Το ανώτατο δικαστήριο της Γερμανίας απεφάνθη σήμερα ότι ο τρόπος με τον οποίο ελήφθη το 2015 η απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) να θεσπίσει το πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων στις δευτερογενείς αγορές (PSPP) προκειμένου να αποφευχθεί ένας αποπληθωρισμός δεν έγινε βάσει του δικαίου της ΕΕ.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο του δικαστηρίου Αντρέας Φόσκουλε «για πρώτη φορά στην ιστορία του το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο διαπιστώνει ότι ενέργειες και αποφάσεις ευρωπαϊκών οργάνων εμφανώς δεν καλύπτονται από την ευρωπαϊκή κατανομή αρμοδιοτήτων και συνεπώς στερούνται αποτελεσματικότητας στη Γερμανία.» Η απόφαση των γερμανών δικαστών βρίσκεται σε αντίθεση με αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, που είχε εγκρίνει τη διαδικασία που ακολουθήθηκε στην περίπτωση του PSPP (Public Sector Purchase Programme - παρέμβαση στην αγορά ομολόγων).

Το δικαστήριο της Καρλσρούης θεωρεί επίσης ότι δεν τηρήθηκε η αρχή της αναλογικότητας, ενώ θα έπρεπε να είχε ληφθεί υπόψη η γνώμη κυβερνήσεων και εθνικών κοινοβουλίων. Η ΕΚΤ δηλαδή δεν θα έπρεπε να είχε αποφασίσει μόνη της για ένα πρόγραμμα που πήρε τόσες μεγάλες οικονομικές και δημοσιονομικές διαστάσεις. Σε ό,τι αφορά τη Γερμανία, δεδομένου ότι στην αγορά ομολόγων εμπλέκεται και η Κεντρική Τράπεζα της χώρας, θα έπρεπε να είχε προηγηθεί συζήτηση και απόφαση της βουλής, διότι βάσει του γερμανικού Συντάγματος το σώμα αυτό έχει τη δημοσιονομική εξουσία. Στο πλαίσιο του προγράμματος PSPP η ΕΚΤ είχε αγοράσει από το Μάρτιο 2015 ως τα τέλη 2018 κρατικά και άλλα ομόλογα αξίας 2,6 τρισεκατομμυρίων ευρώ.  

Επί της ουσίας νόμιμο το PSPP 

Σύμφωνα με τη σημερινή απόφαση μετά από μια μεταβατική περίοδο τριών μηνών θα απαγορεύεται στην Κεντρική Τράπεζα της Γερμανίας να συμμετέχει στο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ, αν προηγουμένως το Συμβούλιο της ΕΚΤ σε νέα του απόφαση δεν εξηγεί με «διαφανή» τρόπο ότι το πρόγραμμα τηρεί την αρχή της αναλογικότητας. Ο άλλος τρόπος για να εξασφαλιστεί η γερμανική συμμετοχή στο πρόγραμμα είναι βέβαια σχετική απόφαση του γερμανικού κοινοβουλίου.

Το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο απέρριψε όμως σήμερα μια άλλη εξίσου σημαντική «κατηγορία» των προσφευγόντων. Οι δικαστές κατέστησαν σαφές ότι το PSPP δεν παραβιάζει την απαγόρευση της νομισματικής χρηματοδότησης. Με άλλα λόγια, το πρόγραμμα αυτό δεν συνιστά χορήγηση πίστωσης σε κράτη-μέλη της ευρωζώνης, που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες, όπως η Ιταλία.

Τα τρέχοντα προγράμματα της ΕΚΤ προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες της κρίσης του κορωνοϊού δεν ήταν αντικείμενο της δίκης. Προσφεύγοντες ήταν μια ομάδα συντηρητικών καθηγητών και πολιτικών γύρω από τον άλλοτε αντιπρόεδρο του βαυαρικού CSU Πέτερ Γκαουβάιλερ και του πρώτου προέδρου του εθνικιστικού AfD Μπερντ Λούκε, o οποίος σήμερα βρίσκεται εκτός κόμματος. 

Παναγιώτης Κουπαράνης, Βερολίνο