Στην εποχή του διαδικτύου έννοιες όπως εθνικότητα, έθνος ή κράτος φαντάζουν σε πολλούς ξεπερασμένες, δεδομένου ότι στον άυλο κυβερνοχώρο τα εθνικά στεγανά έχουν προ πολλού ξεπεραστεί. Το ηλεκτρονικό εμπόριο (e-commerce) γνωρίζει μια πρωτόγνωρη άνθηση και ευνοεί νέες μορφές επιχειρηματικότητας με κύριο γνώρισμα την έντονη κινητικότητα στο παγκοσμιοποιημένο οικονομικό περιβάλλον. Στο πνεύμα αυτό η Εσθονία τα τελευταία χρόνια επιδιώκει την ψηφιοποίηση όχι μόνο της οικονομίας αλλά και της δημόσιας διοίκησης.

Εδώ και ένα χρόνο η εσθονική κυβέρνηση έχει θέσει σε εφαρμογή το πρόγραμμα «e-residency», που μονολότι επί λέξει θα μεταφραζόταν «ηλεκτρονική κατοικία» στην πραγματικότητα πρόκειται για κάτι πολύ περισσότερο. Πρόκειται για ένα είδος «ηλεκτρονικής υπηκοότητας» για φυσικά πρόσωπα που δραστηριοποιούνται οικονομικά στη χώρα. Με ένα παράβολο ύψους 50 € οι ενδιαφερόμενοι, υπήκοοι ξένων χωρών, μπορούν να αποκτήσουν μια εικονική, θα λέγαμε, νομική προσωπικότητα που δίνει τη δυνατότητα στα φυσικά πρόσωπα που την αποκτούν να αποκτήσουν εσθονικό φορολογικό μητρώο, να ανοίξουν τραπεζικό λογαριασμό, να καταχωρίσουν μια επιχείρηση στα οικείο μητρώο εταιρειών και να αποκτήσουν ηλεκτρονική υπογραφή.

Παράδεισος για το επιχειρείν μέσω διαδικτύου

Περίπου 4000 υπηρεσίες της εσθονικής διοίκησης προσφέρονται «online». Μόνο κατ´ εξαίρεση κάποιες από αυτές απευθύνονται αποκλειστικά προς τους Εσθονούς πολίτες, όπως η ηλεκτρονική επιστολική ψήφος. Όλες οι υπόλοιπες υπηρεσίες τίθενται στη διάθεση όλων όσων έχουν αποκτήσει την εσθονική «ηλεκτρονική υπηκοότητα». Με τον τρόπο αυτό η Εσθονία αποτελεί χώρα – πρότυπο σε θέματα ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. H ιστοσελίδα e-estonia, μέσω της οποίας μπορεί κανείς να ζητήσει την υπαγωγή στο προνομιακό καθεστώς της e-residency, έχει γίνει στο ιδιαίτερα προσφιλής σε νέους επιχειρηματίες και ιδρυτές νεοφυών επιχειρήσεων (start up) από όλο τον κόσμο. Ο Κασπάρ Κόργιους, υπεύθυνος της ιστοσελίδας, αναφέρει ότι οι αιτήσεις αυξάνονται συνεχώς, ενώ ιδιαίτερα μεγάλο είναι το ενδιαφέρον από γειτονικές χώρες και κυρίως τη Ρωσία, όπου η έναρξη μιας διαδικτυακής επιχείρησης είναι ιδιαίτερα δύσκολη. Σύμφωνα με τον Κόργιους πολλοί ενδιαφόμενοι από χώρες εκτός ΕΕ έλκονται από το προνομιακό επιχειρηματικό καθεστώς που προσφέρει η Εσθονία, την οποία βλέπουν ως μία καλή βάση εκκίνησης για «business» στην ΕΕ.

Ο Σίιμ Μάιβελ, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Investly που έχει λάβει στάτους του εσθονικού e-residency ανέφερε στην DW ότι η επιχείρησή του βγήκε μόνο κερδισμένη μέσα από αυτή τη διαδικασία. «H ηλεκτρονική υπηκοότητα έχει διευκολύνει πολύ τα πράγματα για τους διεθνείς επενδυτές. Γίνεσαι πλέον εντελώς ανεξάρτητος από τη φυσική σου έδρα», ανέφερε ο Μάιβελ σημειώνοντας ότι ολοένα και περισσότερες start up επιχειρήσεις επιλέγουν πλέον αυτόν τον τρόπο εργασίας. «Μπορεί να προσδώσεις νομική υπόσταση στην εταιρεία σου στην Εσθονία, να καταβάλλεις φόρους στην Εσθονία και να χρησιμοποιείς το εσθονικό τραπεζικό σύστημα αλλά να βρίσκεσαι αλλού».

«Αγκάθι» η ασφάλεια στο διαδίκτυο

Eντούτοις ο νεοσύστατος θεσμός της «ηλεκτρονικής υπηκοότητας» έρχεται συχνά αντιμέτωπος με σκληρή κριτική. Πολλοί εκφράζουν ανησυχία για την ασφάλεια των συναλλαγών μέσω διαδικτύου. Επίσης δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν ότι η εσθονική κυβέρνηση με τον τρόπο αυτό καταλήγει να δημιουργεί ένα υπερσυγκεντρωτικό σύστημα παρακολούθησης ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων τόσο των Εσθονών όσο και αλλοδαπών πολιτών. Γεγονός είναι πάντως ότι η Εσθονία έχει πέσει πολλάκις στο παρελθόν θύμα κυβερνοεπιθέσεων.

Από την πλευρά του ο Κασπάρ Κόργιους επισημαίνει πάντως μέσω της ιστοσελίδας e-esthonia ότι οι κίνδυνοι είναι ελεγχόμενοι και ότι το όλο πρότζεκτ είναι «εν εξελίξει». Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι τα όποια κενά παρατηρούνται στον τομέα της ασφάλειας στο διαδίκτυο αναμένεται να επιλυθούν στο μέλλον. «Λαμβάνουμε όλα τα απαραίτητα μέτρα για τους κινδύνους που μπορεί να προκύψουν για την κυβέρνηση και την οικονομία», αναφέρει ο Κόργιους εμμένοντας ότι παρά τα όποια μειονεκτήματα, τα πλεονεκτήματα υπερτερούν.

Σέρταν Σάντερσον / Δήμητρα Κυρανούδη