Δεν είναι απλά ένα πακέτο οικονομικής βοήθειας, αλλά «το πεπρωμένο της Ιταλίας». Έτσι αποκαλεί ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι το Ταμείο Ανάκαμψης με ευρωπαϊκούς πόρους άνω των 750 δισεκατομμυρίων ευρώ για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας. Οι διαβουλεύσεις με τις Βρυξέλλες συνεχίζονταν ακόμη και λίγες ώρες πριν από την κατάθεση του ιταλικού εθνικού σχεδίου για το Ταμείο Ανάκαμψης. Τελικά οι ασάφειες ξεπεράστηκαν, Βουλή και Γερουσία στη Ρώμη ενέκριναν τις προτάσεις.

Το σχέδιο του Ντράγκι δεν είναι απλώς να αποθεραπευθούν οι πληγές της ιταλικής οικονομίας, αλλά και να επανέλθει η Ιταλία σε ρόλο πρωταγωνιστή των ευρωπαϊκών εξελίξεων. Πρόκειται άλλωστε για ιδρυτικό μέλος της παλαιάς ΕΟΚ το 1957. Επιμελώς προετοιμασμένη ήταν η κοινή παρουσία για τους Big Four της Ευρώπης την περασμένη εβδομάδα: Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία και Γερμανία παρουσίασαν από κοινού, μέσω τηλεδιάσκεψης, τις προτάσεις τους για την αξιοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης, με τον Γερμανό υπουργό Οικονομικών Όλαφ Σολτς να κάνει λόγο για έναν «ισχυρό συμβολισμό ενότητας στην Ευρώπη».

«Δεν υπάρχει Ευρώπη χωρίς Ιταλία»

Θεωρητικά αυτονόητη, αλλά μάλλον σπάνια τα προηγούμενα χρόνια ήταν η παρουσία της Ιταλίας ανάμεσα στους ισχυρούς της Ευρώπης. Παρά τα όποια προβλήματα η χώρα παραμένει η τρίτη σε μέγεθος οικονομία της ευρωζώνης. «Χωρίς Ιταλία δεν υπάρχει Ευρώπη» είχε επισημάνει ο ίδιος ο Ντράγκι στην πρώτη ομιλία του μετά την ανάληψη της πρωθυπουργίας στα μέσα Φεβρουαρίου. «Η Ιταλία αποτελεί οικονομική δύναμη, αλλά και δύναμη πολιτισμού», τόνισε ο πρώην διοικητής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (EKT), στέλνοντας μήνυμα και προς το εσωτερικό της χώρας, σε μία προσπάθεια να αναθερμάνει τα αισθήματα των Ιταλών για την Ευρώπη.

«Η Ιταλία είναι μία χώρα με σταθερά φιλοευρωπαϊκό προσανατολισμό», εκτιμά ο Τομπίας Μέρσελ, διευθυντής του γερμανικού πολιτικού ιδρύματος «Φρίντριχ Έμπερτ» στη Ρώμη. Ωστόσο, επισημαίνει, τις τελευταίες δεκαετίες είχε επιδείξει μία εσωστρέφεια που την κρατούσε εκτός των ευρωπαϊκών εξελίξεων.Πιθανός λόγος ήταν η διαμάχη για το υψηλό χρέος και τους ασθενείς ρυθμούς ανάπτυξης, αλλά και ο φόβος της Ιταλίας για «συνταγές λιτότητας» από τις Βρυξέλλες. Αντιευρωπαϊκά αντανακλαστικά είχε κινητοποιήσει το λαϊκιστικό Κίνημα των Πέντε Αστέρων, αλλά και η ακροδεξιά Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι. Η - προσωρινή έστω - κυβερνητική συνεργασία τους το 2018 φάνταζε ως εφιάλτης για τους θιασώτες της ΕΕ. Στελέχη των δύο κομμάτων διατηρούν και σήμερα υπουργικούς θώκους στην κυβέρνηση Ντράγκι, η οποία άλλωστε καλύπτει ευρύτατο πολιτικό φάσμα. Και αυτή η κυβέρνηση αντιμετωπίστηκε από την αρχή με έντονο σκεπτικισμό. Πάντως ο Τομπίας Μέρσελ υποστηρίζει ότι ήταν ιδιαίτερα σημαντική η πρόσδεση του πρώην υπουργού Εσωτερικών Σαλβίνι στο κυβερνητικό σχήμα, καθώς «υποχώρησε η συνήθης αντιπαράθεση μεταξύ των πολιτικών κομμάτων για τον ρόλο της ΕΕ».

Ο στωϊκός Ντράγκι

Σε αντίθεσή με τον προκάτοχό του Τζουζέπε Κόντε, η κυβέρνηση του οποίου διαλύθηκε λόγω αντιπαραθέσεων για την αξιοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης, ο Μάριο Ντράγκι φαίνεται να διαθέτει στωϊκή υπομονή και ψυχραιμία. Από τότε που έγινε πρωθυπουργός δεν έχει δώσει ούτε μία αποκλειστική συνέντευξη σε ιταλική εφημερίδα, ούτε σε τηλεοπτικό σταθμό. Σε αντίθεση με άλλους πολιτικούς δεν χρησιμοποιεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να σχολιάσει τις εξελίξεις. Στην Ευρώπη αντιμετωπίζεται ούτως ή άλλως με σεβασμό, ως ο «σωτήρας του ευρώ» στη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Στην ιστορία θα μείνει η υπόσχεση που έδωσε το 2012, πως θα κάνει «ο,τιδήποτε χρειαστεί» (whatever it takes) για να διασώσει το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα. 

Ως «ισχυρό χαρακτήρα» περιγράφει τον Ιταλό πρωθυπουργό ο επικεφαλής του επενδυτικού κολοσσού Blackrock Λάρυ Φινκ. Ως διοικητής της ΕΚΤ ο Μάριο Ντράγκι είχε συμμετάσχει πολλές φορές σε συνόδους κορυφής της ΕΕ, με αποτέλεσμα να διατηρεί μέχρι σήμερα ένα πολύτιμο δίκτυο επαφών μεταξύ των Ευρωπαίων ηγετών. «Είναι πολύ πιο ικανός πολιτικός απ΄ότι περιμέναμε» λέει στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων (DPA) Ευρωπαίος διπλωμάτης, για να προσθέσει με νόημα ότι «είναι σημαντικό να παραμένει αξιόπιστος εταίρος η Ιταλία». Τις τελευταίες εβδομάδες ο Ντράγκι προκάλεσε αίσθηση με τις δηλώσεις του για το εμβόλιο της AstraZeneca,αλλά και για τον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τον οποίο δεν δίστασε να αποκαλέσει «δικτάτορα». Πολλοί Ευρωπαίοι εταίροι βλέπουν με ενδιαφέρον τον ισχυρό ρόλο του Ιταλού πρωθυπουργό σε μία εποχή που η καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ αποχαιρετά την ενεργό πολιτική, ενώ ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ετοιμάζεται για έναν δύσκολο προεκλογικό αγώνα με στόχο την επανεκλογή του το 2022. Ο Μάριο Ντράγκι θα μπορούσε να δώσει νέα πνοή σε πολλά ευρωπαϊκά σχέδια, υπό τον όρο βέβαια ότι θα παραμείνει για εύλογο χρονικό διάστημα στη θέση του πρωθυπουργού. Επισήμως οι επόμενες βουλευτικές εκλογές στην Ιταλία προγραμματίζονται για το 2023.

Γιοχάνες Νοϊντέκερ

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου