Rezist, αντίσταση. Είναι μια λέξη που εμφανίζεται παντού στη Ρουμανία. Στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης ποστάρονται με αυτό το σύνθημα πληροφορίες για διαδηλώσεις εναντίον της διαφθοράς. Σαν κιτρινοκόκκινο αυτοκόλλητο τη συναντά κανείς σε καφέ της ρουμανικής πρωτεύουσας. Αλλά ακόμη και συγγραφείς της χώρας, που είναι και η τιμώμενη φέτος στην έκθεση Βιβλίου της Λειψίας, τη χρησιμοποιούν πολύ συχνά. «Αντιστεκόμαστε ως συγγραφείς, όπως προσπαθούμε να αντισταθούμε και στους πολύπλοκους πολιτικούς συσχετισμούς», λέει η Ιωάννα Νικολάιε, συγγραφέας παιδικών βιβλίων.

Συγγραφείς κατά της  διαφθοράς

Οι πολύπλοκοι πολιτικοί συσχετισμοί αφορούν κυρίως στις συνεχείς αλλαγές στην κυβέρνηση. Αυτήν την περίοδο στο υπουργείο Πολιτισμού βρίσκεται ο πέμπτος υπουργός, από τότε που η χώρα και η Έκθεση Βιβλίου υπέγραψαν τη συμφωνία για την συμμετοχή της ως τιμώμενης χώρας. Η δύσκολη πολιτική κατάσταση συνδέεται άρρηκτα με τις διαδηλώσεις κατά της διαφθοράς. Ξεκίνησαν μετά την τραγωδία στο κλαμπ «Colectiv» το 2015, όπου έχασαν τη ζωή τους σε πυρκαγιά 64 άνθρωποι, και συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Παρόλα αυτά, ο υπουργός Δικαιοσύνης δρομολόγησε την απόλυση της Λάουρα Κέβεσι, επικεφαλής της Υπηρεσίας κατά της Διαφθοράς DNA. Άρα, δεν είναι και οι πιο ευνοϊκοί οι οιωνοί, κάτω από τους οποίους η Ρουμανία εμφανίζεται στη Λειψία. Όμως η χώρα έχει καταβάλει τεράστια προσπάθεια για να δείξει τον καλύτερο εαυτό της.

Με σύνθημα «Ζούμ στη Ρουμανία» παρουσιάζει 40 νέες μεταφράσεις ρουμανικής λογοτεχνίας στα γερμανικά, όταν συνήθως δεν ξεπερνούν τις 3 με 4 κάθε χρόνο, όπως λέει ο Μιχάι Μιτρίτσα, επικεφαλής του Συνδέσμου Εκδοτών. Συμπεριλαμβάνουν διηγήματα όπως και ανθολογίες. Βασικός στόχος είναι να γίνουν γνωστοί σε ένα ευρύτερο γερμανικό κοινό συγγραφείς που ζουν στη Ρουμανία, αλλά το έργο τους δεν έχει μεταφραστεί στα γερμανικά, επισημαίνει η επικεφαλής της ρουμανικής παρουσίας Ιωάννα Γκρίνβαλντ, «όπως ο Νόρμαν Μανέα ή η Ντάνα Γκριγκορτσέα». Επίσης, η κάτοχος του βραβείου Νόμπελ Χέρτα Μίλερ, που ως μέλος της γερμανικής μειονότητας μεγάλωσε στη Ρουμανία, θα διαβάσει αποσπάσματα βιβλίων της με συνοδεία μουσικής.

Να μείνει κανείς στη Ρουμανία ή να φύγει;

Ο επικεφαλής του Συνδέσμου Εκδοτών Μιχάι Μιτρίτσα θεωρεί ότι η Γερμανία είναι σημαντική αγορά για Ρουμάνους συγγραφείς. Η αγορά βιβλίου στη χώρα του δεν είναι μεγάλη. Σε μια χώρα 19 εκ. κατοίκων ο τζίρος είναι γύρω στα 60 εκ. ευρώ το χρόνο. Στη μικρότερη Σλοβενία, για παράδειγμα, ο τζίρος ανέρχεται στα 75 εκ. ευρώ. Ο μέσος όρος κυκλοφορίας ενός μυθιστορήματος είναι από 1500 μέχρι 2000 αντίτυπα. «Η Ρουμανία ανήκει σε αυτές τις χώρες που καθημερινά διερωτάται κανείς, εάν αξίζει να μείνει ή να φύγει», λέει ένας από τους πιο γνωστούς σύγχρονους συγγραφείς της χώρας, ο Μιρτσέα Καρταρέσκου. «Όλοι οι φίλοι μου θέτουν το ίδιο ερώτημα καθημερινά». Μόνο από τη συγγραφή δεν μπορεί να ζήσει κανείς, συμφωνούν όλοι, και γι αυτό κάνουν κι άλλες δουλειές ως δάσκαλοι, μεταφραστές ή δημοσιογράφοι.

Μένουμε ή φεύγουμε; Σε αυτό το ερώτημα απάντησαν 4 εκ. Ρουμάνοι και αναζήτησαν δουλειά και μέλλον σε άλλες χώρες. «Η κατάσταση είναι δραματική» υποστηρίζει ο φιλόσοφος και πρώην υπουργός Εξωτερικών και Πολιτισμού Αντρέι Πλάσου. «Η έξοδος  ανθρώπινου δυναμικού είχε συνέπειες στην υγεία και στο σύστημα εκπαίδευσης και η χώρα διαθέτει ελάχιστα μέσα για να βελτιώσει την κατάσταση». Σε αναφορά πάντως με την Έκθεση Βιβλίου της Λειψίας πιστεύει ότι στον τομέα του πολιτισμού δεν έχουν χαθεί τα πάντα. Αλλά και ο Μιρτσέα Καρταρέσκου έχει βρει απάντηση στο ερώτημα, να μείνει ή να φύγει. «Η Ρουμανία έχει πολλές απροσδόκητες ομορφιές. Έχει μαγεία. Ζω πολύ ευχάριστα εδώ και δεν σκέπτομαι πια να φύγω».

Ειρήνη Αναστασοπούλου/dpa/Μπίργκιτ Τσίμερμαν