Μόλις 15 χιλιόμετρα από τα ελληνικά σύνορα η πόλη Μπίτολα ή το παλαιό Μοναστήρι, είναι αγαπημένος προορισμός των κατοίκων της Β. Ελλάδας για διήμερες αποδράσεις. Το κέντρο της πόλης έχει έντονο άρωμα Ευρώπης, αλλά αυτό είναι μόνο η μία πλευρά. Στη συνοικία Μπάιρ, μια από τις μεγαλύτερες της πόλης, ζουν 5.000 χιλιάδες κάτοικοι, οι περισσότεροι Ρομά. Οι συνθήκες διαβίωσης είναι μεσαιωνικές. Γι αυτό και η συντριπτική πλειονότητα αναζητεί καλύτερη ζωή στη Γερμανία, αλλά το ταξίδι τελειώνει με επαναπροώθηση πίσω στη Βόρεια Μακεδονία.

Μεσαιωνικές συνθήκες διαβίωσης

Είναι η περίπτωση του 38χρονου Έμζαρτ Μούσα. Σαν παιδί έζησε 10 χρόνια στη Γερμανία, μαζί με την οικογένειά του κατέθεσαν αίτηση χορήγησης ασύλου αλλά η αίτηση απορρίφθηκε και η οικογένεια επέστρεψε στη Μπίτολα. Όταν μεγάλωσε επιχείρησε και πάλι, αλλά παρά το ότι είχε σπασμένο πόδι, οι γερμανικές αρχές τον γύρισαν πίσω. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία 2500 Ρομά ζουν σε αυτήν την συνοικία, ανεπίσημα ανέρχονται στους 5000. Οι περισσότεροι δρόμοι δεν είναι ασφαλτοστρωμένοι, τα σπίτια είναι ετοιμόρροπα. Σε μερικά τμήματα του Μπάιρ δεν υπάρχει δίκτυο αποχέτευσης και πρόσβαση σε πόσιμο νερό. Οι άνθρωποι αρρωσταίνουν κυρίως το χειμώνα που η κατάσταση χειροτερεύει.

«Κυρίως το χειμώνα οι Ρομά προσπαθούν να πάρουν άσυλο στη Γερμανία» λέει ο Μεντίκ Ρέμζι από μια οργάνωση βοήθειας. «Πολλοί δεν μπορούν να πληρώσουν θέρμανση. Συχνά κόβεται και το ηλεκτρικό και δεν έχουν τη δυνατότητα να ζεσταθούν. Και οι πιο βασικές ανάγκες επιβίωσης δεν εξασφαλίζονται. Γι αυτό και πολλοί προσπαθούν να ξεχειμωνιάσουν όπου βρουν, αυτοί και οι οικογένειές τους».

«Πάμε όπου υπάρχει καλύτερη ζωή»

Οι πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας μπορούν να ταξιδέψουν στο χώρο Σένγκεν χωρίς βίζα και να παραμείνουν το πολύ 90 ημέρες. Το εισιτήριο λεωφορείου Μπίτολα-Φράιμπουργκ κοστίζει 110 ευρώ μόνο η μία διαδρομή. Είναι πολύ ακριβό για έναν κάτοικο του Μπάιρ. Οι περισσότεροι παίρνουν κοινωνική βοήθεια μέχρι 35 ευρώ το μήνα. Παρόλα αυτά δεν υπάρχει κάποιος που να μην έχει προσπαθήσει αυτό το ταξίδι, όπως η Βεζιρέ. «Κάθισα στη Γερμανία 3 χρόνια, εκεί ο άνδρας μου αρρώστησε, έπαθε εγκεφαλικό και τώρα είναι παράλυτος και τυφλός. Αλλά μας έστειλαν πίσω. Ούτε το χαρτί γιατρού βοήθησε». 

Από το 2014 η Βόρεια Μακεδονία θεωρείται χώρα ασφαλούς προέλευσης. Μόνο ένα μικρό ποσοστό αιτήσεων για άσυλο από κατοίκους Ρομά του Μπάιρ γίνεται δεκτό. Αυτό είναι γνωστό. Παρόλα αυτά δεν το βάζουν κάτω και προκαλούν την τύχη τους. Κινητήρια δύναμη, η φτώχεια, οι αρρώστιες και η έλλειψη προοπτικής και εξασφάλισης. «Η ζωή μας απειλείται» λέει η Βεζιρέ. «Γι αυτό καταφεύγουμε εκεί όπου υπάρχει καλύτερη ζωή. Και εδώ σε αυτήν τη συνοικία η ζωή είναι άθλια. Και όπου δεν υπάρχει διέξοδος, ο δρόμος οδηγεί στο βορρά για να προσφέρει κανείς τουλάχιστον στα παιδιά του μια καλύτερη ζωή».

Στρτζαν Γκοβεντάριτσα / dw

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου