Τον Σεπτέμβριο του 2015 οι ηγέτες των 193 χωρών-μελών του ΟΗΕ δεσμεύθηκαν για την επίτευξη 17 Παγκόσμιων Στόχων βιώσιμης ανάπτυξης σε ορίζοντα 15ετίας. H φιλόδοξη ατζέντα των Ηνωμένων Εθνών κάνει λόγο για εξάλειψη της ακραίας φτώχειας, καταπολέμηση της ανισότητας και της αδικίας και ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής. Οι στόχοι έχουν τεθεί μεν, ωστόσο ζητούμενο παραμένει το πώς θα επιτευχθούν.

Έναν τρόπο επιχειρούν να δείξουν στο βιβλίο τους, που κυκλοφόρησε τον περασμένο Αύγουστο από τον γνωστό οίκο Piper, ο Έλληνας σύμβουλος επιχειρήσεων Γεώργιος Ζέρβας και ο Γερμανός κοινωνιολόγος και εκδότης Πέτερ Σπίγκελ. Ο γλαφυρός τίτλος «Η επανάσταση του ενός δολαρίου» (Die 1-Dollar Revolution) εξάπτει την περιέργεια. Ουσιαστικά πρόκειται για τη σύνοψη της βασικής πρότασης του βιβλίου, που δεν είναι άλλη από την καθιέρωση κατώτατου παγκόσμιου ωρομισθίου ενός δολαρίου. Όπως περιγράφεται στην περίληψη στις πρώτες σελίδες, «ένας παγκόσμιος κατώτατος μισθός ενός δολαρίου την ώρα θα εξοβέλιζε σε ελάχιστο χρόνο το αίσχος της απάνθρωπης φτώχειας στα βιβλία της ιστορίας».

Ξεκίνημα από το διεθνές εμπόριο

Πολύ καλό για να είναι αληθινό, θα μπορούσε να πει κανείς. Ο Γεώργιος Ζέρβας έχει πλήρη συναίσθηση της δυσκολίας του εγχειρήματος, όπως λέει στην DW. «Δεν έχω ψευδαισθήσεις ότι αυτό το μέτρο μπορεί να εφαρμοστεί αύριο. Όσο πιο απλή είναι μια πρόταση, ιδιαίτερα εκ μέρους των πολιτικών, δεν λαμβάνεται σοβαρά υπόψη. Λένε, δεν είναι δυνατόν. Πώς θα το πληρώσουμε αυτό; Αυτό που περιλαμβάνει αυτή η πρόταση είναι ότι είναι ανταγωνιστικά ουδέτερη, δεν δημιουργεί προβλήματα παγκόσμιου ανταγωνισμού». Όπως εξηγεί ο Γ. Ζέρβας, η πρόταση του παγκόσμιου κατώτατου μισθού αφορά σε πρώτη φάση κυρίως το διεθνές εμπόριο. Ακολούθως μπορεί να εφαρμοστεί βαθμιαία και από κυβερνήσεις και επιχειρήσεις κρατών με εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα αμοιβών, όπως για παράδειγμα το Μπαγκλαντές. «Η υλοποίηση λοιπόν θα ξεκινήσει σταδιακά και απευθύνεται σε πρώτη φάση στους global players. Δηλαδή η Apple και όλοι αυτοί που απασχολούν ανθρώπους στο Μπαγκλαντές, εάν γνωρίζουν ότι εκεί όλοι πληρώνουν ένα δολάριο την ώρα από την 1η Ιανουαρίου 2018, ας πούμε, δεν έχουν πρόβλημα ανταγωνισμού και μπορούν να το εφαρμόσουν άμεσα».

Οι συγγραφείς του βιβλίου καταγγέλλουν τη σύγχρονη μορφή δουλείας που υπάρχει, επισημαίνοντας ότι το κόστος της είναι ακόμη χαμηλότερο για όσους επωφελούνται συγκριτικά με το αντίστοιχο των κανονικών σκλάβων την περίοδο της δουλείας, που καταργήθηκε στις ΗΠΑ πριν από μόλις 152 χρόνια. Πάντως, ο Γ. Ζέρβας πιστεύει ότι η σύγχρονη μορφή δουλείας θα αποτελέσει παρελθόν αν δεσμευθούν οι global players να εφαρμόσουν αυτό το μέτρο. Εκτιμά ότι η αμοιβή περίπου ενός δισεκατομμυρίου ανθρώπων, που ανέρχεται σήμερα σε 50 δολάρια τον μήνα, θα αυξηθεί «από τη μια μέρα στην άλλη» σε 160-180 δολάρια.

Στην πολυετή του ενασχόληση με το ζήτημα της παγκοσμιοποίησης και με τη συμμετοχή του σε σειρά κοινωνικών πρότζεκτ, ο Γ. Ζέρβας αντιλήφθηκε ότι δεν αρκούν μεμονωμένες ή τοπικής εμβέλειας δράσεις, αλλά απαιτούνται συστημικές, παγκόσμιου βεληνεκούς και ως εκ τούτου βιώσιμες λύσεις. Τέτοια λύση είναι κατά την άποψή του και ο παγκόσμιος κατώτατος μισθός. Όπως επισημαίνει, «το καλό είναι ότι δεν χρειάζεται επενδύσεις το συγκεκριμένο μέτρο. Γιατί αν μιλήσουμε για το περιβάλλον, για την καταπολέμηση του διοξειδίου του άνθρακα (CO2), μιλάμε για επενδύσεις, χρειαζόμαστε χρήματα. Εδώ χρειάζεται μόνο μια απόφαση». Την απόφαση αυτή καλούνται να λάβουν σύμφωνα με τον Γ. Ζέρβα τα Ηνωμένα Έθνη μέσω της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO), η οποία θα επιφορτιστεί με αρμοδιότητες εποπτείας και ελέγχου για την εφαρμογή του μέτρου.

Μπορεί η ΕΕ να δώσει το καλό παράδειγμα;

Πρωτοπόρος στη διαδικασία εφαρμογής καλείται να γίνει η ΕΕ, η οποία δεν θα ανέχεται στην αγορά της προϊόντα ή υπηρεσίες που δεν πληρούν τις νέες κοινωνικές και περιβαλλοντικές προδιαγραφές που θα έχουν τεθεί. Πόσο ρεαλιστικό είναι όμως αυτό σε μια περίοδο που στην Ευρώπη ενισχύονται οι φυγόκεντρες τάσεις και οξύνονται οι αντιπαραθέσεις; «Σίγουρα η ΕΕ αυτή τη στιγμή έχει άλλα, σοβαρά προβλήματα, αλλά δεν αναιρεί το ένα το άλλο. Δεν είναι ένα μέτρο που επιβαρύνει οικονομικά την ΕΕ. Επομένως εδώ το πρόβλημα είναι πως επικοινωνούμε γι’ αυτό το πράγμα με αυτούς που παίρνουν τις αποφάσεις».

Το μέτρο αυτό θα απάλλασσε την ΕΕ σε πολύ μεγάλο βαθμό και από τα βάρη των προσφυγικών ροών, υπογραμμίζει ο Γ. Ζέρβας. «Οι άνθρωποι δεν έχουν να φάνε ψωμί, να πιουν νερό, δεν έχουν να χάσουν τίποτα. Επομένως αν τους δώσουμε τη δυνατότητα να κερδίζουν κάποια χρήματα στο σπίτι τους, θα μείνουν εκεί». Μία βιώσιμη πολιτική σύμφωνα με τον Γ. Ζέρβα, σε αντίθεση με τη σημερινή λογική της εφήμερης αναπτυξιακής βοήθειας με χρήματα που, όπως λέει, συχνά δεν φτάνουν ποτέ σε αυτούς που τα χρειάζονται.

Στο βιβλίο προτείνεται και η θεσμοθέτηση ενός παγκόσμιου φόρου ύψους 1% του ΑΕΠ από κάθε χώρα για την επίτευξη των Παγκόσμιων Στόχων και τη χρηματοδότηση ενός κατώτατου κοινωνικού βοηθήματος ύψους 1,25 δολαρίων την ημέρα σε ανέργους. Η δημιουργία «ενός παγκόσμιου κοινωνικού ταμείου».

Ήδη έχει ξεκινήσει σε ευρωπαϊκό επίπεδο πρωτοβουλία συλλογής υπογραφών για τη στήριξη του εγχειρήματος από την κοινωνία. Μια πρωτοβουλία που, όπως προαναγγέλλει ο Γ. Ζέρβας, θα επεκταθεί προσεχώς καλώντας τους πολίτες όλου του κόσμου να τη στηρίξουν.

Άρης Καλτιριμτζής