Πριν από τρία χρόνια ο Boji έγινε η μασκότ της Κωνσταντινούπολης, τραβώντας την προσοχή των μέσων ενημέρωσης και των κατοίκων με τις βόλτες του σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της πόλης. Ο Boji ήταν από τα τυχερά αδέσποτα σκυλιά της Κωνσταντινούπολης: λίγο αφ’ ότου έγινε διάσημος, ένας γνωστός επιχειρηματίας αποφάσισε να υιοθετήσει το σκυλάκι. Με το νέο νομοσχέδιο του AKP όμως πολλά αδέσποτα στην τουρκική μητρόπολη πιθανώς να έχουν πολύ χειρότερη μοίρα – τώρα κινδυνεύουν με ευθανασία.

Το σχέδιο νόμου δεν έχει δοθεί ακόμη στη δημοσιότητα. Όσες σχετικές λεπτομέρειες όμως αναφέρονται στα μέσα ενημέρωσης ανησυχούν πολύ τους ακτιβιστές υπέρ των δικαιωμάτων των ζώων. Σύμφωνα με τον σταθμό NTV τα καταφύγια ζώων θα υποχρεωθούν να κάνουν ευθανασία ακόμη και σε υγιή σκυλιά, εφ’ όσον δεν βρεθεί κάποιος να τα υιοθετήσει μέσα σε 30 ημέρες. Επιπλέον, οι αρχές θα μαζέψουν και άλλα σκυλιά από τους δρόμους, τα οποία θα υπάγονται στην ίδια διαδικασία. Για να γίνουν όμως όλα αυτά θα πρέπει πρώτα να αναθεωρηθεί ο νόμος περί προστασίας των ζώων, τον οποίο είχε θεσπίσει το 2004 το ίδιο το AKP.

Οι κτηνίατροι αντιδρούν έντονα

Η τουρκική ένωση κτηνιάτρων ξεκαθάρισε πως το σχέδιο είναι ασυμβίβαστο με την επαγγελματική δεοντολογία των κτηνιάτρων, καθώς και ότι οι κτηνίατροι θα αρνηθούν να εκτελέσουν τις ευθανασίες. «Η ευθανασία μπορεί να εκτελεστεί μόνο από έναν κτηνίατρο και το να επιβληθεί σε ένα υγιές ζώο ισοδυναμεί με σφαγή».

Στην Τουρκία υπολογίζεται πως υπάρχουν περίπου 4 εκατομμύρια αδέσποτοι σκύλοι. Αν και οι κάτοικοι της Κωνσταντινούπολης είναι συνήθως πολύ φιλικοί με τα αδέσποτα, σημειώνονται πολλοί τραυματισμοί παιδιών από τα σκυλιά, όπως συνέβη στην περίπτωση του Τουναχάν: ο 10χρονος δέχθηκε επίθεση από δύο αδέσποτα σκυλιά και τραυματίστηκε σοβαρά. Αναφερόμενος στο συμβάν ο πρόεδρος Ερντογάν τόνισε πως το πρόβλημα με τα αδέσποτα αφορά «την ασφάλεια του λαού». Εξάλλου υπάρχουν και ορισμένες περιοχές στην επαρχία ή σε δασικές εκτάσεις που οι σκύλοι σχηματίζουν αγέλες – με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να αναγκάζονται να τις αποφεύγουν.

Διάσταση απόψεων για την κατάλληλη μέθοδο

Όλοι φαίνεται να συμφωνούν πως ο πληθυσμός των σκύλων πρέπει να μειωθεί, αλλά υπάρχει διάσταση απόψεων σχετικά με το πώς θα γίνει αυτό.

Ο πρόεδρος του αντιπολιτευόμενου CHP Οζγκιούρ Εζέλ αντιτίθεται στο σχέδιο της κυβέρνησης, προτείνοντας αντ’ αυτού τον ευνουχισμό περισσότερων ζώων και τη βελτίωση των υποδομών στα καταφύγια ζώων.

Κατά τους ακτιβιστές για τα δικαιώματα των ζώων η μακροπρόθεσμη λύση είναι να πιάνονται τα αδέσποτα, να γίνονται στοχευμένοι ευνουχισμοί, να εμβολιάζονται και μετά να ελευθερώνονται και πάλι στην περιοχή όπου βρίσκονταν. Πρόκειται για μία πρακτική δοκιμασμένη για παράδειγμα στη Ρουμανία, όπως λέει η Λούκα Ζέκερ, σύμβουλος στη Γερμανική Ένωση για την Προστασία των Ζώων. Παρ’ ότι η πρακτική αυτή προβλέπεται και στο τουρκικό δίκαιο, δεν εφαρμόζεται όπως θα έπρεπε.

Όπως δηλώνει από την πλευρά του ο Αχμέτ Κεμάλ Σενπολάτ, πρόεδρος της οργάνωσης Haytap για την προστασία των ζώων, η εμπειρία έχει δείξει πως ο αριθμός των αδέσποτων δεν μειώνεται ούτε με το να μαζεύονται αυτά από τους δρόμους ούτε με το να θανατώνονται – κάτι στο οποίο συμφωνεί και η Ζέκερ. Ούτως ή άλλως είναι αδύνατον να πιάσει κανείς ταυτοχρόνως όλα τα αδέσποτα και ως εκ τούτου ο αριθμός τους θα εξακολουθήσει να αυξάνεται. Σε αυτό συμβάλλουν επίσης οι ιδιοκτήτες που αποφασίζουν να παρατήσουν τα σκυλιά τους, όπως και το γεγονός ότι πολλά καταφύγια ζώων αναγκάζονται να κλείσουν.

Περιορισμένη εφαρμογή του ισχύοντος νόμου

Το 2021 η νομοθεσία στην Τουρκία άλλαξε και πλέον οι περιοχές ενός συγκεκριμένου μεγέθους και άνω υποχρεούνται να έχουν ένα καταφύγιο ζώων. Σε περίπτωση μη εφαρμογής των σχετικών διατάξεων όμως δεν προβλέπονται κυρώσεις, επικρίνει ο Σενπολάτ.

Σε όλη τη χώρα υπάρχουν περίπου 1.200 τέτοιες κοινότητες – όπου λειτουργούν μόλις περίπου 200 καταφύγια ζώων και μονάχα στο 10% οι συνθήκες διαβίωσης των ζώων είναι αξιοπρεπείς. Τα σκυλιά βρίσκονται συχνά αλυσοδεμένα σε στενά κλουβιά ή ζουν ακόμη και πολλά μαζί στο ίδιο κλουβί. Και διαρκώς προκύπτουν αναφορές πως τα ζώα κακοποιούνται ή λιμοκτονούν. Την ίδια στιγμή, σε μία δύσκολη οικονομική συγκυρία για τη χώρα, πολλά καταφύγια βασίζονται αποκλειστικά σε δωρεές.

Φιλόζωοι και ειδικοί ανησυχούν

Δεδομένων των συνθηκών που επικρατούν στα καταφύγια αλλά και του υψηλού κόστους της ευθανασίας ο Σενπολάτ φοβάται πως τα σκυλιά θα σκοτώνονται εν τέλει με φρικτούς τρόπους.

Η Ζέκερ ανησυχεί και αυτή πως τα σκυλιά θα υποφέρουν, όπως έχει δείξει η ιστορία και σε άλλες χώρες: στην Ουκρανία για παράδειγμα τα ζώα θανατώνονταν παλιότερα με αέρια, ενώ στη Ρωσία υπήρχαν φορές που τα έκαιγαν.

Μακροπρόθεσμα οι υποδομές για την ευθανασία των ζώων είναι πολύ δαπανηρές. Επιπλέον, τα ζώα πιάνονται συχνά με βίαιο τρόπο, ενώ προκύπτουν σταδιακά και… «επαγγελματίες» μπόγιες ή εταιρείες που θα αναλαμβάνουν επί πληρωμή την απόρριψη των πτωμάτων των ζώων. Ακόμη, ενδέχεται τα αδέσποτα να μην εμβολιάζονται πια – εν αντιθέσει με την περίπτωση του ευνουχισμού, οπότε και τα σκυλιά εμβολιάζονται και με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται μία ανοσία της αγέλης.

Επέμβαση της συζύγου του προέδρου;

Σύμφωνα με τουρκικά μέσα ενημέρωσης η Εμινέ Ερντογάν φέρεται να παρενέβη για την αλλαγή του σχεδίου νόμου. Οι εσωκομματικές διαβουλεύσεις πάντως συνεχίζονται στο AKP, με τον πρόεδρο της κοινοβουλευτικής ομάδας Αμπντουλάχ Γκιουλέρ να επιδιώκει να ρίξει τους τόνους σχολιάζοντας πως δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα με τους ήρεμους σκύλους αλλά μόνο με τα αδέσποτα που συμπεριφέρονται με τρόπο «επιθετικό».

Ο Ερντογάν τόνισε δε πως με την αλλαγή της νομοθεσίας η κυβέρνηση θέλει να προωθήσει την υιοθεσία αδέσποτων σκύλων: «Θέλουμε όλα τα ζώα που βρίσκονται στα καταφύγια να υιοθετηθούν», δήλωσε. Τότε δεν θα χρειάζεται και να ληφθούν περαιτέρω μέτρα.

Τα πράγματα όμως όσον αφορά την υιοθεσία αδέσποτων φαίνονται δυσοίωνα: μόνο στο καταφύγιο Yedikule της Κωνσταντινούπολης υπάρχουν 3.000 σκυλιά. Και μέσα στο 2023 υιοθετήθηκαν μόλις 831 αδέσποτα (σκυλιά και γάτες) σε ολόκληρη τη μεγαλούπολη. Επιπλέον, τα στοιχεία των καταφυγίων δείχνουν πως πολλά σκυλιά μένουν εκεί για αρκετά μεγαλύτερο διάστημα από 30 ημέρες.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς