Ξέρεις τι σημαίνει να σε ρωτούν που μεγάλωσες; Ξέρεις τι σημαίνει να απαντάς Μάουτχαουζεν; ρωτά ο Πάουλ ο ήρωας του μυθιστορήματος του Γιοχάνες Έπλε «Πόλη του χθες», στο οποίο ο συγγραφέας εμπνέεται από τις παιδικές του αναμνήσεις στο Μάουτχαουζεν. Ο ερωτήσεις αυτές αφορούν κάθε κάτοικο του Μάουτχαουζεν και της ευρύτερης περιοχής.

Το ερώτημα για την γενέτειρα συνιστά πρόβλημα όταν η πόλη συνδέεται με ένα ταμπού. «Δεν μιλάμε για το παρελθόν», έχει γίνει πιστεύω για τους περισσότερους κατοίκους. Στην κοντινή πόλη Γκούζεν που βρίσκεται ένα μεγάλο κτίριο του στρατοπέδου συγκέντρωσης σημειώνονται συχνά διαπληκτισμοί μεταξύ κατοίκων και επισκεπτών, όταν οι τελευταίοι ρωτούν: «Μα πως μπορεί κάποιος να μεγαλώνει τα παιδιά του σε ένα τέτοιο τόπο;». Οι ερωτήσεις ενοχλούν. Κι όμως οι ερωτήσεις αυτές είναι λογικές.

Oι κάτοικοι αντικρίζουν καθημερινά το παρελθόν

Υπάρχουν δύο τρόποι για να αντιμετωπιστεί μια τέτοια κατάσταση. Ή με άρνηση και αδιαφορία για ότι τη ναζιστική κληρονομιά, είτε με ενασχόληση με την ιστορία του τόπου. Το Μάουτχαουζεν και οι γύρω κοινότητες ξεκίνησαν μια πρωτοβουλία με τίτλο «Περιοχή συνείδησης», με στόχο την ενασχόληση των κατοίκων με το ναζιστικό παρελθόν. Όμως η πρωτοβουλία θέλει, εκτός αυτού, να στηρίξει τους κατοίκους στην προσπάθειά τους να ζήσουν με αξιοπρέπεια σε μια περιοχή, που έγινε διάσημη λόγω του στρατοπέδου συγκέντρωσης. Η Μπριγκίτε Χάλμπμαϊερ, η οποία δραστηριοποιείται στη διεύθυνση της πρωτοβουλίας εκφράζει την ικανοποίηση της για τα αποτελέσματα της προσπάθειας λέγοντας ότι η ανταπόκριση του τοπικού πληθυσμού είναι μεγάλη.

Στο μυθιστόρημα «Πόλη του χθες» ο Πάουλ ονειρεύεται ένα μουσείου του μέλλοντος. Οι κοινότητες του Μάουτχαουζεν, Γκούζεν και Σανκτ Γκεόργκεν σχεδιάζουν τη δημιουργία ενός τέτοιου μουσείου. Το μυθιστόρημα είναι αφιερωμένο στο Μάουτχαουζεν και το Γκούζεν δύο μικρές πόλεις που τις βαραίνει το παρελθόν. Ο ήρωας επιστρέφει από το Βερολίνο επειδή ο θείος του Μίχαελ πεθαίνει. Από τον θείο του μαθαίνει ότι κληρονομεί ένα σπίτι, το οποίος στεγάζονταν το αρχηγείο του στρατοπέδου. Ψάχνοντας ο Πάουλ μαθαίνει ότι πολλά παλιά, εγκαταλειμμένα κτίρια στα γύρω δάση που ανήκαν στα στρατόπεδο συγκέντρωσης μετατράπηκαν μετά τον πόλεμο σε μικρές μονοκατοικίες. Όσο περισσότερο ο Πάουλ ασχολείται με παρελθόν τόσο πιο έντονα θέτει το ερώτημα, πως είναι δυνατόν να ζει κανείς σε ένα τόπο σαν το Μάουτχαουζεν. «Ζούμε σε ένα μουσείο, λέει. Πώς είναι δυνατό να υπάρχει μέλλον σε ένα μουσείο;»

Johannes Epple / Στέφανος Γεωργακόπουλος
Υπεύθυνος σύνταξης: Μαρία Ρηγούτσου