Θα συνεχιστεί η αριστερή στροφή στην Λατινική Αμερική;
3 Δεκεμβρίου 2006Σύμφωνα με τις περισσότερες δημοσκοπήσεις, διατηρεί ευρύ προβάδισμα έναντι του 53χρονου αντιπάλου του Μανουέλ Ροσάλες, κυβερνήτη της Σούλια και βετεράνου πολιτικού. Οι δημοσκοπήσεις δίνουν στον Τσάβες ένα ποσοστό της τάξεως του 60%. Μάλιστα στις φτωχές περιοχές της Βενεζουέλας το ποσοστό αυτό αγγίζει το 70%. Με την επανεκλογή του Ούγκο Τσάβες επιβεβαιώνεται το γεγονός ότι το 2006 ήταν έτος θεαματικών πολιτικών εξελίξεων για την Λατινική Αμερική.
Σε δώδεκα χώρες αναδείχθηκαν νέοι πρόεδροι και εξελέγησαν νέα κοινοβούλια. Στις περισσότερες από αυτές επικράτησε η Αριστερά. Ο πολιτικός χάρτης από το Μεξικό μέχρι τη Γη του Πυρός έχει κοκκινίσει. Ωστόσο δεν μπορεί να γίνει λόγος για μια ενιαία Αριστερά, όπως στην εποχή του ψυχρού πολέμου. Σήμερα δεν υπάρχει ιδεολογικό κέντρο που να κατευθύνει, έστω να επηρεάζει την πολιτική των αριστερών κομμάτων της λατινικής Αμερικής. Οι ρίζες των νέων αριστερών κινημάτων που προέκυψαν στις χώρες αυτές βρίσκονται στην λαϊκή δυσαρέσκεια. Ξεπήδησαν μέσα από την απόγνωση που προκάλεσαν στους λαούς των χωρών αυτών οι νεοφιλελεύθερες συνταγές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και η εντεινόμενη φτώχεια που τις ακολούθησε. Η Κλαούντια Ζίλα, ερευνήτρια στο γερμανικό ίδρυμα Επιστήμη και Πολιτική, λέει σχετικά: «Πρόκειται για κοινωνικά κινήματα, κόμματα και ομάδες του αριστερού χώρου στις διάφορες χώρες, που όμως δεν πρεσβεύουν τις ίδιες ιδέες και τα ίδια κυβερνητικά προγράμματα».
Επίσης δεν έχουν την ίδια ιστορία. Οι κυβερνώντες σοσιαλιστές της Χιλής, όπως και οι χριστιανοδημοκράτες εταίροι τους είναι κόμματα με μακρά παράδοση. Αντίθετα, στην Ουρουγουάη, η Αριστερά έκανε για πρώτη φορά δυναμική πολιτική εμφάνισή της με τον πρόεδρο Ταμπαρέ Βάσκες, υποστηρίζει η Κλαούντια Ζίλα, διεκρινίζοντας ότι υπάρχει επίσης η ιδιάζουσα περίπτωση της Βενεζουέλας, όπου ο αριστερός πρόεδρος Τσάβες δεν προέρχεται από τα κοινωνικά κινήματα, αλλά από τον στρατό και δεν έχει πολιτικό παρελθόν. Αντίθετα ο πρόεδρος της Βολιβίας, Έβο Μοράλες είναι γέννημα θρέμμα των κοινωνικών κινημάτων και κατάφερε να εκλεγεί με την στήριξή τους».
Οι διαφορές μεταξύ των αριστερών ηγετών στην λατινική Αμερική δεν περιορίζονται στην προέλευσή τους, αλλά επεκτείνονται και στην πολιτική που ασκούν. Από τη μία πλευρά είναι η Βραζιλία, η Αργεντινή, η Χιλή και η Ουρουγουάη, που ακολουθούν μια σοσιαλδημοκρατική κυβερνητική πολιτική με έντονα στοιχεία της ελεύθερης αγοράς. Και από την άλλη είναι οι χώρες όπου κυβερνά η πιο ριζοσπαστική Αριστερά, με έντονα στοιχεία λαϊκισμού, όπως για παράδειγμα η Βενεζουέλα του Τσάβες και η Βολιβία του Μοράλες. Στην τελευταία αυτή ομάδα θα ενταχθεί και ο Ισημερινός του προέδρου Ραφαέλ Κορέα και πιθανότατα η Νικαράγουα του Ντανιέλ Ορτέγκα.
Το κοινό στοίχημα για όλους ωστόσο είναι η αντιμετώπιση των κοινωνικών εντάσεων στις χώρες τους. Το τέλος των λατινοαμερικανικών δικτατοριών άφησε πίσω συντρίμμια. Η περίφημη «συναίνεση της Ουάσιγκτον», την οποία ακολούθησαν πολλές χώρες της Νότιας Αμερικής και η οποία προέβλεπε πολιτικές ιδιωτικοποιήσεων, μείωσης των κοινωνικών δαπανών και απορύθμισης των αγορών ναυάγησε με τραγικό τρόπο. Οι νεοφιλελεύθερες συνταγές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου επιδείνωσαν την κατάσταση. Σύμφωνα με στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών από τους 550 εκατομμύρια κατοίκους της Νότιας Αμερικής, 220 εκατομμύρια χαρακτηρίζονται φτωχοί, ενώ περίπου 100 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με εισόδημα μικρότερο τους ενός δολαρίου ημερησίως. Ταυτόχρονα διευρύνεται το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών. Η «φυγή προς τα Αριστερά» που άρχισε στη δεκαετία του 90 με τη Χιλή και τη Βενεζουέλα κορυφώθηκε με θεαματικό τρόπο τη χρονιά που διανύουμε. Μένει τώρα να δούμε ποιο θα είναι το αποτέλεσμα της αριστερής στροφής στις οικονομίες και κοινωνίες των χωρών της Νότιας Αμερικής.