Ξεκινά σήμερα στη Νέα Ορλεάνη η δίκη για τη μεγάλη καταστροφή στην πλατφόρμα άντλησης πετρελαίου Deep Water Horizon στον Κόλπο του Μεξικού πριν από τρία χρόνια. Ψαράδες, κάτοικοι και επιχειρηματίες ελπίζουν σε χρηματική αποζημίωση από τη βρετανικό όμιλο BP. Υπολογίζεται ότι διέρρευσε στη θάλασσα μισός έως ένας τόνος αργού πετρελαίου με καταστροφικές συνέπειες για τη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής, οι οποίες είναι εν μέρει εμφανείς μέχρι και σήμερα.

Κατά τα άλλα η ομαλότητα φαίνεται να έχει επιστρέψει στην περιοχή. Τα αλιευτικά σκάφη ψαρεύουν, τα ψάρια τρώγονται και οι τουρίστες επέστρεψαν στις παραλίες. Το ότι το πετρέλαιο δεν είναι άμεσα ορατό δεν σημαίνει όμως ότι δεν είναι εκεί. Ιδιαιτερότητα της καταστροφής στην πλατφόρμα Deep Water Horizon είναι ότι σχεδόν η μισή ποσότητα του πετρελαίου που διέρρευσε έμεινε στον βυθό της θάλασσας.

Όπως λέει η Άντγε Μποέτιους, βιολόγος στο Ινστιτούτο Άλφρεντ Βέγκενερ, «η δεξαμενή του πετρελαίου δεχόταν μία απίστευτη υπερπίεση. Διαμέσου ενός πολύ λεπτού σωλήνα το πετρέλαιο διέρρευσε σε μικροσκοπικά σταγονίδια. Για αυτές τις τόσο μικρές σταγόνες η πίεση του νερού ήταν ισχυρότερη συγκριτικά με την άνωση, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να αναδυθούν και να μεταφέρονται μέσα στο νερό».

Πολλές ουσίες καταλήγουν στην τροφική αλυσίδα

Τα στογονίδια πετρελαίου που παρέμειναν μέσα στο νερό σχηματίζουν ακόμη και σήμερα σε πολλά σημεία κηλίδες στο βυθό της θάλασσας. Επειδή στον Κόλπο του Μεξικού διαρρέει συχνά και πετρέλαιο με φυσικό τρόπο, στη θάλασσα της περιοχής ευδοκιμούν βακτήρια, τα οποία μέσω ειδικών ενζύμων διαλύουν σιγά-σιγά αυτές τις στρώσεις πετρελαίου στο βυθό. Ωστόσο, η δράση αυτών των βακτηρίων δεν είναι πάντα τόσο αθώα, τονίζει Ντέτλεφ Σουλτς-Μπουλ, χημικός του Ινστιτούτου Leibnitz για θαλάσσιες έρευνες στη Βαλτική.

«Ένα μέρος του πετρελαίου», υπογραμμίζει ο Σουλτς-Μπουλ, «αποτελείται από εξαιρετικά δηλητηριώδεις αρωματικές ενώσεις, οι οποίες αποσυντίθενται δυσκολότερα από οτιδήποτε στο περιβάλλον. Το μείγμα αυτό γίνεται ακόμη πιο σύνθετο από τοξικολογικής πλευράς. Μαζί με την περιπλοκότητα αυξάνεται πιθανότατα και η τοξικότητά του».

Το βασικό πρόβλημα είναι ότι αυτές οι δηλητηριώδεις ουσίες μπορούν εύκολα να καταλήξουν στην τροφική αλυσίδα. Κατά δεύτερον, τα βακτήρια καταναλώνουν πολύ οξυγόνο, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψή του, απειλώντας με εξαφάνιση πολλές μορφές ζωής. Οι αρχικοί φόβοι των επιστημόνων για πλήρη οικολογική καταστροφή στον Κόλπο του Μεξικού δεν επιβεβαιώθηκαν τελικά χάρη στα ισχυρά ρεύματα, που συνέβαλαν στην ανανέωση των υδάτων.

Ο καθαρισμός με τοξικά δεν λύνει το πρόβλημα

Προκειμένου να διαλύσουν τις πετρελαιοκηλίδες πριν αυτές φτάσουν στις ακτές οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν τεράστιες ποσότητες της δηλητηριώδους χημικής ουσίας Corexit. Έτσι διαλύθηκε μεν το πετρέλαιο στην επιφάνεια της θάλασσας, αλλά το πετρέλαιο μαζί με την ουσία Corexit εξαπλώθηκαν μέσα στο νερό δηλητηριάζοντας τα ψάρια και άλλους μικρότερους οργανισμούς.

Το δίδαγμα που αντλεί ο χημικός Σουλτς-Μπουλ από την περιβαλλοντική καταστροφή στον Κόλπο του Μεξικού είναι ότι σε τέτοιας έκτασης διαρροές πρέπει να γίνεται απάντληση του πετρελαίου κι αν δεν είναι εφικτό κάτι τέτοιο να χρησιμοποιούνται μόνο οικολογικά υλικά για να δεσμεύσουν το πετρέλαιο στην επιφάνεια της θάλασσας. Όπως επισημαίνει ο Σουλτς-Μπουλ, «διοχετεύει κανείς μέσα στη θάλασσα χιλιάδες πρόσθετα χημικά στοιχεία, τα οποία δεν είναι ακίνδυνα, αλλά τοξικά. Κατά αυτόν τον τρόπο δεν βελτιώνεται τίποτα στην πραγματικότητα».

Fabian Schmidt / Άρης Καλτιριμτζής

Υπεύθ. σύνταξης: Κώστας Συμεωνίδης