«Όχι στον Πούτιν! Όχι στον πόλεμο! Ελευθερία στους πολιτικούς κρατούμενους!» Με αυτό το τριπλό σύνθημα, Ρώσοι πολίτες που αντιτίθενται στο καθεστώς του Βλάντιμιρ Πούτιν σχεδιάζουν να διαδηλώσουν την Κυριακή, 17 Νοεμβρίου, στο Βερολίνο. Η πορεία έχει προγραμματιστεί να κινηθεί προς τη ρωσική πρεσβεία κοντά στην Πύλη του Βρανδεμβούργου. Την πρωτοβουλία έχουν αναλάβει οι διακεκριμένοι πολιτικοί της αντιπολίτευσης Ιλία Γιασίν και Βλαντίμιρ Καραμούρζα, οι οποίοι απελευθερώθηκαν τον Αύγουστο μετά από ανταλλαγή κρατουμένων μεταξύ Ρωσίας και Δύσης. Μαζί τους θα είναι και η Γιούλια Ναβάλναγια, χήρα του πιο γνωστού επικριτή του Κρεμλίνου και ηγέτη της αντιπολίτευσης, Αλεξέι Ναβάλνι, που απεβίωσε τον Φεβρουάριο υπό ρωσική κράτηση. Μετά τον θάνατο του συζύγου της, η Ναβάλναγια βρίσκεται στα χνάρια του, αναζητώντας όλο και συχνότερα τη δημοσιότητα.

Στην ίδια τη Ρωσία οι διαδηλωτές κατά του πολέμου στην Ουκρανία διακινδυνεύουν να βρεθούν αντιμέτωποι με βαριές ποινές φυλάκισης. Τέτοιες διαδηλώσεις έγιναν μόνο μετά τη ρωσική εισβολή, το 2022 – από τότε τα μέτρα κατά τέτοιων κινητοποιήσεων είναι δρακόντεια. Αυτό βέβαια δεν αφορά τους Ρώσους πολίτες στο εξωτερικό, οι οποίοι παρόλα αυτά κατηγορούνται ότι παραμένουν σχεδόν αόρατοι: Ιδιαίτερα Ουκρανοί ακτιβιστές, που διαδηλώνουν στην Ευρώπη και τη Γερμανία αναρωτιούνται: Πού είναι οι Ρώσοι πολίτες που διαφωνούν με τον πόλεμο στην Ουκρανία;

Η διαμάχη για τη ρωσική σημαία

Στα κοινωνικά δίκτυα ήδη καιρό πριν από τη διαδήλωση της Κυριακής τέθηκε όμως και ένα άλλο ζήτημα: Μπορεί να χρησιμοποιηθεί η ρωσική τρίχρωμη σημαία στην πορεία του Βερολίνου; Σε ενημερωτική αφίσα για την πορεία εμφανίζονται εικόνες από διαδήλωση κατά της προσάρτησης της Κριμαίας στη Μόσχα το 2014, όπου φαίνονται ρωσικές και ουκρανικές σημαίες. Ωστόσο, κάποιοι θεωρούν ότι η ρωσική σημαία έχει πλέον, με τον πόλεμο στην Ουκρανία, απαξιωθεί. «Κάτω από αυτές τις σημαίες παρελαύνουν εγκληματίες πολέμου και οι συνεργοί τους», υποστηρίζει η Ρωσίδα δημοσιογράφος Ξένια Λαρίνα, η οποία εγκατέλειψε τη Ρωσία πριν από την εισβολή στην Ουκρανία.

Ο πολιτικός επιστήμονας Αλεξάντρ Κινέφ διαφωνεί – θεωρεί ότι αυτοί οι «επιπλέον όροι» μειώνουν τη συμμετοχή, συμβάλλοντας στις «διαιρέσεις». Σε κάθε περίπτωση τμήμα της ρωσικής αντιπολίτευσης χρησιμοποιεί μια διαφορετική σημαία, λευκή-μπλε-λευκή, για να διαχωρίσει τη θέση του από το καθεστώς Πούτιν. Ο Ιλία Γιασίν, ένας από τους διοργανωτές της διαδήλωσης στο Βερολίνο, δήλωσε στο DW ότι δεν υπάρχουν κανονισμοί: «Αφήσαμε το ζήτημα αυτό απ' έξω, δεν είναι σημαντικό». Ο Πούτιν, προσθέτει ωστόσο ο Γιασίν, «δεν έχει δικαιώματα στη ρωσική τρίχρωμη σημαία».

Χωρισμένη σε δύο στρατόπεδα η ρωσική αντιπολίτευση εξωτερικού

Το ζήτημα της σημαίας είναι μόνο ένα παράδειγμα για τις διενέξεις που χαρακτηρίζουν τη ρωσική εξόριστη αντιπολίτευση. Ένα τμήμα της υποστηρίζει τη Γιούλια Ναβάλναγια και το Ίδρυμα Κατά της Διαφθοράς (FBK), τη γνωστότερη παρακαταθήκη του Αλεξέι Ναβάλνι. Άλλοι υποστηρίζουν τον Μιχαήλ Χοντορκόφσκι, πρώην μεγιστάνα πετρελαίου και γνωστό επικριτή του Κρεμλίνου, που πέρασε 10 χρόνια σε στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας. Οι δύο ομάδες ανταγωνίζονται για την ηγεσία και διοργανώνουν ξεχωριστές εκδηλώσεις.

Θα καταφέρει η κινητοποίηση στο Βερολίνο να παραμείνει ενωμένη; Ο Γιασίν το ελπίζει. «Η κατάσταση στην αντιπολίτευση δεν είναι εύκολη» παρατηρεί, επισημαίνοντας ότι υπάρχουν προβλήματα. «Υπάρχουν πολλές συγκρούσεις και ο ανταγωνισμός δεν είναι πάντα τίμιος», παραδέχεται ο αντιπολιτευόμενος πολιτικός.

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου