Λίγοι γνωρίζουν ότι το Βέλγιο είναι ομοσπονδιακό κράτος, με αποκεντρωμένη διοίκηση. Η γαλλόφωνη Βαλονία, η ολλανδόφωνη Φλάνδρα και η γερμανόφωνη κοινότητα του Βελγίου έχουν δικό τους πρωθυπουργό και δική τους, τοπική Βουλή με ευρύτατες αρμοδιότητες. Μιλώντας στη γερμανική ραδιοφωνία (DLF), ο Όλιβερ Πάας, πρωθυπουργός της γερμανόφωνης κοινότητας, προσπαθεί να εξηγήσει αυτό που ελάχιστοι μπορούν να καταλάβουν στην υπόλοιπη Ευρώπη: πώς είναι δυνατόν μία μικρή κοινότητα 3,5 εκατομμυρίων Βαλόνων να μπλοκάρει μία εμπορική συμφωνία, την οποία υποτίθεται ότι αποδέχονται 500 εκ. Ευρωπαίοι πολίτες;

«Έχουμε θέσει κι εμείς, όπως και άλλα περιφερειακά κοινοβούλια, μία σειρά από προϋποθέσεις για τη συμφωνία CETA με τον Καναδά» εξηγεί ο Πάας. «Έχουμε δηλώσει ότι κατ΄αρχήν είμαστε υπέρ της συμφωνίας, γιατί μας δίνει τη δυνατότητα να θεσπίσουμε διεθνείς προδιαγραφές στις εμπορικές συναλλαγές. Αλλά δεν είμαστε διατεθειμένοι να απεμπολήσουμε θεμελιώδεις αξίες που επί δεκαετίες είχαμε οικοδομήσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε αυτές περιλαμβάνονται η προστασία του καταναλωτή, το κράτος δικαίου και η δημοκρατική λήψη αποφάσεων».

 «Δεμένα» τα χέρια του υπουργού Εξωτερικών

Στην ομοσπονδιακή οργάνωση της πολιτείας το Βέλγιο έχει σημαντικές ομοιότητες, αλλά και κάποιες διαφορές με τη γειτονική Γερμανία. Γιατί ακόμη και τα μεγαλύτερα γερμανικά κρατίδια, όπως η Βαυαρία και η Βάδη-Βυρτεμβέργη, μπορεί να διαθέτουν ευρείες αρμοδιότητες, αλλά δεν δικαιούνται να συνάπτουν ή να αποτρέπουν διεθνείς συμφωνίες. Όμως οι βελγικές περιφέρειες έχουν αυτό το προνόμιο. «Μία ιδιαιτερότητα του βελγικού ομοσπονδιακού συστήματος» λέει ο πρωθυπουργός της γερμανόφωνης κοινότητας, «είναι ασφαλώς το γεγονός ότι τα κρατίδια έχουν και ορισμένες αρμοδιότητες που άπτονται της εξωτερικής πολιτικής. Η συνταγματική τάξη στο Βέλγιο προβλέπει ότι ο ομοσπονδιακός υπουργός Εξωτερικών δεν μπορεί να συνυπογράψει μία τέτοια συμφωνία (όπως η CETA) χωρίς τη συγκατάθεση όλων των τοπικών κρατιδίων».

Πίσω από το βέτο της γαλλόφωνης Βαλονίας υποβόσκει μία ακόμη αντίθεση με την ολλανδόφωνη Φλάνδρα. Ο συνολικός όγκος των συναλλαγών της Φλάνδρας με τον Καναδά είναι δεκαπλάσιος από τον αντίστοιχο της Βαλονίας. Είναι και αυτός ένας λόγος που οι Φλαμανδοί τάχθηκαν από την αρχή υπέρ της συμφωνίας, σε αντίθεση με τους Βαλόνους. Ο Όλιβερ Πάας δεν θέλει να λάβει θέση στη διαμάχη και λέει ότι ελπίζει να βρεθεί λύση για το καλό του Βελγίου. «Στο Βέλγιο δεν υπάρχει εναλλακτική λύση στο ομοσπονδιακό μοντέλο. Με αυτό το ιδιαίτερα περίπλοκο, είναι η αλήθεια, θεσμικό πλαίσιο, αυτή η χώρα έχει καταφέρει να εξασφαλίσει σε διαφορετικές πολιτιστικές οντότητες μία ειρηνική συμβίωση κάτω από την ίδια στέγη. Αντιλαμβανόμαστε ότι έτσι δεν γίνεται πιο εύκολη η διακυβέρνηση. Αλλά δεν πιστεύω ότι υπάρχει σοβαρή εναλλακτική λύση στο ομοσπονδιακό μοντέλο και στη σημερινή συνταγματική τάξη της χώρας».

Η «παροιμιώδης» τέχνη του συμβιβασμού

Τελικά η Βαλονία είναι ο σύγχρονος Αστερίξ που παλεύει απέναντι στην αυτοκρατορία της παγκοσμιοποίησης; Ή απλώς ένας ιδιότροπος παίκτης που κρατάει ομήρους τους υπόλοιπους Ευρωπαίους με ένα βέτο υποκινούμενο από τοπικά συμφέροντα; «Θέλω να επισημάνω ότι το Βέλγιο είναι ιδρυτικό μέλος της ΕΕ και θεωρείται μάλιστα πρότυπο ευρωπαϊκής συνεργασίας σε πολλούς τομείς» λέει ο Όλιβερ Πάας. «Η παροιμιώδης βελγική τέχνη του συμβιβασμού αποτελεί και αυτή πρότυπο. Γι αυτό εξακολουθώ να ελπίζω ότι τελικά θα υπάρξει συμφωνία και σε αυτό το ζήτημα».

 Κρίστοφ Χάινεμαν (DLF), Γιάννης Παπαδημητρίου