Η Τουρκία βρίσκεται σε έντονες διαμάχες, πολιτιστικού αυτή τη φορά χαρακτήρα, με τα σημαντικότερα μουσεία κλασικών αρχαιοτήτων του κόσμου. Θυμίζοντας αρκετά τις ελληνικές διεκδικήσεις για τα μάρμαρα του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο, η Τουρκία από την πλευρά της μπαίνει στο παιχνίδι εμφανώς πιο επιθετικά απαιτώντας, επίσημα και ανεπίσημα, τη διασκορπισμένη ανά τον κόσμο πλούσια πολιτιστική της κληρονομιά.

Πρόσφατη αφορμή αποτέλεσε η ηχηρή άρνηση της να μην παραχωρήσει αρχαιολογικούς θησαυρούς στο Βρετανικό Μουσείο για μελλοντική έκθεση του τελευταίου, μποϊκοτάροντας με αυτό τον τρόπο τα σχέδιά του. Μήλον της έριδος, ευρήματα από το ναυάγιο του Ουλουμπουρούν, το αρχαιότερο ναυάγιο στον κόσμο που χρονολογείται περίπου στον 14ο αιώνα π. Χ. Το περιστατικό δεν είναι μεμονωμένο, αφού εντάσσεται σε σειρά αντίστοιχων διεκδικήσεων που φιγουράρουν τα τελευταία χρόνια στην τουρκική διπλωματική ατζέντα.

Με την πολιτική σφραγίδα του Ερντογάν

Το ισλαμικό κόμμα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, το οποίο κρατά τα ηνία της χώρας από το 2003, φαίνεται να μη χαρίζει τίποτα σε κανέναν. Το ίδιο ισχύει και για τις τουρκικές αρχαιότητες.Θεμελιώδης αρχή της νέας τουρκικής πολιτικής στα ζητήματα προστασίας και διαχείρισης της πολιτιστικής της κληρονομιάς αποτελεί η αδιάλλακτη στάση σε ό,τι αφορά το δανεισμό και την παραχώρηση αρχαιοτήτων σε διεθνείς εκθέσεις, μέχρις ότου ικανοποιηθούν τα τουρκικά αιτήματα για επιστροφή αρχαιολογικών θησαυρών που ανήκουν στο τουρκικό δημόσιο.

Στη λίστα των μουσείων έναντι των οποίων η Τουρκία έχει αντίστοιχες απαιτήσεις, ανήκουν εκτός από το Βρετανικό Μουσείου, το Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι, το Μουσείο της Περγάμου στο Βερολίνο, το Victoria & Albert του Λονδίνου, το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης αλλά και η φημισμένη Βιβλιοθήκη Dumbarton Oaks του Χάρβαρντ.

Από τη Σφίγγα του Μπογκαζκόι μέχρι την Αγία Σοφία

Το ηθικό της τουρκικής κυβέρνησης αναπτερώθηκε όταν μόλις πέρυσι πέτυχε την επιστροφή της περίφημης Σφίγγας του Μπογκαζκόι στην Τουρκία από το Μουσείο της Περγάμου στο Βερολίνο, όπου είχε μεταφερθεί το 1915 για επισκευή. Πίσω από αυτή την εθνική επιτυχία, όπως χαρακτηρίστηκε, βρίσκεται ο γενικός διευθυντής τουρκικής πολιτιστικής κληρονομιάς Οσμάν Μουράτ Σουσλού. Οι διεκδικήσεις από τότε συνεχίζονται αμείωτες.

Μερικές από τις σημαντικότερες αρχαιότητες που αναζητούν το δρόμο της επιστροφής αποτελούν οι 1.577 πλάκες του Μαυσωλείου του Σουλτάνου Σελίμ Β’ στην Αγία Σοφία από το Μουσείο του Λούβρου αλλά και ο ναός της Περγάμου από το ομώνυμο Μουσείο του Βερολίνου, σύμφωνα με τουρκικές πηγές. Διεκδικεί επίσης 18 ευρήματα που ανήκουν από το 1989 στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, καθώς και πλήθος διάσπαρτων αρχαιοτήτων ανά τον κόσμο. Μένει να δούμε την εξέλιξη των τουρκικών διεκδικήσεων, αλλά και τις αντιδράσεις τόσο των μουσείων όσο και των χωρών που έχουν αντίστοιχα αιτήματα, στις οποίες συγκατελέγεται και η Ελλάδα.

Süddeutsche Zeitung / Hurriyet Daily News / Δήμητρα Κυρανούδη

Υπεύθ.σύνταξης: Άρης Καλτιριμτζής