Η καταπάτηση της αρχής του κράτους δικαίου στην Πολωνία ανησυχεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε τέτοιο βαθμό που την ερχόμενη εβδομάδα, στην πρώτη συνεδρίαση του ευρωπαϊκού θεσμού, θα τεθεί στην ατζέντα κατά προτεραιότητα. Η συζήτηση θα γίνει στο πλαίσιο του μηχανισμού επιτήρησης για την αρχή του κράτους δικαίου, η οποία ενεργοποιείται για πρώτη φορά και μπορεί να οδηγήσει δυνητικά ακόμη και στην επιβολή κυρώσεων.

Μηχανισμός διαλόγου

Η Βίβιαν Ρέντιγκ, πρώην επίτροπος Δικαιοσύνης, ήταν εκείνη που ουσιαστικά δημιούργησε αυτό το εργαλείο το 2014 με αφορμή την Ουγγαρία και την κακή της στάση σε ό,τι αφορά τη διαφύλαξη των θεμελιωδών αρχών που απορρέουν από το κράτος δικαίου. Σε συνέντευξή της προς τη Γερμανική Ραδιοφωνία (DLF) η βουλευτής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο από το Λουξεμβούργο περιγράφει αναλυτικά τη διαδικασία.

«Πρόκειται για έναν μηχανισμό διαλόγου», επισημαίνει. «Καταρχήν διατυπώνεται προειδοποίηση, γίνεται ανάλυση των γεγονότων και μετά προστίθεται μια αιτιολογημένη έκθεση, με την οποία τίθεται η χώρα υπό πίεση για να αλλάξει μια ενέργειά της. Και μόνο τότε, στο τέλος της διαδικασίας και όταν το κράτος-μέλος δεν προχωρεί στην αλλαγή, ενδέχεται να ενεργοποιηθεί το άρθρο 7 που μπορεί να φτάσει μέχρι και αφαίρεση του δικαιώματος ψήφου. Στην περίπτωση της Πολωνίας βρισκόμαστε ακόμη σε πολύ αρχικό στάδιο της διαδικασίας. Για να συνεχίσει η διαδικασία διαλόγου και να οδηγηθεί μια χώρα στην απομάκρυνση των συστημικών κινδύνων για ένα κράτος δικαίου, θα πρέπει να πιέσει η Κομισιόν».

«Συστηματικότητα στην παραβίαση θεμελιωδών αρχών»

Πίσω από τις ενέργειες της νέας πολωνικής συντηρητικής κυβέρνησης η Βίβιαν Ρέντιγκ βλέπει μια συγκεκριμένη συστηματικότητα, με άλλλα λόγια δεν πρόκειται απλώς για ένα ολίσθημα, ένα ατύχημα, ή μια μεμονωμένη πράξη.

«Είδαμε, κι αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον, ότι όλα συνέβησαν τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά, όταν στις διακοπές κανείς δεν δίνει και πολλή προσοχή στα επισυμβαίνοντα. Με τη διαδικασία του κατεπείγοντος ψηφίστηκε πριν τα Χριστούγεννα νόμος για τον τρόπο διορισμού των δικαστικών λειτουργών στο Συνταγματικό Δικαστήριο. Ο δεύτερος νόμος που φίμωσε ουσιαστικά τη δημόσια ραδιοφωνία και τηλεόραση, ψηφίστηκε πριν την Πρωτοχρονιά. Πίσω από αυτά κρύβεται κάτι που παραπέμπει σε μια συστηματικότητα, κι αυτό έρχεται σε κατάφωρη αντίθεση με τις συνταγματικές αξίες, πάνω στις οποίες οικοδομήθηκε η ΕΕ. Σύμφωνα με την αρχή του κράτους δικαίου το Συνταγματικό Δικαστήριο πρέπει να είναι ανεξάρτητο και όχι να φιμώνεται. Όπως επίσης ούτε και ο πλουραλισμός και η ελευθερία του τύπου στην περίπτωση της δημόσιας ραδιοφωνίας, που θα πρέπει να ενημερώνει με αρχή την ανεξαρτησία».

DLF, Ντόρις Σιμόν / Ειρήνη Αναστασοπούλου