της δημοκρατίας και της ανεκτικότητας. Μια ξεχωριστή συνάντηση με την επιχορήγηση του Ελληνογερμανικού Ιδρύματος Νεολαίας.

Η σημασία μιας σχολικής ανταλλαγής

«Ήταν κάτι καινούριο για μένα να επισκεφτώ τη Θεσσαλονίκη και να γνωρίσω πως λειτουργεί το ελληνικό σχολείο. Ήταν πολύ σημαντικό να μάθω για την ιστορία της πόλης και τον εκτοπισμό τόσων Εβραίων της πόλης στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στο Άουσβιτς. Έμαθα πολλά, δεν έβλεπα απλά αξιοθέατα», τονίζει η 16χρονη Σοφί Κάρτεν που συμμετείχε στο πρόγραμμα ανταλλαγής από γερμανικής πλευράς.

Το ταξίδι στην Ελλάδα ήταν σε συνέχεια προηγούμενης επίσκεψης αντιπροσωπείας μαθητών του 1ου Γυμνασίου Ευόσμου στο Ντύσσελντορφ τον προηγούμενο Φεβρουάριο. «Ήταν συναρπαστική εμπειρία. Κάναμε νέους φίλους από τη Γερμανία και γνωρίσαμε τις συνήθειες τους. Μάθαμε πράγματα για την ιστορία που δε θα μπορούσαμε να μάθουμε σε ένα απλό μάθημα», αναφέρει η Ελένη Χριστοφορίδου, μαθήτρια της 3ης Γυμνασίου. Στο ταξίδι τους στη Γερμανία οι Έλληνες μαθητές είχαν την ευκαιρία να επισκεφτούν το μνημείο για τα θύματα από τα εγκλήματα του εθνικοσοσιαλισμού στο Ντίσελντορφ και το άλλοτε Γραφείο της Γκεστάπο στην Κολωνία, ερχόμενοι σε επαφή με την τραγική ιστορία του παρελθόντος.

Καλλιέργεια κουλτούρας μνήμης

Οι ανταλλαγές μαθητών είχαν πάντα την έννοια του γνωρίζω τον άλλον. «Το θέμα της ενασχόλησης με τη μνήμη  το διαλέξαμε μαζί με τους μαθητές. Αν δεν έχουμε ιστορική μνήμη, το μέλλον μας είναι αβέβαιο», επισημαίνει Σαράντης Τούλης, καθηγητής Πληροφορικής στο 1ο Γυμνάσιο Ευόσμου, εκ των υπευθύνων για την ελληνική πλευρά. Οι μαθητές είχαν την ευκαιρία να κάνουν έρευνα, να ψάξουν αντικρουόμενες πληροφορίες για τα γεγονότα του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου.

Αλλά και να βιώσουν τα γεγονότα του παρελθόντος μέσα από επισκέψεις σε μουσεία, όπως το Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης, που συζητούσαν θεωρητικά στα μαθήματα της Ιστορίας στο σχολείο. «Μετά στην ολομέλεια, συζητάμε αυτά που βρήκαν οι μαθητές και καταλήγουμε σε κάποια συμπεράσματα. Πάντα υπάρχει ένα παραδοτέο με την παρουσίαση ενός θέματος. Σε μία συνάντηση ένας μαθητής μας ήταν τόσο παρακινημένος από όσα έμαθε για το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο που σκεφτόταν μήπως γίνει κάτι ανάλογο στο μέλλον, προσπαθώντας μάλιστα να ευαισθητοποιήσει και τους άλλους συμμαθητές να προσέχουν όσον αφορά τη συμπεριφορά τους στο διαφορετικό», λέει χαρακτηριστικά ο κ. Τούλης.

Κοινά σημεία και διαφορές

Οι μαθητές έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για η ζωή και την καθημερινότητα στο σχολείο. Πώς διεξάγεται η εκπαίδευση, πως είναι σχέση δασκάλου-μαθητή στις δύο χώρες. «Είναι σημαντικές τέτοιες συναντήσεις, ειδικά για το θέμα της αποδοχής της διαφορετικότητας. Βλέπουμε τα κοινά σημεία και τις διαφορές μεταξύ Ελλήνων και Γερμανών αλλά και ποια στερεότυπα ακολουθούμε. Ώστε τα παιδιά που θα εισέλθουν σε αυτήν την κοινωνία να μπορούν να αντιμετωπίσουν τις διακρίσεις», λέει μιλώντας στη Deutsche Welle, η Έλενα Βεργή, καθηγήτρια Γερμανικών και Βιολογίας  και υπεύθυνη νεολαίας της Ελληνο-Γερμανικής Εταιρείας, που οργάνωσε την ανταλλαγή από γερμανικής πλευράς. «Οι μαθητές βίωσαν τις συνέπειες του  Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, οι οποίες είναι ορατές ακόμα και σήμερα στην Ελλάδα. Παρακολούθησαν την ελληνική ιστορία όχι μόνο ως μια ιστορία που βρίσκεται πίσω μας, αλλά που είναι ακόμα πολύ ζωντανή μέσα από διηγήσεις», επισημαίνει.

«Γνωρίσαμε παιδιά από τη Γερμανία πιστεύω ότι αυτό βοηθάει να επουλωθούν οι πληγές από τα αγκάθια του παρελθόντος μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας. Από αυτή την ανταλλαγή κατάλαβα ότι θα πρέπει να εμβαθύνουμε περισσότερο στην ιστορία και χρειαζόμαστε και το βιωματικό κομμάτι για να εξελίξουμε τις σχέσεις μας προς το καλύτερο», αναφέρει από την πλευρά της η μαθήτρια Αναστασία Τσαχιρίδου.

Πυξίδα για το μέλλον

Το Ελληνογερμανικό Ίδρυμα Νεολαίας ενισχύει τις ελληνογερμανικές ανταλλαγές νέων και δίνει μεγάλη σημασία στην στήριξη δράσεων για την ιστορική μνήμη. Το πρόγραμμα του  «θυμόμαστε για το αύριο», έφερε κοντά στην περίοδο της πανδημίας εμπειρογνώμονες και ειδικούς της ιστορικής μνήμης από τις δύο χώρες. Στη Γερμανία εξακολουθούν να μην είναι ευρέως γνωστά τα εγκλήματα της γερμανικής Κατοχής και στην Ελλάδα η ενασχόληση με το θέμα έχει μια ιδιαίτερη πολιτική φόρτιση.

Σε μια εποχή που ο εξτρεμισμός και ο λαϊκισμός βρίσκονται σε άνοδο και αποτελούν απειλή για τη δημοκρατία στην Ευρώπη, είναι σημαντικό να αντιμετωπιστούν αποφασιστικά, βάζοντας ισχυρά θεμέλια, από μικρή ηλικία. Τέτοιου είδους ανταλλαγές νέων με επίκεντρο τη μνήμη δείχνουν ότι τα οδυνηρά διδάγματα της ιστορίας μπορούν να χρησιμοποιηθούν για μια ισχυρή και ειρηνική Ευρώπη, ενθαρρύνοντας την ενεργό δέσμευση για τη διατήρηση των αξιών και των αρχών για έναν καλύτερο κόσμο, με οδηγό την μεταπολεμική πρακτική.