Το Τρίγωνο του Θανάτου – έτσι ονομάζεται μία περιοχή κοντά στο Παλέρμο στη Σικελία, στην οποία βρίσκεται και η πόλη Μπαγκερία.

Η τρομακτική αυτή ονομασία οφείλεται στις δεκάδες δολοφονίες που είχε κάνει κατά τη δεκαετία του 1980 η σικελική μαφία στην περιοχή αυτή, όπως και στις γειτονικές κοινότητες, την Καστελντάκια και την Αλταβίλα Μιλίτσια στη βόρεια Σικελία.

Στη Μπαγκερία των 50.000 κατοίκων το οργανωμένο έγκλημα ανθεί εδώ και δεκαετίες, με την πόλη να θεωρείται ακόμη και σήμερα ως προπύργιο της Cosa Nostra, όπως είναι επίσης γνωστή η σικελική μαφία. Στο παρελθόν η Μπαγκερία είχε βρεθεί επανειλημμένως στα πρωτοσέλιδα λόγω των ειδεχθών δολοφονιών της μαφίας – οι μαφιόζοι έφερναν τα θύματά τους σε ένα εγκαταλελειμμένο εργοστάσιο στα περίχωρα της πόλης, όπου τα βασάνιζαν, τα σκότωναν και στη συνέχεια διέλυαν τα πτώματά τους σε υδροχλωρικό οξύ.

Τα ίχνη της μαφίας παραμένουν εμφανή

Σήμερα οι ακραίες δολοφονίες και οι εκτελέσεις στη μέση του δρόμου ανήκουν στο παρελθόν – χύνεται λιγότερο αίμα και η μαφία κάνει τις δουλειές της πιο ήσυχα. Την ίδια στιγμή όμως «η Μπαγκερία εξακολουθεί να είναι πόλη της μαφίας», δηλώνει ένας ακτιβιστής από το κέντρο Pio La Torre στο Παλέρμο, το οποίο δραστηριοποιείται εναντίον της μαφίας.

Σύμφωνα με τον ακτιβιστή οι μαφιόζοι, που ήταν διαχρονικά μπλεγμένοι και στον κατασκευαστικό κλάδο, έχουν συμβάλει και στην αλλοίωση της εικόνας της πόλης. «Από τα βουνά μέχρι τη θάλασσα η πόλη έχει παντού μπετόν», λέει ο ακτιβιστής. Επιπλέον, πολλοί επιχειρηματίες πληρώνουν ακόμη και σήμερα χρήματα για προστασία, ενώ η μαφία ελέγχει και το εμπόριο ναρκωτικών.

Η μαγευτική Μπαγκερία

Η Μπαγκερία θα μπορούσε να έχει όλα όσα χρειάζεται μία πόλη για να γίνει ένας από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς. Ένα τέταρτο μακριά από το Παλέρμο με το τρένο η Μπαγκερία βρίσκεται σε μία ονειρική ακτή, έχει πλούσια πολιτισμική κληρονομιά, όπως και μία ιδιαίτερη γαστρονομική παράδοση με τοπικά ψάρια κι θαλασσινά.

Η επιρροή των εγκληματιών όμως δεν επιτρέπει στην πόλη να αναπτυχθεί. Παρ’ ότι η πόλη προσπαθεί να αντισταθεί, δημεύοντας για παράδειγμα τα ακίνητα της μαφίας και παραχωρώντας τα στην κοινότητα, ο ακτιβιστής από το Παλέρμο θεωρεί πως «η μάχη μας είναι σχεδόν μάταια». Η μαφία νιώθει άνετα στην πόλη και συνεχίζει τις δουλειές της κανονικά.

Από προάστιο για τους αριστοκράτες, προπύργιο της μαφίας

Η Μπαγκερία ιδρύθηκε αρχικά ως προάστιο του Παλέρμο, ένα μέρος όπου θα μπορούσαν να πηγαίνουν οι αριστοκράτες της περιοχής για τις καλοκαιρινές διακοπές τους. Γι’ αυτό και η πόλη έχει μέχρι και σήμερα ορισμένες αριστοκρατικές εξοχικές κατοικίες, που χρονολογούνται από τον 17ο και τον 18ο αιώνα, όπως τη Βίλα Παλαγκόνια και τη Βίλα Τράμπια.

Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η μαφία εστίασε στην κερδοσκοπία στον κατασκευαστικό κλάδο, ο οποίος εξελίχθηκε σε ένα από τα σημαντικότερα πεδία για τις δραστηριότητές της, με τους εγκληματίες να αποσκοπούν στην αποκόμιση σημαντικών κερδών από την πώληση σκυροδέματος. Σήμερα ακόμη και το κέντρο της Μπαγκερίας με τις μπαρόκ βίλες είναι γεμάτο τσιμέντο – πολλά κτήρια έχουν μετατραπεί σε κατοικίες και διαμερίσματα.

Η Μαράινι, η οποία ζει σήμερα στη Ρώμη, θυμάται πώς ήταν κάποτε η θέα γύρω από τη Βίλα Βαλγκουαρνέρα. «Σήμερα όμως η θέα παρεμποδίζεται από τα σπίτια που έχουν χτιστεί παντού γύρω χωρίς καμία λογική, για χάρη των οποίων θυσιάστηκαν δέντρα, πάρκα, κήποι και παλιά κτήρια». Εξαιτίας της άκριτης οικοδόμησης η ομορφιά της γενέτειρας της Μαράινι σταδιακά καταστράφηκε.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, στη Σικελία έχουν κατασκευαστεί έως και 2 εκατομμύρια παράνομα κτίσματα. Η ιταλική στατιστική υπηρεσία έχει διαπιστώσει πως στη Σικελία ανά 100 κτήρια που χτίστηκαν νομίμως υπάρχουν 48 τα οποία οικοδομήθηκαν χωρίς προηγούμενη σχετική άδεια.

Εντωμεταξύ η μαφία έχει αλλάξει ριζικά τον τρόπο δράσης της. Από τη δεκαετία του 1990 η Cosa Nostra έχασε σημαντικό μέρος της δύναμής της, λένε οι ειδικοί. Στη Μπαγκερία η μαφία ήταν επί δεκαετίες συνδεδεμένη στενά με την τοπική πολιτική ηγεσία, με τις δραστηριότητές της να εστιάζουν κυρίως στον κατασκευαστικό και τον αγροτικό κλάδο. Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει. «Ο πυρήνας των δραστηριοτήτων της μαφίας είναι το εμπόριο ναρκωτικών και οι εκβιασμοί», επισημαίνει ο ακτιβιστής από το κέντρο Pio La Torre.

Μάχη με το οργανωμένο έγκλημα

Σε πολλές μεγαλουπόλεις εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι κατεβαίνουν κάθε χρόνο στους δρόμους διαδηλώνοντας ενάντια στο οργανωμένο έγκλημα. Σε άλλες περιοχές πάλι ηγούνται του αγώνα κατά της μαφίας κέντρα όπως το Pio La Torre ή ακόμη και μεμονωμένοι ακτιβιστές, διοργανώνοντας κινητοποιήσεις ή αρνούμενοι να ενδώσουν στην «προστασία» που πουλάνε οι τοπικοί μαφιόζοι. Και συχνά αυτό το πληρώνουν ακριβά: ένας επιχειρηματίας που τόλμησε να κάνει κάτι τέτοιο στη Μπαγκερία βρήκε λίγο αργότερα το αυτοκίνητό του τυλιγμένο στις φλόγες.

Ο διαρκής αυτός αγώνας κατά της μαφίας αρχίζει πάντως να κάμπτει το ηθικό πολλών πολιτών. Σύμφωνα με μία δημοσκόπηση για λογαριασμό του κέντρου Pio La Torre, στην οποία συμμετείχαν Ιταλοί μαθητές, μόλις ένας στους πέντε μαθητές πιστεύει πως η μαφία μπορεί να νικηθεί. Παρ’ όλα αυτά οι ακτιβιστές δεν είναι διατεθειμένοι να το βάλουν κάτω. Η μάχη ενάντια στη μαφία συνεχίζεται.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς