Για να γίνει ένα εθνικό νόμισμα παγκόσμιο νόμισμα αναφοράς και αποθεματικό νόμισμα θα πρέπει να πληρούνται διάφορα κριτήρια, δηλώνει η Γέρτρουτ Τράουντ, επικεφαλής οικονομολόγος της Helaba, της τράπεζας των γερμανικών ομόσπονδων κρατιδίων Έσσης και Θουριγγίας: Να είναι διεθνώς αποδεκτό ως μέσο συναλλαγής, να έχει σταθερή αξία και παράλληλα να λειτουργεί ως σημείο αναφοράς για τις συναλλαγματικές ισοτιμίες.

Συνήθως δίνεται ιδιαίτερο βάρος στα αποθέματα συναλλάγματος, συνεχίζει η γερμανίδα οικονομολόγος. Πρόκειται για αποθέματα των κεντρικών τραπεζών σε συνάλλαγμα με σκοπό την παρέμβαση στις αγορές συναλλάγματος για την αγορά η τη στήριξη του εθνικού νομίσματος.

Και εδώ μονοπωλεί το αμερικανικό δολάριο, μιας και σχεδόν το 60% όλων των αποθεμάτων σε συνάλλαγμα παγκοσμίως είναι σε δολάρια. Ακολουθεί το ευρώ με 20% και με μεγάλη διαφορά η βρετανική στερλίνα, το ιαπωνικό γιεν και με περίπου 2% το κινεζικό γουάν.

Συνάλλαγμα = Δολάρια

Ως πρόεδρος ο Ντόναλντ Τραμπ διαμαρτύρονταν συχνά δημόσια για το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου των ΗΠΑ. Η πολιτική που εφάρμοσε ωστόσο αυξάνοντας τις δημόσιες δαπάνες και μειώνοντας ταυτόχρονα τη φορολογία οδήγησε νομοτελειακά στη διόγκωση του εν λόγω ελλείμματος, εκτιμά η Γκαλίνα Κόλεφ από το Ινστιτούτο της Γερμανικής Οικονομίας. Το αμερικανικό δημόσιο χρέος αυξήθηκε από το τέταρτο τρίμηνο του 2016 μέχρι το αντίστοιχο τρίμηνο του 2019 κατά 3,2 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Το έλλειμμα χρηματοδοτήθηκε και από ξένους επενδυτές, οι οποίοι το διάστημα 2016-2019 αγόρασαν αμερικανικά ομόλογα ύψους 838 δισεκατομμυρίων δολαρίων έτσι ώστε τέλη του 2019 κατείχαν αμερικανικά ομόλογα αξίας 6,8 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται και στο γεγονός οι επενδυτές εμπιστεύονται το αμερικανικό δολάριο. 

Το δολάριο έγινε παγκόσμιο νόμισμα αναφοράς στα τέλη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμουπαραγκωνίζοντας από τη θέση αυτή τη βρετανική στερλίνα, μιας και μετά το τέλος του πολέμου οι ευρωπαϊκές οικονομίες ήταν εξαιρετικά αποδυναμωμένες. Σε διάσκεψη στο αμερικανικό Μπρέτον Γουντς το 1944 συμφωνήθηκε ένα σύστημα σταθερών ισοτιμιών με σημείο αναφοράς το αμερικανικό δολάριο, το οποίο είχε διάρκεια τριών δεκαετιών.

Το ευρώ δεν απειλεί το δολάριο

Από τότε ωστόσο δεν υπάρχει ένα επίσημο νόμισμα αναφοράς. Παρά τα όσα συνέβησαν μέχρι σήμερα το δολάριο εξακολουθεί να επικρατεί σε παγκόσμιο επίπεδο, λέει ο Μίχαελ Χάιζε, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της Allianz, που εργάζεται σήμερα για τη γερμανική εταιρία διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων HQ Trust.

Θα μπορούσε το ευρώ να διαδεχθεί το δολάριο ως νόμισμα αναφοράς; Σύμφωνα με τον Τομπίας Χάιντλαντ, οικονομολόγο στο Ινστιτούτο Παγκόσμιας Οικονομίας του Κιέλου εντός της ΕΕ υπάρχουν περιορισμένες δυνατότητες σίγουρης επένδυσης, όπως είναι τα ομόλογα του γερμανικού και του ολλανδικού δημοσίου. Ίσως αυτό όμως να αλλάξει αν η ευρωζώνη συμφωνήσει στα αμφιλεγόμενα ευρωομόλογα στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης.

Και η Κίνα;

Η Κίνα αμφισβητεί πλέον ανοιχτά την παγκόσμια κυριαρχία των ΗΠΑ. Τελευταίες προγνώσεις αναφέρουν ότι ήδη το 2028 η Κίνα θα αναδειχθεί σε ισχυρότερη οικονομική δύναμη του κόσμου. Πολλοί ειδικοί ωστόσο δεν αναμένουν ότι ο διεθνής ρόλος του γουάν θα αναβαθμιστεί τα επόμενα χρόνια ή ότι θα γίνει νόμισμα αναφοράς.

Κατά συνέπεια το δολάριο παραμένει το κυρίαρχο νόμισμα αναφοράς. Ειδικοί σε ζητήματα συναλλάγματος ωστόσο αναμένουν μια ελαφρά εξασθένηση του δολαρίου λόγω του υψηλού αμερικανικού δημοσίου χρέους, αλλά και του πακέτου μέτρων στήριξης της οικονομίας του προέδρου Μπάιντεν. Όσο ωστόσο δεν τίθεται εν αμφιβόλω η φερεγγυότητα των ΗΠΑ τίποτα δεν μοιάζει να απειλεί την παγκόσμια πρωτιά του δολαρίου.

Μπριγκίτε Σόλτες

Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος