Η Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ) επισημαίνει ότι «υπό την ηγεσία του Ερντογάν η Τουρκία έχει εξελιχθεί στον δυσκολότερο, ίσως, σύμμαχο της Γερμανίας. Οι περίοδοι συνεργασίας εναλλάσσονται με εκείνες της αποξένωσης ή και της ανοιχτής αντιπαράθεσης. Ο ίδιος Ερντογάν που συνάπτει μία συμφωνία για τη μετανάστευση με την ΕΕ, αργότερα στέλνει αιτούντες άσυλο στα ελληνικά σύνορα. Δεν αποδέχεται τις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, αλλά διαμεσολαβεί στην συμφωνία για τα σιτηρά και στέλνει όπλα στην Ουκρανία».

Η εφημερίδα της Φρανκφούρτης εκτιμά ωστόσο ότι η επιθυμία του Ερντογάν να αγοράσει μαχητικά αεροσκάφη Eurofighter, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μοχλός πίεσης κατά της Άγκυρας. «Το ότι η Τουρκία θέλει τώρα να αγοράσει Eurofighter, είναι μία ενδιαφέρουσα τροπή. Προφανώς αναζητεί διέξοδο, καθώς παραμένουν στάσιμες οι διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ για τα F-16. Αυτό προσφέρει στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση έναν μοχλό πίεσης για παραχωρήσεις σε πολλά ζητήματα, από την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ μέχρι την επιστροφή αιτούντων άσυλο στην Τουρκία. Θα πρέπει όμως να ληφθούν υπόψη και τα ελληνικά συμφέροντα, καθώς επί του παρόντος η Αθήνα δεν είναι δύσκολος σύμμαχος».

Προέχει ο ρεαλισμός

Για μία «ντροπιαστική επίσκεψη» κάνει λόγο η ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας Die Zeit: «Στο Βερολίνο ο Τούρκος πρόεδρος εκφράζει αναλυτικά τις απόψεις του για τη Χαμάς. Και ο καγκελάριος Σολτς; Δεν εκφράζει αντιρρήσεις. Αυτό δεν είναι διπλωματία, αυτό είναι δειλία». Στο ίδιος μήκος κύματος η ελβετική Neue Zürcher Zeitung (ΝΖΖ): «Για τον καγκελάριο Όλαφ Σολτς η επίσκεψη του Τούρκου προέδρου ήταν μία δύσκολη δοκιμασία, στην οποία δεν ανταποκρίθηκε με επιτυχία».

Θετική, αντιθέτως, η αποτίμηση της Berliner Morgenpost: «Είδαμε έναν κακόκεφο, ελαφρώς ευέξαπτο πρόεδρο, ο οποίος όμως απέφυγε τις πολύ προκλητικές δηλώσεις. Ο καγκελάριος και οι συνεργάτες του θα πρέπει να αισθάνθηκαν κάποια ανακούφιση (...) Την Παρασκευή και οι δύο ηγέτες έδωσαν την εντύπωση ότι, παρά τις όποιες διαφορές, έχουν τη βούληση να αναζητήσουν λύσεις σε σημαντικά πολιτικά ζητήματα. Κάτι περισσότερο δεν μπορούμε να περιμένουμε αυτή τη στιγμή».

Προέχει λοιπόν ο ρεαλισμός; Η Tagesspiegel του Βερολίνου παρατηρεί: «Λόγω της γεωστρατηγικής της θέσης, η Τουρκία είναι απαραίτητος σύμμαχος για τη Δύση. Η απομόνωση του Ερντογάν θα οδηγούσε σε αδιέξοδο». Και η Rhein-Neckar-Zeitung της Χαϊδελβέργης συμπληρώνει: «Η Ευρώπη θέλει να κρατήσει μακριά τους πρόσφυγες και να εντάξει τη Σουηδία στο ΝΑΤΟ. Ο Ερντογάν θέλει Eurofighter και πολλά χρήματα. Και οι δύο πλευρές είναι πρόθυμες να διαπραγματευθούν, όπως δείχνει η επίσκεψη στο Βερολίνο».

Προς τί όμως ο φόβος για το τι θα πει και αν θα το πει ο Ερντογάν ή οποιοσδήποτε άλλος, διερωτάται η Süddeutsche Zeitung, στο σχόλιό της: «Μία ανοιχτή κοινωνία θα πρέπει να ανέχεται το γεγονός ότι υπάρχουν και διαφορετικές απόψεις, υπάρχουν διαφορετικά κοινωνικά και εθνικά συμφραζόμενα. Κανείς δεν είναι λιγότερο 'Γερμανός' επειδή έχει αδυναμία στον Ερντογάν. Ή επειδή κυκλοφορεί στο Βερολίνο με παλαιστινιακή σημαία. Για τα ποινικά αδικήματα υπάρχει η Δικαιοσύνη. Σε αυτό ακριβώς οφείλει να διαφέρει η γερμανική Δημοκρατία από το περιορισμένης εμβέλειας κοσμοείδωλο ενός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν».

«Καταστροφή» του ΣΥΡΙΖΑ, «υπεροψία» ΝΔ

Με αφορμή τα διαλυτικά φαινόμενα στον ΣΥΡΙΖΑ, η Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ) σχολιάζει τις γενικότερες πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα: «Ο ΣΥΡΙΖΑ αλληλοτρώγεται, αλλά και το κυβερνών κόμμα δεν βρίσκεται στην καλύτερη κατάσταση. Αυτό δεν είναι καλό για την Ελλάδα». Όπως επισημαίνει ο ανταποκριτής της εφημερίδας, παρά το μεγάλο προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις, ο Κυριάκος Μητσοτάκης «δεν είναι τόσο αδιαφιλονίκητος ως ηγέτης του κόμματος. Ένας από τους λόγους είναι η ηχηρή ήττα στις δημοτικές εκλογές του Οκτωβρίου, όπου το κυβερνών κόμμα δεν κατάφερε να κερδίσει τους τρεις μεγαλύτερους δήμους της χώρας. Ιδιαίτερα οδυνηρή για τον Μητσοτάκη ήταν η ήττα στην Αθήνα, όπου ο δήμαρχος Κώστας Μπακογιάννης νικήθηκε από έναν μέχρι πρότινος παντελώς άγνωστο αντίπαλο (...) Οι αποτυχίες σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Πάτρα ήταν ένα μάθημα για την υπεροψία που πολλοί αισθάνονται ότι επέδειξε η 'Νέα Δημοκρατία', καθώς στελέχη της απειλούσαν ότι δήμοι και κοινότητες που ψηφίζουν υπέρ της αντιπολίτευσης δεν θα έχουν ισότιμη μεταχείριση στην κατανομή ευρωπαϊκών κονδυλίων».

Για τις εξελίξεις στον ΣΥΡΙΖΑ και τις αντιδράσεις προς τον νέο πρόεδρο του κόμματος Στέφανο Κασσελάκη, ο ανταποκριτής της FAZ σημειώνει: «Το ότι ο Κασσελάκης επελέγη ως υποψήφιος από τους εχθρούς του κόμματος για να καταστρέψει τον ΣΥΡΙΖΑ δεν αποδεικνύεται, ούτε ακούγεται πειστικό. Εξάλλου, είχε την υποστήριξη μερίδας των παραδοσιακών στελεχών του κόμματος. Γεγονός είναι πάντως, ότι η επιτυχία του έχει διχάσει τον ΣΥΡΙΖΑ. Δυσάρεστες ειδήσεις για την Ελλάδα, καθώς ήδη η πρώτη θητεία της κυβέρνησης Μητσοτάκη εμφανίζει ξεκάθαρα κρούσματα κατάχρησης εξουσίας.  Αποκορύφωμά τους αποτελεί μία υπόθεση παρακολουθήσεων, τη διαλεύκανση της οποίας παρακωλύει συστηματικά η κυβέρνηση. Αυτές τις ημέρες ακόμη και η Καθημερινή, εφημερίδα συντηρητικού και φιλελεύθερου προσανατολισμού, γράφει ότι δεδομένων των συνθηκών θα χρειαζόταν μία ισχυρή αντιπολίτευση, ώστε να μην ενισχυθεί ακόμη περισσότερο η υπεροψία της κυβέρνησης». 

«Αδιάφοροι απέναντι στη χούντα»

Ένας από αυτούς που συμμετείχαν στην εξέγερση του Πολυτεχνείου ήταν ο μετέπειτα βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Λουκάς Αποστολίδης. Το 1973 ήταν φοιτητής Νομικής και μόλις 22 ετών. Μιλώντας στην εφημερίδα Tageszeitung (taz) θυμάται τα γεγονότα της εποχής εκείνης: «Στη φοιτητική κοινότητα είμαστε μία μικρή ομάδα, μία μειονότητα. Οι περισσότεροι φοιτητές ήταν αδιάφοροι απέναντι στη χούντα. Το ίδιο ίσχυε για το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού πληθυσμού». «Πώς εξηγείτε αυτή την αδιαφορία;» ρωτάει ο ανταποκριτής της εφημερίδας στην Αθήνα. Η απάντηση του Λουκά Αποστολίδη: «Αυτό είναι το DNA του Έλληνα. Συμβιβάζεται με το καθεστώς. Κάποια ξαδέρφια μου πήραν άδεια ταξί (από τη χούντα) και σιώπησαν. Τους έβριζα, τους έλεγα 'πώς μπορείτε να είστε τόσο δουλοπρεπείς'; Aλλά μάταια». Στη συνέχεια της συνέντευξης, πάντως, ο πρώην βουλευτής συμπληρώνει: «Μέσα μας κρύβεται όμως και το πάθος της εξέγερσης. Τι αντίφαση! Ο πατέρας μου μου το έμαθε: Λουκά, έλεγε, να αντιστέκεσαι! Να ασκείς κριτική! Να αμφισβητείς τα πράγματα!»

Σε ποια κατάσταση βρίσκεται σήμερα η Δημοκρατία στην Ελλάδα; «Η Δημοκρατία χρειάζεται φροντίδα, διαρκώς» λέει ο Λουκάς Αποστολίδης. «Βλέπω τη Δημοκρατία να κινδυνεύει. Στις τελευταίες εκλογές μόλις οι μισοί ψηφοφόροι προσήλθαν στις κάλπες. Στις δημοτικές εκλογές η προσέλευση των ψηφοφόρων στην Αθήνα κυμάνθηκε στο 25%». Και κάτι ακόμη επισημαίνει ο πρώην βουλευτής: «Πενήντα χρόνια μετά την εξέγερση, καλώ τα πολιτικά κόμματα και τους εκπαιδευτικούς να διατηρήσουν ζωντανή τη μνήμη. Η εξέγερση του Πολυτεχνείου, αυτή η γιορτή της Δημοκρατίας, πρέπει να βρει τη θέση της στα σχολικά βιβλία. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει αναφορά, ούτε μία γραμμή...»