Όταν μια υπουργός επικαλείται την αλληλεγγύη και το φιλότιμο των ιδιοκτητών κατοικιών, τότε καταλαβαίνει κανείς ότι έχει πλέον σηκώσει «λευκή σημαία» απέναντι σε ένα πρόβλημα που μαστίζει όλες τις μεγαλουπόλεις, θύματα των συνεπειών του «υπερτουρισμού» τα τελευταία χρόνια. Αυτό ακριβώς έπραξε η Ιζαμπέλ Ροντρίγκεθ, αρμόδια για θέματα στέγασης στην κυβέρνηση του Πέδρο Σάντσεθ, στην Ισπανία, μια χώρα όπου σχεδόν όλες οι πόλεις της αντιμετωπίζουν έκρηξη της στεγαστικής κρίσης, λόγω της εξάπλωσης της μόδας της βραχυχρόνιας μίσθωσης και την επακόλουθη εκτόξευση των τιμών των ενοικίων.

Ξεσηκωμός σε μια σειρά πόλεις

Είναι χαρακτηριστικό ότι πέραν του προβλήματος της Βαρκελώνης, που είναι πλέον γνωστό παγκοσμίως εδώ και χρόνια, διαδηλώσεις διαμαρτυρίας ενοικιαστών έχουν πραγματοποιηθεί το τελευταίο διάστημα σε Μάλαγα, Μαγιόρκα, Τενερίφη και η πιο πρόσφατη το περασμένο Σαββατοκύριακο στη Βαλένθια. Εξαιρετικά οξυμένο είναι φυσικά το πρόβλημα της στέγης και στη Μαδρίτη, όπου επισήμως υπάρχουν 17.000 διαμερίσματα ενοικίασης για τουριστικούς σκοπούς. Και αυτός είναι μόνο ο επίσημος αριθμός, γιατί υπάρχουν φυσικά και «αδήλωτα» αγνώστου αριθμού.

Αυτή τη στιγμή ένα διαμέρισμα 80 τετραγωνικών στην ισπανική πρωτεύουσα κοστίζει κατά μέσο όρο 1.600 ευρώ το μήνα, με το μέσο μισθό να είναι στα 1.300 και τον κατώτατο στα 1.134. Είναι προφανές ότι αυτές οι τιμές είναι απαγορευτικές, ενώ απελπισμένοι φοιτητές διηγούνται για ενοίκια 500 ευρώ σε «τρύπες», όπου χωράει μόλις ένα κρεβάτι και ένα τραπεζάκι.

Ο νόμος δεν εφαρμόστηκε

Βεβαίως εδώ μεγάλες είναι και οι ευθύνες της συντηρητικής τοπικής κυβέρνησης στην πρωτεύουσα της Ισπανίας, που μεταξύ των άλλων πούλησε σε μεγάλη εταιρεία διαχείρισης ακινήτων πρώην κοινωνικές κατοικίες, με αποτέλεσμα αυτές να απαιτήσουν αμέσως αυξήσεις από 150 έως και 700 ευρώ στα προκαθορισμένα ενοίκια. Επίσης η κυβέρνηση της Μαδρίτης ουσιαστικά δεν εφάρμοσε μια πρόβλεψη της νέας εθνικής νομοθεσίας από το 2022, που μιλούσε για πάγωμα μισθωμάτων σε αποκαλούμενες «Ζώνες Κρίσης» και τα άφησε ελεύθερα στη βούληση των ιδιοκτητών. Αντίθετα το μέτρο είχε εφαρμοστεί σε περιοχές της Βαρκελώνης και είχε καταφέρει τη συγκράτηση ή και μια αμυδρή πτώση των ενοικίων το 2023.

Οι αυξήσεις στο κόστος στέγασης θεωρούνται πλέον μια βόμβα στα θεμέλια της κοινωνίας και δεν είναι άσχετες με την άνοδο του ποσοστού των Ισπανών, που ζουν κάτω από ή στα όρια της φτώχειας και υπολογίζονται σε 26,5%.

Πανεθνική διαμαρτυρία την Κυριακή

Σε κάθε περίπτωση η υπουργός της κυβέρνησης Σάντσεθ βρέθηκε αντιμέτωπη με την οργή του «Συνδικάτου Ενοικιαστών», όπως αποκαλείται, που την κάλεσε να παραιτηθεί ομολογώντας την αποτυχία της. Η ένωση αυτή μαζί με συνδικάτα και άλλες κοινωνικές οργανώσεις έχουν προκηρύξει μια μεγάλη συγκέντρωση διαμαρτυρίας για την ερχόμενη Κυριακή 13 Οκτωβρίου στη Μαδρίτη. Μελετούν επίσης το μέτρο μιας «απεργίας» ενοικιαστών, την άρνηση δηλαδή πληρωμής των αυξήσεων, που ζητούν αυθαίρετα εταιρείες ή ιδιώτες ιδιοκτήτες. Κάτι που ήδη κάνουν περίπου 900 ενοικιαστές, αρνούμενοι να αποδεχτούν την αύξηση που τους επέβαλε μονομερώς μια μεγάλη εταιρεία ακινήτων.

Σύμφωνα πάντως με επιστημονικές μελέτες το πρόβλημα έχει μακροχρόνιες ρίζες και οφείλεται στον πολύ χαμηλό αριθμό κοινωνικών κατοικιών στη χώρα, που έχουν σταματήσει να κτίζονται εδώ και 15 χρόνια περίπου.  Αποτελούν μόλις το 2,5% επί του συνόλου, όταν για παράδειγμα στην Ολλανδία το ποσοστό τους φτάνει το 30%. Για να έφτανε η χώρα στον σχετικό μέσο όρο της ΕΕ, που βρίσκεται στο 9%, θα χρειαζόταν πάνω από 1 εκατομμύριο νέες κατοικίες. Κάτι που φυσικά δεν μπορεί να είναι υπόθεση μιας κυβέρνησης και μιας τετραετίας μόνο.