Για πολλούς ασθενείς του AIDS o δημοσιογράφος και παρουσιαστής Πάβελ Λόμπκοφ είναι πραγματικός ήρωας. Ήταν ο πρώτος «διάσημος» που τόλμησε να μιλήσει δημόσια για την ασθένειά του, αλλά και για τις «κλειστές πόρτες» που βρήκε σε νοσοκομείο, στο οποίο απευθύνθηκε για βοήθεια. Ήταν σαν να σπάει ένα ταμπού για τη ρωσική κοινωνία. «Αλλά ευτυχώς δεν υπήρξαν συνέπειες, αν εξαιρέσουμε βέβαια τους υβριστικούς χαρακτηρισμούς στο Ίντερνετ» λέει ο Λόμπκοφ σήμερα, έναν χρόνο μετά τις δημόσιες αποκαλύψεις του. Οι ειδικοί κάνουν λόγο για πραγματική «επιδημία του AIDS» στη Ρωσία. Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία, 820.000 άνθρωποι έχουν προσβληθεί από τον ιό HIV, που προκαλεί το σύνδρομο της επίκτητης ανοσιολογικής ανεπάρκειας (AIDS), αλλά υπολογίζεται ότι πολλοί νοσούντες δεν έχουν καν καταγραφεί, γιατί προτιμούν να μην απευθυνθούν στις αρχές.

Ο γιατρός Βαντίμ Ποκρόφσκι, διευθυντής της ομοσπονδιακής υπηρεσίας για την καταπολέμηση του AIDS, προειδοποιεί ότι η ασθένεια αποτελεί πλέον «απειλή για την εθνική ασφάλεια».Υπολογίζεται ότι στα επόμενα πέντε χρόνια ο αριθμός των καταγεγραμμένων κρουσμάτων θα υπερδιπλασιαστεί, πλησιάζοντας τα δύο εκατομμύρια. Με ασυνήθιστη ευθύτητα ο υφυπουργός Υγείας, Σεργκέι Κραγιεβόι, έχει επισημάνει οτι δεν απειλούνται πλέον μόνον συγκεκριμένες ομάδες υψηλού κινδύνου, αλλά το σύνολο της ρωσικής κοινωνίας. 'Οπως χαρακτηριστικά αναφέρει «η εικόνα έχει αλλάξει: αν στα τέλη της δεκαετία του ´90 οι περισσότεροι ασθενείς του AIDS ήταν χρήστες ναρκωτικών, σήμερα το 50% των νέων κρουσμάτων οφείλεται στη σεξουαλική επαφή.» Από αυτές τις περιπτώσεις, σύμφωνα με τους ειδικούς, μόνο το 1% αφορά επαφές μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου.

Πρότυπο πρόληψης η Γερμανία

Για τον ιατρό Βαντίμ Ποκρόφσκι η Γερμανία αποτελεί πρότυπο στην πρόληψη και ενημέρωση για τη μάστιγα του AIDS. Στα γερμανικά σχολεία γίνεται ανοιχτή συζήτηση για τον ιό HIV και για το σύνδρομο ανοσιολογικής ανεπάρκειας, ενώ θετικά αποτελέσματα έχουν αποφέρει τα κοινωνικά προγράμματα για τους χρήστες ναρκωτικών και η νομιμοποίηση της πορνείας. Την ίδια στιγμή στη Ρωσία, αναφέρει ο Ποκρόφσκι, «αυξάνεται η επιρροή της εκκλησίας και διατυμπανίζονται συντηρητικές αξίες, καθώς και μία συντηρητική εικόνα της οικογένειας, παρότι η πραγματικότητα είναι διαφορετική». Την κοντόφθαλμη αντιμετώπιση των αρχών καταγγέλει και το Ίδρυμα Υγείας και Κοινωνικής Δικαιοσύνης «Αντρέι Ρίλκοφ», επισημαίνοντας ότι οι ομάδες υψηλού κινδύνου στιγματίζονται και τίθενται στο περιθώριο. Εδώ και πολλά χρόνια το Ίδρυμα προσπαθεί να δραστηριοποιηθεί στον τομέα της πρόληψης μοιράζοντας ενέσεις και προφυλακτικά, αλλά και διενεργώντας εξετάσεις για τον ιό HIV. Αντί να συνδράμουν στην προσπάθεια αυτή, οι ρωσικές αρχές αντιμετωπίζουν τους συνεργάτες του Ιδρύματος ως ξένους πράκτορες, επειδή δέχονται οικονομική βοήθεια από το εξωτερικό.

Η επίσημη κρατική καμπάνια Stopp HIV/AIDS, που ξεκίνησε τον περασμένο Μάιο με πρωτοβουλία της Σβετλάνα Μεντβέντγεβα, συζύγου του πρωθυπουργού Ντμίτρι Μεντβέντγεφ, είχε ξυπνήσει ελπίδες ότι το κράτος θα αρχίσει να αντιμετωπίζει ουσιαστικά τη μάστιγα του AIDS. «Κάθε ώρα που περνάει έντεκα άνθρωποι προσβάλλονται από τον ιό» προειδοποιούσαν οι αρχές. Το υπουργείο Υγείας υποσχέθηκε να συμβάλει με 600 εκατομ. δολάρια στον αγώνα κατά του AIDS. Ωστόσο οι ελπίδες για μία ρεαλιστική αντιμετώπιση μάλλον διαψεύδονται, από τη στιγμή που τα ενημερωτικά φυλάδια του υπουργείου συμβουλεύουν ότι «η αγάπη και η αφοσίωση» είναι ο καλύτερος τρόπος για την πρόληψη της μάστιγας (...).

Ποιός φοβάται τα... προφυλακτικά;

Ο Ποκρόφσκι επικρίνει το γεγονός ότι η ρωσική κοινωνία και η εκκλησία αντιδρούν ακόμη και στη διανομή προφυλακτικών, υποστηρίζοντας ότι η βιομηχανία προφυλακτικών θέλει να παρακινήσει τον κόσμο σε εξωσυζυγικές περιπέτειες. Με παρόμοια επιχειρήματα το Ίδρυμα Ρίλκοφ κατηγορείται ότι, διανέμοντας ασφαλείς σύριγγες, παροτρύνει τα εξαρτημένα άτομα να κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών. Απαιτείται εγρήγορση γιατί, όπως επισημαίνει ο υφυπουργός Υγείας της Ρωσίας «ο αριθμός των ατόμων που έχουν προσβληθεί από τον ιό HIV έχει αυξηθεί σημαντικά σε 22 περιφέρειες της χώρας. Και μιλάμε ακόμα και για περιοχές με ανεπτυγμένη οικονομία, βιομηχανία, υποδομές.»

Βόλφγκανγκ Γιουνγκ, Dpa /  Γιάννης Παπαδημητρίου