Η κυβέρνηση του Μαρκ Ρούτε στην Ολλανδία είναι η όγδοη κυβέρνηση της ΕΕ που αποχαιρετά την εξουσία στα συμφραζόμενα της κρίσης χρέους στην ευρωζώνη. Μια κρίση που έχει βγάλει στους δρόμους εκατομμύρια ανθρώπους από την Αθήνα έως τη Ρώμη και τη Μαδρίτη και έχει οδηγήσει σε πρωτοφανείς κυβερνητικές ανατροπές. Ενδεικτικό της αποσταθεροποίησης είναι το γεγονός ότι στην Ελλάδα σημειώνεται διάλυση και ανασύνθεση της υφισταμένης κομματικής γεωγραφίας, με τις δημοσκοπήσεις να θέλουν τουλάχιστον 9 κόμματα στη Βουλή και κανένα από αυτά να μην είναι σε θέση να κυβερνήσει μόνο του. Στην Ιταλία η κυβέρνηση Μόντι με τους τεχνοκράτες του είναι αντιμέτωπη με μια ισχυρή κοινωνική αντιπολίτευση που αντιδρά στις εργασιακές μεταρρυθμίσεις. Η κρίση χρέους διχάζει και άλλες χώρες της Ευρώπης. Τελευταία παραδείγματα οι γαλλικές εκλογές και η διάλυση του κυβερνητικού συνασπισμού στην Ολλανδία.

Τα ακραία κόμματα αποκτούν ισχυρό λόγο

Ενισχύονται εντυπωσιακά λαϊκιστικά και ακροδεξιά κόμματα, εντείνοντας τις πιέσεις προς τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Μια μερίδα οικονομολόγων προειδοποιεί πως εάν αναθεωρηθεί η πολιτική των περικοπών και των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, κυρίως στις υπερχρεωμένες χώρες- τότε «η κρίση θα εισβάλει στον πυρήνα της ευρωζώνης». Από την άλλη πλευρά η βίαιη πολιτική των περικοπών οδηγεί -στις υπερχρεωμένες κυρίως χώρες- στην εξαθλίωση μεγάλων κοινωνικών στρωμάτων και στην ενίσχυση των ακραίων πολιτικών σχηματισμών. To 18% της ακροδεξιάς Μαρί Λεπέν συνιστά ένα ισχυρό μήνυμα προς την πολιτική τάξη της Γαλλίας. «Μπορεί αυτά τα ακραία κόμματα να μην βρίσκονται στα πρόθυρα της ανάληψης της εξουσίας, αλλά έχουν ισχυρό λόγο, όταν επαναχαράσσονται οι βασικές γραμμές της δημόσιας συζήτησης», παρατηρεί ο γάλλος πολιτικός επιστήμονας Ζαν Υβ Καμύ.

Την ίδια ώρα, τα βλέμματα των «αγορών» είναι στραμμένα στην 6η Μαΐου και στον δεύτερο γύρο των γαλλικών προεδρικών εκλογών. Η έκβαση της αναμέτρησης μεταξύ του συντηρητικού Σαρκοζί και του σοσιαλιστή Ολάντ εκτιμάται ότι θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις της Ευρώπης. «Ένας σοσιαλιστής πρόεδρος δεν είναι φυσικά η καλύτερη έκβαση», σχολιάζουν οι άνθρωποι των αγορών. Ο Φρανσουά Ολάντ θέτει λιγότερο φιλόδοξους στόχους για την μείωση του χρέους στην Ευρώπη. Έχει μάλιστα δεσμευθεί να αναδιαπραγματευτεί το Δημοσιονομικό Σύμφωνο.

Στένεψαν τα περιθώρια άσκησης εθνικής πολιτικής

Ο γενικός διευθυντής του Ινστιτούτου Μελετών της Γερμανικής Οικονομίας, IW, Μίχαελ Χούτερ χαρακτηρίζει «προεκλογικές φανφάρες» τις δεσμεύσεις του σοσιαλιστή Ολάντ. «Η τιμωρία από τις αγορές κεφαλαίων θα πλήξει τη Γαλλία πιο γρήγορα από ότι την είχε πλήξει παλαιότερα, στην περίπτωση του Μιτεράν», εκτιμά ο κ. Χούτερ, προσθέτοντας ότι «τα περιθώρια άσκησης εθνικής πολιτικής, αντίθετης προς την οικονομική λογική, είναι στις μέρες μας στενότερα από ότι πριν από 30 χρόνια».
Οι πολίτες, ωστόσο, προσεγγίζουν διαφορετικά το ζήτημα. Το επιβεβαιώνει η ήττα του Σαρκοζί στον πρώτο γύρο. Οι ευρωπαϊκές κοινωνίες είναι διχασμένες. Οι πολιτικές συναινέσεις, επί των οποίων οικοδομήθηκαν οι μεταπολεμικές μαζικές δημοκρατίες ακυρώνονται. Η κρίση χρέους ανέδειξε νέες αντιθέσεις. Αγορές vs Δημοκρατία. Και το χειρότερο, κανείς δεν φαίνεται να έχει πραγματικά ένα σχέδιο εξόδου από την κρίση και αποκατάστασης των κοινωνικών και πολιτικών ισορροπιών.

Σταμάτης Ασημένιος, Reuters, dpa

Υπεύθ. Σύνταξης: Στέφανος Γεωργακόπουλος