Ένα ασυνήθιστο πολιτικό πείραμα βρίσκεται σε εξέλιξη στη Βαλένθια, τρίτη σε μέγεθος πόλη της Ισπανίας: Το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα (PP) αναδείχθηκε πρώτη δύναμη στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές, αλλά, καθώς του έλειπαν 13 βουλευτές για να αποκτήσει πλειοψηφία στο περιφερειακό Κοινοβούλιο, αποφάσισε να συμμαχήσει με το ακροδεξιό κόμμα VOX.

Δεν ήταν κάτι πρωτοφανές σε τοπικό επίπεδο. Ωστόσο, καθώς ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ έχει προκηρύξει εκλογές για την Κυριακή και ο συνασπισμός του Σοσιαλιστικού Κόμματος (PSOE) με τον αριστερό κυβερνητικό εταίρο Unidas Podemos καταγράφει πτώση στις δημοσκοπήσεις, πολλοί θεωρούν ή μάλλον φοβούνται ότι το εγχείρημα μπορεί να επαναληφθεί σε εθνικό επίπεδο.

Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, το Λαϊκό Κόμμα προηγείται του PSOE, αλλά δεν επιτυγχάνει την απαραίτητη κοινοβουλευτική πλειοψηφία χωρίς τη συνδρομή του VOX. Μάλιστα η ψαλίδα μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων κλείνει τις τελευταίες ημέρες και κάποιοι εκτιμούν ότι μία νέα παράταξη της Αριστεράς, το Sumar (στο οποίο συμμετέχει το παραδοσιακό Podemos) θα μπορούσε να κάνει και πάλι τη διαφορά, διασφαλίζοντας κοινοβουλευτική πλειοψηφία με αριστερό πρόσημο στη Μαδρίτη.

Το VOX προσφέρεται...

Εάν η Ισπανία πραγματοποιήσει «δεξιά στροφή», ουσιαστικά θα ακολουθήσει το παράδειγμα άλλων ευρωπαϊκών χωρών, όπως η Ιταλία, η Γαλλία, η Φινλανδία, η Σουηδία και η Ελλάδα. Το VOX ιδρύθηκε μόλις το 2013 και μετά από έξι χρόνια κατάφερε να εισέλθει για πρώτη φορά στο ισπανικό Κοινοβούλιο, εκφράζοντας σκληρές θέσεις στο μεταναστευτικό, αλλά και σε ζητήματα κοινωνικής πολιτικής.          

Σε μία αυτοσχέδια δημοσκόπηση πολλοί είναι εκείνοι που δηλώνουν θορυβημένοι από τη συνεργασία του Λαϊκού Κόμματος με την Ακροδεξιά στη Βαλένθια. «Είναι παρανοϊκό αυτό, είναι ό,τι χειρότερο θα μπορούσε να συμβεί στη χώρα μας», λέει μία γυναίκα. «Θέλουν να περιορίσουν τις αμβλώσεις, να καταργήσουν την ευθανασία, λένε ότι δεν υπάρχει καν το φαινόμενο της έμφυλης βίας, όλα αυτά με τρομάζουν», λέει μία άλλη. Υπάρχει όμως και ο αντίλογος. «Το μοντέλο της Βαλένθια θα μπορούσε να αποτελέσει πρότυπο για όλη τη χώρα», υποστηρίζει ένας άνδρας.

Η απερχόμενη κυβέρνηση Σάντσεθ είχε θεσπίσει μία ιδιαίτερα προοδευτική νομοθεσία για μία σειρά διαμφισβητούμενων ζητημάτων, όπως η ενδοοικογενειακή βία, οι αμβλώσεις και το δικαίωμα αλλαγής φύλου. Το VOX βρίσκεται στον αντίποδα των Σοσιαλιστών σε όλα αυτά τα ζητήματα, ενώ παράλληλα προτείνει μία περιοριστική μεταναστευτική πολιτική, ασκεί έντονη κριτική στην ΕΕ και αμφισβητεί τη σκοπιμότητα νομοθετικών παρεμβάσεων για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

Δύσκολη η συνεργασία με το VOX

Μπορεί ο επικεφαλής του Λαϊκού Κόμματος Αλμπέρτο Νούνιες Φεϊχό να αποστασιοποιείται, όπου και όπως μπορεί, από τις πλέον ακραίες θέσεις του VOX, όμως ο ηγέτης του ακροδεξιού κόμματος, Σαντιάγκο Αμπασκάλ, θεωρεί ότι εκείνος θα αναλάβει τον ρόλο του «ρυθμιστή» μετά τις κάλπες της Κυριακής.

Επί της ουσίας μία συνεργασία ανάμεσα στα δύο αυτά κόμματα δεν θεωρείται εύκολη. Είναι ενδεικτικό ότι ο αντιπρόεδρος του VOX στη Βαλένθια, Χοσέ Μαρία Γιάνος, δήλωσε πρόσφατα ότι απορρίπτει ως έννοια το φαινόμενο της «έμφυλης βίας», για να προκαλέσει την άμεση αντίδραση του Φεϊχό. «Ασφαλώς υπάρχει έμφυλη βία» απάντησε ο πρόεδρος του Λαϊκού Κόμματος μέσω Twitter.  

Τα ζητήματα κοινωνικής πολιτικής αποτελούν κύριο πεδίο αντιπαράθεσης ανάμεσα στο PSOE και τα συντηρητικά κόμματα. Ωστόσο, το ζήτημα που κυριαρχεί τις τελευταίες εβδομάδες στον προεκλογικό αγώνα είναι η οικονομία, όπως επισημαίνει στην DW ο Ομάρ Eνκαμαριόν, καθηγητής στο κολέγιο Bard των ΗΠΑ. Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση του Κέντρου Κοινωνιολογικών Ερευνών (CIS) στη Μαδρίτη, τα κύρια θέματα που απασχόλησαν τους ψηφοφόρους ήταν η οικονομική κρίση, η ανεργία, η πολιτική αβεβαιότητα, η ελλειπής υγειονομική περίθαλψη και η ποιότητα της προσφερόμενης εργασίας. Η Ισπανία έχει το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας στην ΕΕ με 12,7%.

Προσωπική μονομαχία Σάντσεθ-Φεϊχό

Τις τελευταίες ημέρες του προεκλογικού αγώνα τα δύο μεγάλα κόμματα εστίασαν περισσότερο στα πρόσωπα των υποψηφίων. Ιδιαίτερα ο Φεϊχό έκανε λόγο για «σαντσισμό» στην ισπανική πολιτική, επικρίνοντας την προσωπολατρία για τον πρωθυπουργό Σάντσεθ και υποστηρίζοντας ότι ο επικεφαλής του PSOE «έχει προσαρμόσει την προεκλογική καμπάνια στην προσωπική του προβολή, ενώ πελαγοδρομεί όταν πρόκειται να εκφράσει συγκεκριμένες πολιτικές θέσεις».

Από την πλευρά του ο Σάντσεθ επιχειρεί να ενεργοποιήσει τα αντι-δεξιά αντανακλαστικά των παραδοσιακών αριστερών ψηφοφόρων, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για το ενδεχόμενο συμμετοχής ενός ακροδεξιού κόμματος στην κυβέρνηση.

Ο Πέδρο Σαντσεθ είχε προχωρήσει σε μία κίνηση υψηλού ρίσκου, προκηρύσσοντας πρόωρες εκλογές μέσα στο καλοκαίρι, με πρόδηλο στόχο να συσπειρώσει τους ψηφοφόρους και να λάβει ανανεωμένη, ισχυρή εντολή. «Οι εκλογές θα κριθούν από τις επιδόσεις των μικρότερων κομμάτων», εκτιμά ο Ομάρ Ενκαρναμαριόν. «Αυτή τη στιγμή οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το ποσοστό των Podemos/Sumar υπερβαίνει το αντίστοιχο του Vox. Εάν δεν αλλάξει κάτι σε αυτό, ο Σάντσεθ θα κερδίσει το στοίχημα».

Εάν όμως οι τακτικοί ελιγμοί του Σάντσεθ δεν αποδώσουν και ο Φεϊχό σχηματίσει κυβέρνηση με το VOX, θα δούμε στο υπουργικό συμβούλιο ό,τι πιο ακραίο έχει εμφανιστεί από την πτώση της δικτατορίας του Φράνκο, στη δεκαετία του '70.

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου