Τι αξία αποδίδουν οι κάτοικοι της Λατινικής Αμερικής στις δημοκρατικές δομές των χωρών τους; Σημαντικές απαντήσεις επιχειρεί να δώσει δημοσκόπηση που διενήργησε αρχές Σεπτεμβρίου η Corporación Latinobarómetro. H φημισμένη ΜΚΟ καταγράφει συστηματικά από το 1995 την εικόνα της δημοκρατίας στο σύστημα διακυβέρνησης. Και το συμπέρασμα; «Το παρελθόν δεν μετρά, εκλεγμένοι κυβερνητικοί εκπρόσωποι πρέπει να κερδίζουν καθημερινά την αποδοχή των ψηφοφόρων τους».

Αποφασιστικός ο ρόλος της Βραζιλίας

Η ανάλυση έγινε σε δείγμα 20.000 ανθρώπων από 18 χώρες της Λατινικής Αμερικής. Από το 2010 τα ποσοστά εμπιστοσύνης στο δημοκρατικό πολίτευμα των κρατών της περιοχής έπεσε από το 61 στο 54%. Στη Βραζιλία μάλιστα το ποσοστό υπέστη καθίζηση σε διάστημα ενός χρόνου από το 54 στο 32%. «Η Βραζιλία δεν είναι μόνο η μεγαλύτερη και ισχυρότερη χώρα της Λατινικής Αμερικής, αλλά και η μοναδική που συναναστρέφεται υπερδυνάμεις, γι' αυτό η κατάσταση της βραζιλιάνικης δημοκρατίας είναι αποφασιστικής σημασίας για ολόκληρη την λατινική ήπειρο» αναφέρεται στην μελέτη. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η επιστροφή στη δημοκρατία των χωρών της Λατινικής Αμερικής μετρά μόλις 30 χρόνια και η αντιπαράθεση με το δικτατορικό παρελθόν δεν έχει ολοκληρωθεί. Ιδιαίτερα δυσάρεστη είναι η διαπίστωση ότι έχει αυξηθεί η αδιαφορία των πολιτών για τα πολιτικά πράγματα. Ένα 23% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι του είναι αδιάφορο εάν η κυβέρνηση της χώρας που ζει έχει δημοκρατική νομιμοποίηση. Το 2010 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν στο 16%.

«Συγκεκριμένες λύσεις σε συγκεκριμένα προβλήματα»

«Η μείωση της εμπιστοσύνης σημειώνεται σε μια στιγμή, όπου οι ζοφερές οικονομικές προοπτικές της περιοχής αναμειγνύονται με υψηλές προσδοκίες από τους εκπροσώπους», υποστηρίζει η Μάρτα Λάγκος, ιδρύτρια και διευθύντρια του Corporación Latinobarómetro. «Ο συνδυασμός αυτών των παραγόντων εμφανίζεται για πρώτη φορά από τότε που γίνονται σχετικές δημοσκοπήσεις».

Γεγονός είναι ότι η κοινωνία έχει αλλάξει. «Ό,τι γίνονταν ανεκτό πριν από 5 χρόνια, δεν ισχύει σήμερα» λέει η Λάγκος. «Οι άνθρωποι ζητούν συγκεκριμένες λύσεις για συγκεκριμένα προβλήματα που θα πρέπει να εφαρμοστούν άμεσα, δεν είναι διατεθειμένοι πλέον να βαυκαλίζονται περιμένοντας το πλήρωμα του χρόνου».

Εκ πρώτης όψεως τα αποτελέσματα της έρευνας για τη Βενεζουέλα προκαλούν κατάπληξη. Γιατί ενώ η χώρα βρίσκεται σε τροχιά πολιτικής και οικονομικής κατάρρευσης, το 77% δηλώνει προσκολλημένο στις δημοκρατικές αρχές. Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι πολλοί κάτοικοι της χώρας θεωρούν την κυβέρνηση του προέδρου Μαδούρο μη δημοκρατική και επιθυμούν την επιστροφή στη συνταγματική νομιμότητα.

Στη Χιλή, τη Νικαράγουα και το Ελ Σαλβαδόρ το ποσοστό αποδοχής της δημοκρατίας έχει επίσης πέσει. «Μαζί με τη δημοκρατία αυξάνονται και οι απαιτήσεις στους εκλεγμένους πολιτικούς να αντιμετωπίσουν τα δομικά προβλήματα της περιοχής» συμπεραίνει η Λάγκος και παραπέμπει στο μόνο θετικό αποτέλεσμα του «λατινοβαρομέτρου»: Η συναίνεση στην επιστροφή δεσποτικών καθεστώτων κατέβηκε από το 16 στο 15%.

Άστριντ Πράνγκε/Ειρήνη Αναστασοπούλου