Φλαμίνγκο μπροστά σε ροζ νερά, άλογα που καλπάζουν κατά μήκος της θάλασσας και λίμνες μέχρι εκεί που φτάνει το μάτι: η Καμάργκ είναι γνωστή για την άγρια και μαγευτική φύση της. Όμως ο παράδεισος αυτός στη νότια Γαλλία απειλείται από την κλιματική αλλαγή. Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας απειλεί να καταπιεί όλο και μεγαλύτερα τμήματα της επίπεδης ακτογραμμής και τελικά να θάψει εντελώς την Καμάργκ.

«Η Καμάργκ, όπως όλα τα δέλτα ποταμών, βρίσκεται πραγματικά στην πρώτη γραμμή της κλιματικής αλλαγής», λέει ο Ζαν Ζαλμπέρ, διευθυντής του ερευνητικού κέντρου Tour du Valat στην Καμάργκ. Για περίπου δέκα χρόνια δεν υπήρχαν σημαντικές βροχοπτώσεις και όταν οι θερμοκρασίες ήταν υψηλές το λίγο νερό που είχε πέσει εξατμιζόταν ακόμη πιο γρήγορα. Ο Ροδανός, ο οποίος διέρχεται από το δέλτα, μεταφέρει επίσης λιγότερο νερό, επειδή οι παγετώνες στις γαλλικές και ελβετικές Άλπεις που τροφοδοτούν τον ποταμό εξαφανίζονται.

Όλα αυτά οδηγούν σε αυξανόμενη αλάτωση του εδάφους και του νερού στην Καμάργκ. Το αλμυρό νερό από τα χαμηλότερα στρώματα ανεβαίνει και το θαλασσινό νερό διεισδύει πιο βαθιά στην ενδοχώρα. Ενώ μέχρι το 2016 υπολογιζόταν ότι στις λιμνοθάλασσες της περιοχής υπήρχαν περίπου ενάμισι εκατομμύριο τόνοι αλατιού, τώρα λέγεται ότι υπάρχουν περίπου τέσσερα εκατομμύρια τόνοι, σύμφωνα με τον Ζαλμπέρ. Αυτό έχει αντίκτυπο τόσο στη φύση, όσο και στη γεωργία, σε μία περίοδο που κι άλλες περιοχές της Γαλλίας πλήττονται από τα καιρικά φαινόμενα.

Επιπτώσεις στη γεωργία και την κτηνοτροφία

Μεγάλο μέρος του ρυζιού που καλλιεργείται στη Γαλλία προέρχεται από την Καμάργκ, όπου παράγεται επίσης κρασί. Πριν από δέκα χρόνια, ο Ζαλμπέρ και η ομάδα του έχασαν μια σοδειά ρυζιού στο κτήμα Domaine du Petit Saint-Jean, επειδή το νερό, με το οποίο πότιζαν, ήταν αλμυρό. «Αυτό που ήταν ένα ατύχημα πριν από λίγο καιρό, απειλεί να γίνει ο κανόνας τα επόμενα χρόνια», λέει ο γεωπόνος.

Το αλμυρό έδαφος δημιουργεί επίσης προβλήματα στον κτηνοτρόφο Φρεντερίκ Ρεϊνώ. Το χορτάρι στα βοσκοτόπια του καταστρέφεται. Το Γεωργικό Επιμελητήριο της Οξιτανίας, όπου βρίσκεται μέρος της Καμάργκ, φοβάται ότι ορισμένες καλλιέργειες θα πρέπει να εγκαταλειφθούν εντελώς στο μέλλον λόγω του αλατιού σε κάποιες περιοχές.

Επικίνδυνη η άνοδος της στάθμης της θάλασσας

Μακροπρόθεσμα ωστόσο ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την Καμάργκ, όπου το 70% της γης βρίσκεται λιγότερο από ένα μέτρο πάνω από το επίπεδο της θάλασσας, είναι η άνοδος της στάθμης της. Πριν από 50 χρόνια, ο κτηνοτρόφος Ρεϊνώ είχε 1.000 εκτάρια στη διάθεσή του. Σήμερα εκτιμά ότι η γη του είναι μόνο 850 έως 900 εκτάρια.

Σε ορισμένα σημεία του δέλτα η θάλασσα παρασύρει την άμμο από την ακτή και την εναποθέτει σε άλλο σημείο. Με την άνοδο της στάθμης της θάλασσας ο Ζαλμπέρ προειδοποιεί πως θα χαθεί γη και πως ο πληθυσμός πρέπει να προετοιμαστεί για μεγάλες πλημμύρες: «Για μένα δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι κάποια στιγμή η Καμάργκ θα βρεθεί κάτω από το νερό» - πιθανότατα όχι σε αυτόν τον αιώνα, αλλά ίσως σε έναν ή δύο αιώνες, εκτιμά ο Ζαλμπέρ. «Σε κάθε περίπτωση με την πάροδο των δεκαετιών θα γίνεται όλο και πιο δύσκολο να διατηρήσει κανείς τη γη του».

Σύμφωνα με τον Ζαλμπέρ, οι κάτοικοι του Σεν Μαρί ντε λα Μερ, ενός χωριού που βρίσκεται ακριβώς στην ακτή, θα πρέπει αργά ή γρήγορα να μετεγκατασταθούν, εκτός εάν θέλουν να το μετατρέψουν σε περιφραγμένο νησί. Μέχρι στιγμής πάντως οι κάτοικοι του χωριού δεν φοβούνται ιδιαιτέρως τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Ένας συνταξιούχος διηγείται ήρεμα ότι από τότε που γεννήθηκε οι άνθρωποι λένε ότι η Καμάργκ θα εξαφανιστεί. Αυτή η σιγουριά μπορεί επίσης να οφείλεται και σε έναν ανιψιό του Ναπολέοντα. Μετά τις καταστροφικές πλημμύρες του 1856, ο Ναπολέων Γ' επισκέφθηκε και την Καμάργκ, όπου υποσχέθηκε πως η Γαλλία θα παραμείνει προστατευμένη από τα εισερχόμενα ύδατα. Σύμφωνα με τον Ζαλμπέρ, η ιδέα της αντίστασης στο νερό, της νίκης εναντίον του, επικράτησε στην Καμάργκ από τότε.

Η κλιματική αλλαγή μας αναγκάζει να δούμε τα πράγματα διαφορετικά. Ωστόσο, ο Ζαλμπέρ είναι πεπεισμένος ότι η προσαρμογή είναι δυνατή, τουλάχιστον όσον αφορά τα γεωργικά προϊόντα. Ο Ρεϊνώ είναι πιο επιφυλακτικός και σκέφτεται κάποια στιγμή να εγκαταλείψει την παράκτια γη του.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς