Τελικά το Facebook ήταν θύτης ή θύμα της κατάχρησης προσωπικών δεδομένων από την Cambridge Analytica στην προεκλογική εκστρατεία του Ντόναλντ Τραμπ; Οριστικό συμπέρασμα δεν βγήκε ούτε από τη συζήτηση στο Ευρωκοινοβούλιο, αλλά ήταν εμφανής η προσπάθεια της Κομισιόν και όλων των ομιλητών να δουν την υπόθεση από την πλευρά του χρήστη και καταναλωτή. Κραυγή αγωνίας από τη μαλτέζα ευρωβουλευτή Ρομπέρτα Μετσόλα, η οποία δηλώνει τα εξής: «Η υπόθεση της Cambridge Analytica μου έχει προκαλέσει σοκ. Έχω την αίσθηση ότι ζούμε ένα ριάλιτυ όπως εκείνο που περιέγραφαν ο Όργουελ και ο Χάξλεϋ. Αδίστακτοι πολιτικοί εκμεταλλεύονται προσωπικά δεδομένα, θέλοντας να πουλήσουν την προπαγάνδα τους ως πραγματικότητα, θέλοντας να επηρεάσουν εκλογές ή δημοψηφίσματα, και τελικά να υποσκάψουν τις δημοκρατικές διαδικασίες».

Η πεντάωρη κατάθεση του ιδρυτή του Facebook, Μαρκ Ζάκερμπεργκ, στο αμερικανικό Κογκρέσο, δεν αρκεί για να κατευνάσει τα πνεύματα. Τώρα ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Αντόνιο Ταγιάνι και πολλοί ευρωβουλευτές καλούν τον Ζάκερμπεργκ να παρουσιαστεί και ενώπιόν τους, ώστε να δώσει εξηγήσεις για ενδεχόμενη κατάχρηση προσωπικών δεδομένων στην Ευρώπη. Αλλά έγινε πράγματι κατάχρηση; Και αν ναι από ποιόν- από το ίδιο το Facebook ή την Cambridge Analytica; Ο γερμανός ευρωβουλευτής Άξελ Φος συνιστά ψυχραιμία. «Κατ΄αρχήν πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι η καλύτερη προστασία δεδομένων είναι να μην αποκαλύπτει κανείς τα πάντα για τον εαυτό του. Καταλαβαίνω ότι υπάρχει μια ανασφάλεια, αλλά νομίζω ότι θα καταλαγιάσει. Η αλήθεια είναι βέβαια ότι το Facebook έδωσε στοιχεία στην Cambridge Analytica και εκείνοι ήταν που έκαναν όλα αυτά που σήμερα στηλιτεύουμε», λέει ο γερμανός ευρωβουλευτής στην Deutsche Welle.

Αυστηρές ποινές στον νέο κανονισμό

Η αρμόδια επίτροπος Βέρα Γιούροβα επισημαίνει ότι η ΕΕ έχει συστήσει ομάδα εργασίας για τα social media και ότι το νομοθετικό πλαίσιο γίνεται πιο αυστηρό στις 25 Μαίου, οπότε τίθεται σε ισχύ ο νέος Κανονισμός για την Προστασία των Προσωπικών Δεδομένων (GDPR). Οι ποινές που προβλέπει ο νέος κανονισμός για κατάχρηση δεδομένων είναι αυστηρές έως εξοντωτικές για τον παραβάτη και φτάνουν μέχρι το 4% του παγκόσμιου τζίρου του. Μεγαλύτερη προστασία, ιδιαίτερα για την ιδιωτική επικοινωνία μέσω messenger, υπόσχεται και ο κανονισμός για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες (E-Privacy).

Για τον Άξελ Φος, το νέο νομοθετικό πλαίσιο εξασφαλίζει πλέον την προστασία του χρήστη στα πλαίσια του εφικτού. «Οι κανόνες που έχουμε τώρα με τον κανονισμό για την προστασία των προσωπικών δεδομένων είναι αρκετοί» λέει ο γερμανός ευρωβουλευτής. «Από κει και πέρα δεν μπορείς να απαγορεύσεις τη μοχθηρή σκέψη. Όποιος θέλει να καταχραστεί προσωπικά δεδομένα θα συνεχίσει να το προσπαθεί. Αλλά θα δυσκολευθεί περισσότερο με τους νέους μηχανισμούς ελέγχου. Σε τελική ανάλυση ωστόσο, όπως συμβαίνει και με τον Ποινικό Κώδικα, δεν εξαφανίζεις το αδίκημα μόνο και μόνο επειδή ψηφίζεις νόμο που το απαγορεύει...».

«Έλλειψη συνέπειας» από τους νομοθέτες;

Οι περισσότεροι ευρωβουλευτές βλέπουν θετικά την προσπάθεια να κλείσουν κενά και «παραθυράκια» στη νομοθεσία. Δεν λείπουν και εκείνοι που επικρίνουν τους ...συναδέλφους τους, υποστηρίζοντας ότι η σημερινή αγανάκτηση δεν συνάδει με την παλαιότερη απάθεια. Χαρακτηριστικό το σχόλιο από την ολλανδέζα ευρωβουλευτή των Φιλελευθέρων Σοφία ΄Ιντφελντ: «Πολλοί από αυτούς που εκφράζουν αγανάκτησή για το Facebook, στο παρελθόν είχαν επανειλλημμένα καταψηφίσει τις νομοθετικές πρωτοβουλίες για την προστασία προσωπικών δεδομένων και εξακολουθούν να τις καταψηφίζουν. Ακόμη και ο πρόεδρος του Σώματος, ο οποίος εγκαλεί τον Ζάκερμπεργκ να παρουσιαστεί στο Ευρωkοινοβούλιο, είχε καταψηφίσει τον κανονισμό για το E-Privacy. Λίγη συνέπεια δεν θα έβλαπτε...».

Γιάννης Παπαδημητρίου, Στρασβούργο