Κάποιοι άνθρωποι είναι μαζεμένοι σε έναν παραλιακό δρόμο και βρίζουν τους τουρίστες που κάνουν τη βόλτα τους δίπλα τους. «Γυρίστε σπίτι σας», ουρλιάζουν ορισμένοι. Άλλοι απειλούν ακόμη και πως θα τους χτυπήσουν. Στο βίντεο που έκανε τον γύρο του διαδικτύου ξεχωρίζουν πλακάτ που γράφουν “Tourists Go Home” ή “Esta es nuestra tierra” («Αυτή είναι η δική μας χώρα»).

Τέτοια περιστατικά, γκράφιτι με εκφράσεις μίσους προς τους τουρίστες ή ακόμη και διαδηλώσεις εξοργισμένων πολιτών λαμβάνουν χώρα ολοένα και πιο συχνά στην Ισπανία. «Η τουριστοφοβία αυξάνεται», διαπιστώνει ο ραδιοφωνικός σταθμός Cadena Ser. Και αυτό όχι μόνο στα hotspots… «αλκοολικού τουρισμού», όπως είναι η Μαγιόρκα και η Βαρκελώνη, αλλά και σε περιοχές που θεωρούνταν για χρόνια «οάσεις γαλήνης», όπως στο Σαντιάγο ντε Κομποστέλα της Γαλικίας.

Επί του παρόντος όμως η κατάσταση είναι άκρως τεταμένη ιδίως στις Κανάριες Νήσους. Η σκηνή που περιγράφεται πιο πάνω συνέβη στα νότια της Τενερίφης. Αλλά και σε ορισμένα άλλα από τα μεγάλα νησιά, όπως στη Φουερτεβεντούρα και τη Μεγάλη Κανάρια, τα οποία επισκέπτονται κυρίως Βρετανοί και Γερμανοί τουρίστες, οι ντόπιοι έχουν απαυδήσει.

Ο μαζικός τουρισμός θεωρείται πως καταστρέφει το περιβάλλον, προκαλεί κυκλοφοριακή συμφόρηση, προβλήματα στέγασης, άνοδο των τιμών και ελλείψεις στο νερό, όπως και ότι επιβαρύνει υπερβολικά τον υγειονομικό τομέα και δυσχεραίνει τη διαχείριση των αποβλήτων. Έτσι, στις Κανάριες Νήσους η τουριστοφοβία εξαπλώνεται – και η περιοχή είναι, όπως έγραψε και η τοπική εφημερίδα El Diario, ένα ηφαίστειο έτοιμο να εκραγεί.

Απεργίες πείνας και «ιστορικές διαδηλώσεις»

Περίπου 20 κινήματα πολιτών έχουν ενώσει τις δυνάμεις τους στα πλαίσια της οργάνωσης “Canarias se agota” («Τα Κανάρια δεν αντέχουν άλλο»). Την Τρίτη (09/04) πραγματοποιήθηκε διαδήλωση μπροστά από το κοινοβούλιο στη Μαδρίτη, την Πέμπτη (11/04) περίπου 10 ακτιβιστές ξεκίνησαν επ’ αόριστον απεργία πείνας στην Τενερίφη, ενώ στις 20 Απριλίου θα λάβει χώρα στα νησιά μία τεράστια διαδήλωση. Οι οργανωτές θέλουν να κάνουν «μία από τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις στην ιστορία της περιοχής».

Ποιοι είναι οι στόχοι τους όμως; Η λίστα είναι μεγάλη: ζητούν να σταματήσουν οι κατασκευές ξενοδοχείων και γηπέδων γκολφ, να θεσπιστεί ένας φόρος διαμονής, όπως υπάρχει για παράδειγμα στη Βαρκελώνη, και να βελτιωθεί το κανονιστικό πλαίσιο για τα καταλύματα διακοπών. Ακόμη, να διαφοροποιηθεί η οικονομία μέσω και της ενίσχυσης της βιομηχανίας και της γεωργίας, προκειμένου η περιοχή να μην είναι τόσο εξαρτημένη από τον τουρισμό – ο τουριστικός κλάδος αποτελεί αυτή τη στιγμή το 35% του εγχώριου προϊόντος των Κανάριων Νήσων και απασχολεί το 40% του συνόλου των εργαζομένων.

Από την «όαση γαλήνης» στον μαζικό τουρισμό

Οι Κανάριες Νήσοι αποτελούσαν παραδοσιακά έναν ήσυχο προορισμό με σχετικά λίγους… «αλκοολικούς τουρίστες». Στα «νησιά της αιώνιας άνοιξης» έρχονταν κυρίως περιηγητές, δύτες, σέρφερ, ποδηλάτες, συνταξιούχοι και λάτρεις της φύσης, όπως η πρώην καγκελάριος Μέρκελ – όμως τα πράγματα έχουν αλλάξει τα τελευταία χρόνια.

Σε προστατευόμενους φυσικούς παραδείσους χτίστηκαν τεράστια ξενοδοχεία, ο κλάδος των καταλυμάτων διακοπών αναπτύχθηκε ραγδαία και οι επισκέπτες αυξήθηκαν αισθητά. Υπολογίζοντας μόνο τους επισκέπτες από το εξωτερικό, πέρυσι ήρθαν στις Κανάριες Νήσους περίπου 14 εκατομμύρια άνθρωποι – 13% περισσότεροι συγκριτικά με το 2022 και 6% περισσότεροι από το 2019, το τελευταίο έτος πριν την πανδημία.

Και φέτος η τάση συνεχίζεται – αλλά από την έκρηξη στον τουριστικό κλάδο επωφελούνται ελάχιστοι. Μεταξύ των 17 αυτόνομων κοινοτήτων της Ισπανίας, οι Κανάριες Νήσοι είναι η δεύτερη φτωχότερη. «Η φτώχια αυξάνεται, η ποιότητα ζωής μειώνεται, στους δρόμους υπάρχουν περισσότεροι άστεγοι από ποτέ άλλοτε», αναφέρει ο ακτιβιστής Ρουμπέν Πέρεθ στη διαδικτυακή εφημερίδα Vozpópuli. Τα πράγματα βαδίζουν προς την «κοινωνική και οικολογική κατάρρευση». Ο συνάδελφός του, Χάιμε Κοέλο, προειδοποιεί στην εφημερίδα La Provincia για μία «καταστροφή», επικρίνοντας πως «τα πάντα φαίνεται να τίθενται στην υπηρεσία του τουρισμού. Οι ανάγκες του πληθυσμού δεν λαμβάνονται υπόψιν».

Η αγανάκτηση με τους τουρίστες υπάρχει εδώ και καιρό

Εδώ και καιρό υπάρχει αγανάκτηση με τους τουρίστες και σε άλλες περιοχές της Ισπανίας, όπως στη Βαρκελώνη και τις Βαλεαρίδες Νήσους. Εκεί λήφθηκαν πολλά μέτρα, δίχως όμως αποτέλεσμα μέχρι στιγμής.

Ο πρόεδρος της περιφέρειας των Κανάριων Νήσων,Φερνάντο Κλαβίχο, προσπαθεί να περιορίσει τις επιπτώσεις. Ο πλούτος που θα προκύπτει από τον τουρισμό θα πρέπει να διαμοιράζεται καλύτερα, όπως δήλωσε προσφάτως – εξάλλου ο κλάδος βγάζει κέρδος από τη φύση, η οποία «ανήκει σε όλους». Αυτή η θέση προκαλεί έκπληξη – ιδίως δεδομένου ότι ο Κλαβίχο είναι συντηρητικός. Την ίδια στιγμή βέβαια ο περιφερειακός πρόεδρος προειδοποίησε πως θα ληφθούν μέτρα και κατά εκείνων που επιτίθενται, έστω φραστικά, στους τουρίστες: «Οι άνθρωποι που θα έρχονται εδώ για να περάσουν όμορφα λίγες ημέρες και να αφήσουν τα χρήματά τους στις Κανάριες Νήσους δεν θα πρέπει να δέχονται υβριστικές επιθέσεις».

Οι ακτιβιστές ισχυρίζονται από την πλευρά τους πως δεν υπάρχει καμία «τουριστοφοβία». «Δεν είμαστε σε πόλεμο με τους τουρίστες, ούτε και με τους επιχειρηματίες του κλάδου», δήλωσε ο Κοέλο. Απλώς υπάρχει αντίδραση στην τεταμένη κατάσταση. Σε αυτό συμφωνεί και ο βιολόγος και γνωστός σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ Φελίπε Ραβίνα: «Εδώ και χρόνια προωθούμε την περιοχή μας ως έναν παγκοσμίως μοναδικό προορισμό για ένα ταξίδι στη φύση, όμως ο τουρισμός καταστρέφει το προϊόν που πουλάμε. Οι (σημερινοί) αριθμοί τουριστών που έρχονται δεν είναι βιώσιμοι ούτε από κοινωνική ούτε από οικολογική σκοπιά».

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς