«Αναδύεται μια τεράστια ανθρωπιστική καταστροφή». Είναι η προειδοποίηση του Μάρτιν Γκρίφιθς, συντονιστή έκτακτης βοήθειας των ΗΕ. 22 εκατομμύρια άποροι Αφγανοί και σχεδόν άλλα 6 εκατομμύρια εκτοπισμένοι σε γειτονικές χώρες χρειάζονται επειγόντως στήριξη. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, αυτό θα απαιτήσει τουλάχιστον 45 δις ευρώ. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη έκκληση για βοήθεια που έχει γινει ποτέ από τα ΗΕ. Ο Επίτροπος του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες Φίλιπο Γκράντι προειδοποιεί επίσης ότι πιθανή καταστροφή στο Αφγανιστάν θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέο κύμα εκτοπισμού με συνέπειες για ολόκληρη την περιοχή. Κι αυτή η έξοδος διαφυγής θα είναι δύσκολο να ελεγχθεί. Εξάλλου είναι ορατό και στη Γερμανία, ο αριθμός αιτούντων άσυλο από το Αφγανιστάν αυξήθηκε σημαντικά από τότε που οι Ταλιμπάν απέσπασαν την εξουσία.

«Η πείνα σκοτώνει περισσότερο και από τις βόμβες»

Οι λόγοι που κάνουν τους ανθρώπους να βρίσκονται σε τόσο μεγάλη ανάγκη δεν είναι μόνο η έντονη ξηρασία και το γεγονός ότι οι Ταλιμπάν, που έχουν χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση, έχουν περιορίσει τις ευκαιρίες απασχόλησης των γυναικών. Από τότε που κατέλαβαν ολόκληρη τη χώρα τον περασμένο Αύγουστο πολλές κυβερνήσεις σε όλον τον κόσμο μείωσαν τη βοήθεια προς τη χώρα και πάγωσαν τα αποθέματα της κεντρικής τράπεζας που βρίσκονταν στο εξωτερικό.

Σύμφωνα με το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα των ΗΕ, περίπου ο μισός πληθυσμός ζούσε ήδη σε συνθήκες φτώχειας πριν έρθουν στην εξουσία οι Ταλιμπάν. Μέχρι το 2022 θα μπορούσαν να φτάσει στο 97% των κατοίκων. Πολλοί αγρότες, εκπαιδευτικοί, αστυνομικοί, εργαζόμενοι στον τομέα υγειονομικής περίθαλψης έχουν χάσει το εισόδημά τους μετά την επιβολή κυρώσεων, επειδή πληρώνονταν από τη διεθνή κοινότητα. Μέχρι τον Αύγουστο το 2021 η ξένη βοήθεια αντιπροσώπευε το 40% του ΑΕΠ και τα ¾ των αφγανικών δημοσίων δαπανών. Που σημαίνει από την εισαγωγή ενέργειας μέχρι και τους μισθούς εκπαιδευτών το μεγαλύτερο τμήμα καλύπτεται από τη ξένη βοήθεια. Η μερίδα του λέοντος από τη βοήθεια δεν υπάρχει πια επειδή η διεθνής κοινότητα δεν θέλει να δώσει χρήματα στους νέους κυβερνώντες.

Εν μια νυκτί οι τράπεζες ξέμειναν από χρήματα, εκατομμύρια έμειναν άνεργοι ή δεν παίρνουν πια τον μισθό τους, το νόμισμα έπεσε δραματικά σε αξία και οι τιμές εκτινάχθηκαν στα ύψη. Ο Ματίας Μόγκε, Γενικός Γραμματέας της γερμανικής ΜΚΟ Welthungerhilfe, επιβεβαίωσε στο Γερμανικό Ραδιόφωνο DLF ότι η οικονομία της χώρας βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση

Τα διλήμματα της Δύσης

Η Διεθνής Ομάδα Κρίσης (ICG) με έδρα τις Βρυξέλλες προειδοποιεί ότι η πείνα και η δυστυχία είναι πιθανόν να σκοτώσει περισσοτέρους Αφγανούς από ό,τι οι βόμβες και οι σφαίρες των τελευταίων 20 χρόνων. Έχει μάλιστα εντοπίσει και τον κύριο ένοχο. Πρόκειται για τους ξένους δωρητές που σταμάτησαν την υποστήριξή τους εκτός από το κομμάτι της ανθρωπιστικής βοήθειας. Για τη διεθνή κοινότητα οι Ταλιμπάν παραμένουν τρομοκρατική οργάνωση που υπόκειται σε κυρώσεις.Αυτό στέκεται εμπόδιο σε μια γρήγορη βοήθεια. Ναι μεν το Συμβούλιο Ασφαλείας ων ΗΕ έδωσε τον Δεκέμβριο πράσινο φως για να αυξήσουν τη σωτήρια βοήθεια χωρίς να παραβιάζουν το καθεστώς κυρώσεων. Αλλά πολλοί παρατηρητές το θεωρούν πολύ λίγο. Στην αφγανική οικονομία θα πρέπει να εισρεύσουν και πάλι χρήματα. Είναι η πρώτη φορά που μια διεθνώς παράνομη ομάδα αναλαμβάνει την εξουσία σε μια χώρα. Κι αυτό θέτει κυβερνήσεις και οργανώσεις βοήθειας στο δίλημμα με ποιον τρόπο μπορούν να βοηθήσουν χωρίς τα χρήματα να πάνε στους Ταλιμπάν, που κατηγορούνται για τις πιο σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι ξένοι εργαζόμενοι στην ανθρωπιστική βοήθεια ως διέξοδο προσπαθούν να παρακάμψουν τους Ταλιμπάν.

Τέλη του 2021, η Παγκόσμια Τράπεζα απελευθέρωσε μέρος του Ταμείου Ανοικοδόμησης του Αφγανιστάν ύψους 1,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, στο Παγκόσμιο Πρόγραμμα Επισιτισμού και στον Οργανισμό Βοήθειας των Ηνωμένων Εθνών για τα Παιδιά UNICEF. Το ταμείο αυτό ήταν η μεγαλύτερη πηγή χρηματοδότησης για την πρώην αφγανική κυβέρνηση που είχε την υποστήριξη της Δύσης. Τα Ηνωμένα Έθνη, παρακάμπτοντας το υπουργείο Υγείας του Αφγανιστάν, έχουν επίσης καταβάλει τους μισθούς χιλιάδων Αφγανών εργαζομένων στον τομέα της υγείας, έχουν δημιουργήσει ένα ταμείο δανείων για μικρές επιχειρήσεις και για έργα υποδομής. Αλλά αυτό δεν φέρνει ριζική βελτίωση της κατάστασης.

Η Διεθνής Ομάδα Κρίσης καλεί τη διεθνή κοινότητα να απελευθερώσει τα παγωμένα αφγανικά περιουσιακά στοιχεία στο εξωτερικό, να χαλαρώσει τις κυρώσεις και να διαπραγματευτεί με τους Ταλιμπάν προκειμένου να επαναφέρει τα βασικά αγαθά στον πληθυσμό. «Προετοιμαζόμαστε για τη μεγαλύτερη επιχείρηση βοήθειας στον κόσμο, ενώ αφήνουμε σε ισχύ τους οικονομικούς περιορισμούς που επιδεινώνουν τις δυσκολίες καθημερινά», δήλωσε ο Γκρέιμ Σμιθ από το ICG «Αυτό είναι αντιπαραγωγικό».

Ο Ματίας Μόγκε από την ΜΚΟ  Welthungerhilfe λέει ότι οι ίδιοι οι «Ταλιμπάν χτυπούν την πόρτα μας και λένε, κάντε κάτι, βοηθείστε τους ανθρώπους μας». Η έκκλησή του απευθύνεται επίσης στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση του Βερολίνου «να βρει τρόπους για να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με τους Ταλιμπάν, ώστε οι βασικές υπηρεσίες να λειτουργήσουν ξανά».

Κρίστοφερ Χάσελμπαχ

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου