Κατά κάποιον τρόπο είναι μία ...χώρα-φάντασμα: Το Κόσοβο έχει κηρύξει την ανεξαρτησία του από το 2008, αναγνωρίζεται από 111 χώρες, κι όμως δεν έχει αναγνωριστεί από πέντε κράτη-μέλη της ΕΕ. Πρόκειται για την Ελλάδα, την Κύπρο, την Ισπανία, τη Ρουμανία και τη Σλοβακία. Παρόλα αυτά, το Κόσοβο πλησιάζει στην Ευρώπη με γρήγορο ρυθμό. Ήδη από το 2024 καταργείται η θεώρηση διαβατηρίων για τους πολίτες του που ταξιδεύουν στην ΕΕ. Την περασμένη εβδομάδα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, σε ψήφισμά του, ενέκρινε την «έκθεση προόδου» για το 2022 στο Κόσοβο, πιστοποιώντας σημαντική πρόοδο για το «νεότερο κράτος της Ευρώπης». Οι ευρωβουλευτές τονίζουν ιδιαίτερα τη «μακρά περίοδο πολιτικής σταθερότητας» μετά τις εκλογές του 2021, καθώς και τη «διαρκή ευθυγράμμιση με την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας της ΕΕ».

Παράλληλα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο «παροτρύνει» την Ελλάδα, την Κύπρο και τα άλλα κράτη-μέλη που ακόμη δεν έχουν αναγνωρίσει το Κόσοβο «να το πράξουν χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση και ως εκ τούτου να του επιτρέψουν να προχωρήσει στην ευρωπαϊκή του πορεία». Ο Αυστριακός ευρωβουλευτής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) Λούκας Μαντλ, επικεφαλής της ομάδας παρατηρητών του Ευρωκοινοβουλίου στις εκλογές του 2021 στο Κόσοβο, έχει απευθύνει σχετική έκκληση στις πέντε κυβερνήσεις, την οποία σήμερα επαναλαμβάνει μιλώντας στην Deutsche Welle.

« Θα ήθελα να απευθύνω έκκληση στις κυβερνήσεις των κρατών-μελών που δεν έχουν αναγνωρίσει το Κόσοβο να επανεξετάσουν τους λόγους αυτής της άρνησης», επισημαίνει. «Ας δουν ποια είναι η πραγματική κατάσταση που επικρατεί στο Κόσοβο. Θα διαπιστώσουν ότι από τις έξι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, είναι η χώρα στην οποία κατ' εξοχήν τηρούνται οι προδιαγραφές του κράτους δικαίου, για παράδειγμα γίνεται σεβαστή η ελευθερία της γνώμης».

Κριτική στη Σερβία 

Μία βασική - αλλά ασφαλώς όχι αποκλειστική - παράμετρος που θα καθορίσει τις κινήσεις των «πέντε» είναι οι διπλωματικές ισορροπίες με τη Σερβία, με δεδομένο το δύσκολο παρελθόν των δύο χωρών. Μέχρι στιγμής το Βελιγράδι δεν αναγνωρίζει το Κόσοβο και επιπλέον επιχειρεί να αποτρέψει την αναγνώρισή του από άλλες χώρες, εντός και εκτός ΕΕ. Γι αυτό ο Λούκας Μαντλ, αναφερόμενος στις πέντε χώρες που δεν αναγνωρίζουν το Κόσοβο, δηλώνει ότι «σε καμία από τις πέντε περιπτώσεις η άρνηση δεν οφείλεται σε λόγους που έχουν να κάνουν με το ίδιο το Κόσοβο. Έχουν να κάνουν με την εσωτερική πολιτική των κρατών-μελών και συνδέονται με τον βόρειο γείτονα του Κοσόβου. Που όχι μόνο δεν αναγνωρίζει ο ίδιος το Κόσοβο, αλλά έχει ξεκινήσει μία διεθνή καμπάνια για τη μη αναγνώρισή του. Πρόκειται για παράλογη εξέλιξη, το αποκορύφωμα της οποίας είναι ότι η Σερβία παρέχει είσοδο χωρίς βίζα στους πολίτες της Ινδίας, της μεγαλύτερης χώρας του κόσμου, για να την ανταμείψει επειδή δεν αναγνωρίζει το Κόσοβο». 

Δεν είναι τυχαίο ότι για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο η έκθεση προόδου για τη Σερβία πηγαίνει πλέον «πακέτο» με την αντίστοιχη έκθεση για το Κόσοβο. Στο τελευταίο κείμενο για το έτος 2022, που επίσης εγκρίθηκε την περασμένη εβδομάδα, οι ευρωβουλευτές στηρίζουν την ευρωπαϊκή προοπτική της Σερβίας, αλλά καλούν το Βελιγράδι να εξομαλύνει τις σχέσεις του με την Πρίστινα και επιπλέον να συνεχίσει την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων στο εσωτερικό της χώρας. Ως ιδιαίτερα θετικό στοιχείο πάντως, ο Σλοβάκος ευρωβουλευτής Βλάντιμιρ Μπλίτσικ, εισηγητής του Κοινοβουλίου για τη Σερβία, αναφέρει την επιστροφή της αντιπολίτευσης στη Σερβική Εθνοσυνέλευση.

Οι ισορροπίες της ελληνικής διπλωματίας

Μόλις τον περασμένο Μάρτιο ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας είχε πραγματοποιήσει επίσκεψη στο Κόσοβο για συνομιλίες με την πολιτική ηγεσία της χώρας. Η Ελλάδα φαίνεται ότι ενδιαφέρεται για σταθερές σχέσεις με το Κόσοβο, χωρίς όμως να προκαλεί κλυδωνισμούς στις παραδοσιακά καλές διμερείς σχέσεις με τη Σερβία, αλλά ούτε και να συνυπογράφει «τετελεσμένα» αλλαγής συνόρων στην ήδη εύφλεκτη περιοχή των Βαλκανίων.

Υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι του Κοσόβου έλεγαν παλαιότερα στην Deutsche Welle ότι εκτιμούν το γεγονός πως η Ελλάδα μπορεί να μην αναγνωρίζει επισήμως το Κόσοβο, αλλά ντε φάκτο αναγνωρίζει τα διαβατήριά του, με αποτέλεσμα οι πολίτες της χώρας να μπορούν να εισέλθουν σε ελληνικό έδαφος χωρίς εξαιρετικά περίπλοκες διατυπώσεις.

«Πράγματι δεν είναι όλα άσπρο-μαυρο, υπάρχουν και οι αποχρώσεις του γκρι», λέει ο Αυστριακός ευρωβουλευτής Λούκας Μαντλ στην Deutsche Welle. «Ακόμη και αν πέντε κράτη-μέλη δεν αναγνωρίζουν το Κόσοβο, αυτό δεν σημαίνει ότι έχουν εχθρική στάση απέναντί του. Έχω κι εγώ την εντύπωση ότι η Ελλάδα και η Σλοβακία - σε κάποιον βαθμό επίσης η Κύπρος και η Ρουμανίαν-  διατηρούν καλές επαφές. Από την άλλη πλευρά υπάρχουν κράτη, όπως η Νότια Κορέα, που θεωρητικά έχουν αναγνωρίσει το Κόσοβο, αλλά δεν έχουν ουσιαστικές σχέσεις. Αλλά και το Ισραήλ έχει αναγνωρίσει το Κόσοβο και θεωρώ ότι αυτή η απόφαση ήταν ιδιαίτερα σημαντική, καθώς το Ισραήλ είναι βασικός εταίρος μας στη Μέση Ανατολή».