Πολλοί πιστεύουν ότι το Runet δεν είναι παρά ένα "κρατικό διαδίκτυο" με στόχο την απόλυτη λογοκρισία και τον έλεγχο της ενημέρωσης, στα πρότυπα της Κίνας. Κάποιοι λένε ότι, 30 χρόνια μετά την πτώση του Τείχους, ο Βλάντιμιρ Πούτιν αναβιώνει το ...σιδηρούν παραπέτασμα στο διαδίκτυο. Οι ρωσικές αρχές υποστηρίζουν ότι απλώς εγκαινιάζουν ένα αυτόνομο δίκτυο που θα αποθηκεύει όλες τις διευθύνσεις IP και θα παρέχει κρυπτογραφική προστασία δεδομένων, χωρίς όμως να αποκόπτεται από τον παγκόσμιο κυβερνοχώρο.

Ο νόμος για το Runet έχει τεθεί σε ισχύ από την Παρασκευή. Ήδη από τον Μάιο, όταν το εγχείρημα αποκαλύφθηκε για πρώτη φορά, ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλάντιμιρ Πούτιν απέρριψε μετ' επιτάσεως την κριτική των ειδημόνων του διαδικτύου, αλλά και πολλών ανθρωπιστικών οργανώσεων, λέγοντας ότι "όποιο κι αν είναι το αντίτιμο, μία πυρηνική δύναμη σαν τη Ρωσία πρέπει να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά κυβερνοεπιθέσεις από το εξωτερικό. Πρόκειται για ζήτημα εθνικής ασφάλειας".

"Εκτός δικτύου" πολλοί αντιφρονούντες

Οι επικριτές του Runet προβλέπουν μία απόλυτη "ψηφιακή απομόνωση" της Ρωσίας από τον υπόλοιπο κόσμο. Άλλωστε, επισημαίνουν, ήδη σήμερα ιστοσελίδες αντιφρονούντων που είναι ελεύθερα προσβάσιμες στη Δύση, όπως εκείνη του Μιχαίλ Κοντορκόφσκι, έχουν μπλοκαριστεί στο εσωτερικό της Ρωσίας. Η ΜΚΟ Agora κάνει λόγο για "θεμελιώδη στροφή" στην πολιτική της κυβέρνησης με απώτερο στόχο τον έλεγχο του Ίντερνετ. Τον περασμένο Φεβρουάριο χιλιάδες άνθρωποι κατέβηκαν στους δρόμους για να διαδηλώσουν την αντίθεσή τους στο "αυτόνομο δίκτυο" που ετοιμάζει ο Βλάντιμιρ Πούτιν. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πέσκοφ είχε αντιστρέψει τα επιχειρήματα των επικριτών, λέγοντας ότι η Ρωσία δεν θέλει να αποκοπεί από το παγκόσμιο δίκτυο, αλλά αντιθέτως υπάρχει κίνδυνος να την αποκόψει η Δύση από το δίκτυο, γι αυτό απαιτείται μία ανεξάρτητη ψηφιακή υποδομή. Επιπλέον, υποστηρίζει ο Λεονίντ Λέβιν, επικεφαλής της αρμόδιας επιτροπής στη ρωσική Δούμα, το νέο δίκτυο προστατεύει τους Ρώσους χρήστες, γιατί εξασφαλίζει πρόσβαση στο διαδίκτυο ανεξάρτητα από την πολιτική που ακολουθούν οι πάροχοι στο εξωτερικό.

Ο Αλεξάντερ Ισάβνιν, ακτιβιστής για την ελευθερία του Ίντερνετ στη Ρωσία, διαβλέπει και οικονομικά συμφέροντα πίσω από το Runet. Και αυτό γιατί, όπως υποστηρίζει, το Κρεμλίνο θέλει να περιορίσει τον αριθμό των 5.000 παρόχων που συνσωστίζονται σήμερα στην αχανή ρωσική αγορά του Ίντερνετ. Από τεχνικής απόψεως πολλά ζητήματα δεν έχουν ακόμη διευκρινιστεί. Θεωρείται βέβαιο πάντως, λέει ο Ισάβνιν, ότι οι διακομιστές θα λειτουργούν εντός της ρωσικής επικράτειας. Η απαραίτητη υποδομή δεν υπάρχει ακόμη, αλλά θα δημιουργηθεί σε εύθετο χρόνο. Σε ένα πρώτο βήμα οι πάροχοι θα είναι υποχρεωμένοι να προμηθευτούν εξοπλισμό που θα επιτρέπει στην ανώτατη εποπτική αρχή Roskomnadsor να ελέγχει το περιεχόμενο που διακινείται και να κατευθύνει τη ροή των δεδομένων. "Το κράτος θα έχει τη δυνατότητα άμεσης πρόσβασης στο διαδίκτυο, κάτι αντίστοιχο δεν υπάρχει σε μία χώρα όπως η Γερμανία", δηλώνει ο Ισάβνιν στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων (DPA).

Διαμαρτυρίες για το υψηλό κόστος

Ήδη σήμερα οι πάροχοι διαμαρτύρονται για τα τεράστια έξοδα που συνεπάγεται η υποχρεώσή τους να αποθηκεύουν δεδομένα για μήνες ολόκληρους. Πολλοί ζητούν από το ρωσικό κράτος να αναλάβει το σχετικό κόστος. Από την πλευρά του το Κρεμλίνο ανησυχεί για την πρόσβαση μεγάλων εταιριών του κλάδου σε δεδομένα Ρώσων πολιτών. Ήδη σήμερα η ρωσική νομοθεσία απαγορεύει την αποθήκευση των δεδομένων αυτών στο εξωτερικό, με αποτέλεσμα ένα δίκτυο όπως το LinkedIn να μην είναι πλέον προσβάσιμο στη Ρωσία. Facebook και Twitter συνεχίζουν να λειτουργούν κανονικά, αν και κάθε τόσο αντιμετωπίζουν απειλές ή καλούνται να πληρώσουν πρόστιμα για παραβίαση της ρωσικής νομοθεσίας.

Για την οργάνωση "Δημοσιογράφοι χωρίς Σύνορα" ο νέος νόμος συνιστά επίθεση στην ελευθεροτυπία, καθώς παρέχει στη ρωσική εποπτική αρχή και στις μυστικές υπηρεσίες τη δυνατότητα να ελέγχουν και να φιλτράρουν τη ροή δεδομένων. "Αυτό αποδεικνύει ότι η ρωσική ηγεσία είναι αποφασισμένη να επιβάλει πολιτικό έλεγχο στο διαδίκτυο", επισημαίνει ο γενικός διευθυντής των "Δημοσιογράφων χωρίς Σύνορα" Κρίστιαν Μιρ.

Ουλφ Μάουντερ (DPA)

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου