Tο έλατο Νόρντμαν, γνωστό ως έλατο του Καυκάσου, είναι το αγαπημένο χριστουγεννιάτικο δέντρο των Γερμανών. Σχεδόν το 90% των δέντρων που πωλούνται στη Γερμανία τα Χριστούγεννα συγκαταλέγονται στον συγκεκριμένο τύπο. Το στοιχείο που τα κάνει τόσο αγαπητά είναι ότι δεν χάνουν σχεδόν καθόλου τις βελόνες τους. Παρά το γεγονός ότι τα δέντρα αυτά φυτεύονται, μεγαλώνουν και κόβονται στη Γερμανία, οι σπόροι τους εισάγονται από τη Γεωργία.

Πέρα από το έλατο του Καυκάσου, λίγοι επιλέγουν εναλλακτικά για τα Χριστούγεννα την ερυθρελάτη (πικέα) και ακόμη λιγότεροι τα πεύκα. Και οι δύο τύποι δέντρων συναντώνται στα γερμανικά δάση. Η ερυθρελάτη φυτρώνει μεν στη χώρα, «αλλά η Γερμανία δεν είναι η φυσική τους έδρα. Είχαν εισαχθεί παλαιότερα από την Πρωσία», διευκρινίζει ο Ζίμον Κέλαν από τον Βοτανικό Κήπο του Πανεπιστημίου της Βόννης. Ο ίδιος διοργανώνει εδώ και αρκετά χρόνια μία εκδήλωση πώλησης χριστουγεννιάτικων δέντρων. Εκεί διατίθενται μεταξύ άλλων δέντρα από το Άιφελ, ένα φυσικό πάρκο κοντά στη Βόννη. Πρόκειται για κωνοφόρα δέντρα που αποτελούν τμήμα μικτής δασικής έκτασης και κόβονται προκειμένου να αναπτυχθούν απρόσκοπτα τα φυλλοβόλα δέντρα της ίδιας περιοχής.

Εργασία με κίνδυνο για τη ζωή

Κάτι παρόμοιο συνέβαινε και στη δεκαετία του 1980, όταν τα χριστουγεννιάτικα δέντρα αποτελούσαν υποπροϊόν της δασικής οικονομίας. Τα έλατα κόβονταν σε περιοχές με πολύ πυκνή βλάστηση, ώστε να μην παρεμποδίζεται η ανάπτυξη των υπόλοιπων δέντρων. Σήμερα πάντως σχεδόν όλα τα χριστουγεννιάτικα δέντρα προέρχονται από φυτώρια. Η καλλιέργειά τους γίνεται σε ειδικές εκτάσεις στο δάσος αλλά και έξω από αυτό. Όπως τονίζει ο Ζίμον Κέλαν, όταν μία δασική έκταση περιβάλλεται με συρματόπλεγμα και δεν είναι πλέον προσβάσιμη από άγρια ζώα «παύει να είναι δασική έκταση». Ο ίδιος θέτει ένα ακόμη καίριο ερώτημα: «Είναι απαραίτητο να φυτεύονται χριστουγεννιάτικα δέντρα σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις που θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν για την παραγωγή τροφίμων;»

Πάντως, η διαδρομή των ελάτων του Καυκάσου πριν από τη φάση της σποράς μέχρι το στήσιμο και τον στολισμό τους στα σπίτια είναι αξιοσημείωτη. Οι σπόροι των περίπου 45 εκατομμυρίων δέντρων αυτού του τύπου που πωλούνται ετησίως στη Γερμανία προέρχονται κυρίως από τα Καυκάσια Όρη στη Γεωργία. Γεωργιανοί συλλέκτες σπόρων σκαρφαλώνουν το φθινόπωρο στα δέντρα, συχνά χωρίς εξοπλισμό ασφαλείας ακόμη και σε ύψος 60 μέτρων. Τα θανατηφόρα αντικείμενα δεν είναι σπάνια, ενώ η αμοιβή τους πενιχρή, πολύ πιο κάτω από το μέσο όρο στη Γεωργία.

«Δίκαια» χριστουγεννιάτικα δέντρα

Οι Γερμανοί καταναλωτές μπορούν να συμβάλουν στη βελτίωση των σημερινών συνθηκών εργασίας και αμοιβής των γεωργιανών εργατών. Ο τρόπος ακούει στο όνομα «δίκαιο εμπόριο», το οποίο κερδίζει ολοένα περισσότερους οπαδούς στη Γερμανία. Ενδεικτικό είναι ότι το 2013 αγοράστηκαν στη Γερμανία προϊόντα δίκαιου εμπορίου συνολικής αξίας άνω του μισού δις ευρώ. Από το 2012 κυκλοφορούν στη γερμανική αγορά και χριστουγεννιάτικα δέντρα δίκαιου εμπορίου. Οι σπόροι τους διατίθενται από το ίδρυμα Fairtrees, το οποίο ιδρύθηκε το 2007 από τη Δανή έμπορο σπόρων Μαριάνε Μπολς. Περισσότεροι από τους μισούς σπόρους του ιδρύματος εξάγονται στη Γερμανία.

Οι έμποροι πληρώνουν 1,25 ευρώ για το κάθε δέντρο δίκαιου εμπορίου, εκ των οποίων τα 67,5 σεντ επενδύονται από το ίδρυμα Fairtrees σε έργα κοινωνικής προσφοράς στη Γεωργία. Το ίδρυμα αγοράζει εξοπλισμό αναρρίχησης στους εργάτες και χρηματοδοτεί ασφάλεια για περιπτώσεις ατυχήματος. «Και όλα αυτά με ένα μικρό πρόσθετο ποσό, το οποίο μπορεί να διαθέσει σχεδόν ο καθένας μας και σημαίνει πολλά για τους κατοίκους αυτών των περιοχών στη Γεωργία», υπογραμμίζει η Μπολς στην DW.

Shora Azarnoush / Άρης Καλτιριμτζής