Τα τελευταία χρόνια η κουλτούρα της κατανάλωσης έκανε και τη σαμπάνια σχεδόν μαζικό προϊόν, εφ’ όσον ένα μεγάλο ποσοστό του κόσμου τουλάχιστον στην Ευρώπη και τις βιομηχανικές χώρες μπορεί πια να την απολαύσει. Από πότε υπάρχει άραγε η σαμπάνια; Πως παράγεται;

Η σαμπάνια καλλιεργείται, που αλλού; Στην ομώνυμη επαρχία της Γαλλίας, την Καμπανία, σε μια έκταση 33.000 εκταρίων που ανήκουν σε 15.000 ιδιοκτήτες, οι οποίοι παράγουν 5.000 διαφορετικές ποικιλίες!

Πως ξεκίνησε η παραγωγή της; Από τους Ρωμαίους, λένε οι ιστορικοί. Έχουν δίκιο μόνον που η παραγωγή της τότε σαμπάνιας είχε μια ιδιομορφία: δεν μπορούσε να μεταφερθεί σε μπουκάλια.

Οι Ρωμαίοι και οι λαβύρινθοι της Ρεμς

Ας πάρουμε τα πράγματα απ’ αρχή. Ξεναγός μας ο Jean-Pierre Redon από τον Οίκο Taittinger της Ρεμς: «Για να χτιστεί η πόλη μας, η πρωτεύουσα τότε της ρωμαϊκής επαρχίας της Γαλατίας, που ονομαζόταν Durocortorum, χρειαζόταν οικοδομικό υλικό και οι Ρωμαίοι άρχισαν να σκάβουν το έδαφος που είχε ασβεστογενή πετρώματα και έκτισαν την Ρεμς με τέτοιες πέτρες.»

Έτσι δημιουργήθηκαν όμως στο υπέδαφος της νεοϊδρυθείσας πόλης τεράστιες κοιλότητες. 700 χρόνια μετά όσοι καλλιεργούσαν αμπελώνες αποφάσισαν να τις χρησιμοποιήσουν σαν κελάρια: «Οι Βενεδικτίνοι μοναχοί τον 13ο αιώνα, στον Μεσαίωνα, άρχισαν να χρησιμοποιούν τις κοιλότητες αυτές σαν κελάρια για τα κρασιά τους, αφού τις συνέδεσαν μεταξύ τους με δαιδαλώδεις διαδρόμους.»

Τον 16ο και 17ο αιώνα το κρασί της Καμπανίας ήταν πια γνωστό στη γαλλική αυλή και σε πολλούς Γερμανούς, Ιταλούς και Ισπανούς εμπόρους. Σύμφωνα με την παράδοση, αυτός που έδωσε την σημερινή μορφή στην σαμπάνια, δηλαδή, την αφρώδη σύστασή της ήταν ο μοναχός Dom Perignon που δήθεν εφεύρε την σαμπάνια. Αυτό όμως το απορρίπτουν πια οι ιστορικοί και εκτιμούν ότι η σαμπάνια απέκτησε το σημερινή της αφρώδη σύσταση σιγά - σιγά χωρίς καμία παρέμβαση.

Η συστηματική διάδοση της σαμπάνιας άρχισε από το 1728, όταν ο Λουδοβίκος ο 15ος, λίγα χρόνια πριν από τη Γαλλική Επανάσταση, επέτρεψε την εξαγωγή της στο εξωτερικό. Τότε δημιουργήθηκε και το πρόβλημα της μεταφοράς της σε μπουκάλια. Διότι τα μπουκάλια της εποχής εκείνης δεν άντεχαν την πίεση του αφρώδους οίνου και έσκαγαν κατά τη μεταφορά τους.

Η εφεύρεση του ειδικού φελλού έκανε τη σαμπάνια περιζήτητη

Το πρόβλημα λύθηκε τον 19ο αιώνα, όταν το 1813 ο Γερμανός Anton von Müller λάτρης της σαμπάνιας και υπεύθυνος στα κελάρια της μαντάμ Barbe-Nicole-Clickot-Ponsardin έφτιαξε έναν ειδικό φελλό που άντεχε στη μεταφορά!

Αμέσως οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατακόρυφα: από μερικές εκατοντάδες μπουκάλια το 1813 έφθασαν τα 6,5 εκατομμύρια το 1845. Σήμερα παράγονται εκατομμύρια μπουκάλια και όπως μας είπε ο Jean-Pierre Redon από τον Οίκο Taittinger της Ρεμς «Το 65% της παραγωγής καταναλώνονται μεταξύ Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς. Το 2008 η παραγωγή σαμπάνιας έφθασε τα 300 εκατομμύρια μπουκάλια και δύο τρίτα αυτής της ποσότητας καταναλώθηκαν σε μια εβδομάδα.»

300 εκατομμύρια μπουκάλια σαμπάνια μέσα σε μία εβδομάδα. Πώς να μην ισχυριστούν μετά μερικοί ότι η σαμπάνια τουλάχιστον στις βιομηχανικές χώρες είναι πια μαζικό καταναλωτικό προϊόν;

Günter Birckestock / Βιβή Παπαναγιώτου

Υπεύθ. Σύνταξης: Σταμάτης Ασημένιος