Στα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας οι δράστες είναι τις περισσότερες φορές άνδρες - όπως αποδεικνύεται τόσο από το γεγονός ότι τα ιδρύματα υποστήριξης για κακοποιημένες γυναίκες είναι υπερπλήρη, αλλά και από τα όσα γνωστοποιούν οι αστυνομικές αρχές. Κατά το 2022 το 78,3% των δραστών στα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας στη Γερμανία ήταν άνδρες.

Πολλοί άνδρες-θύματα ενδοοικογενειακής βίας

Ωστόσο, όπως δείχνει μία νέα έρευνα του Εγκληματολογικού Ερευνητικού Ινστιτούτου της Κάτω Σαξονίας (KFN), υποφέρουν και οι άνδρες από φαινόμενα ενδοοικογενειακής βίας. Το Ινστιτούτο διεξήγαγε μία διαδικτυακή δημοσκόπηση στην οποία συμμετείχαν περίπου 1.200 ενήλικες άνδρες ηλικίας 18-69 ετών. Εξ αυτών το 54% δήλωσε πως έχει υποστεί βία στα πλαίσια μίας σχέσης τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του – 40% των συμμετεχόντων ανέφερε πως υπήρξε θύμα ψυχολογικής βίας, 39% πως είχε σύντροφο που εκδήλωνε ελεγκτική συμπεριφορά, 30% πως έχει υποστεί σωματική βία και 5,4% σεξουαλική κακοποίηση.

Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπήρχε μία ξεκάθαρη δυναμική θύτη-θύματος, όπως διαπιστώνει η Λάουρα Ρομίνα Γκέντε, μία από τους συντάκτες της έρευνας. Το 75% των ερωτηθέντων απάντησε πως στο παρελθόν έχει υπάρξει τόσο θύμα όσο και δράστης. «Τα περιστατικά βίας στις σχέσεις είναι περίπλοκα, υπάρχει μία δυναμική», τονίζει η εγκληματολόγος. Όλα ξεκινούν συχνά με κάποιες επιθετικές ή υποτιμητικές συμπεριφορές και αλληλοκατηγορίες. «Και τα όρια μετακινούνται τόσο, που κάποια στιγμή φτάνουμε ακόμη και στην άσκηση σωματικής βίας», προσθέτει ένας άλλος συντάκτης τη έρευνας, ο Φίλιπ Μίλερ.

Οι επιστήμονες διαπίστωσαν πως οι άνδρες είναι αυτοί που πλήττονται συντριπτικά περισσότερο, όταν πρόκειται για λιγότερο σοβαρές μορφές φυσικής βίας, όπως για παράδειγμα ένα σπρώξιμο. Στις περιπτώσεις ψυχολογικής βίας επρόκειτο κυρίως για φωνές, εξυβρίσεις και προσβολές.

Μετά τα περιστατικά βίας μόνο το 7,9% των ερωτηθέντων αποφάσισε να επικοινωνήσει με την αστυνομία ή με κάποια συμβουλευτική υπηρεσία. Το 59% εκείνων που αποφάσισαν να μην επικοινωνήσουν με κανέναν φορέα δήλωσε πως έλαβε αυτήν την απόφαση λόγω του ότι η βία που υπέστη «δεν ήταν τόσο σοβαρή».

Σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία του θύματος

Πάντως, και οι θεωρητικά "ηπιότερες" μορφές βίας μπορεί να έχουν σημαντικές επιπτώσεις για την υγεία. Το 66% των θυμάτων ένιωθε επιβαρυμένο ψυχολογικά, ενώ περισσότερο από το 40% αυτών ανέφερε πως είχε στρες, ένταση, ένα αίσθημα ανημποριάς και ταπείνωσης. Περίπου το 1/5 των θυμάτων είχε διαταραγμένο ύπνο και εφιάλτες.

«Γι’ αυτό και ζητάμε μία ευρύτερη κατανόηση του ζητήματος της βίας, που δεν θα περιορίζεται στην απόδοση ποινικών ευθυνών», υπογραμμίζει η Γκέντε. Διότι η διαρκής ταπείνωση και η άσχημη αντιμετώπιση σε βάθος ετών ενδέχεται να έχουν και τεράστιες ψυχολογικές επιπτώσεις.

Ένα κοινωνικό ταμπού

Όταν είναι οι άντρες αυτοί που κακοποιούνται, συχνά έρχονται αντιμέτωποι με διαφορετικά προβλήματα απ’ ότι οι γυναίκες-θύματα – αυτό προκύπτει και από τις 16 συνεντεύξεις που πήραν οι ερευνητές από διαφόρους άντρες-θύματα ενδοοικογενειακής βίας.

Καθώς η βία εναντίον των ανδρών αποτελεί κοινωνικό ταμπού, πολλοί δεν εκτιμούν σωστά την κατάστασή τους για μεγάλο χρονικό διάστημα ή τείνουν να επιρρίπτουν τις ευθύνες για όσα τους συμβαίνουν στον ίδιο τους τον εαυτό, όπως επισημαίνει ο Μίλερ. Επιπλέον, πολλοί άνδρες επιλέγουν να παραμείνουν στην οικογένεια, παρ’ ότι έχουν υποστεί βία, φοβούμενοι πως σε περίπτωση διάλυσης της οικογένειας τα παιδιά θα μείνουν με τη μητέρα.

Όπως εξηγεί ο εγκληματολόγος, η συναισθηματική εξάρτηση διαδραματίζει κομβικό ρόλο, ιδίως όταν το ζευγάρι αποφασίζει να συγκατοικήσει και να κάνει οικογένεια από νωρίς. «Δεν θέλουμε να μειώσουμε τη σπουδαιότητα του ζητήματος της βίας κατά των γυναικών με τη μελέτη μας», τονίζει ο Μίλερ. Αλλά είναι σημαντικό να υπάρχει μεγαλύτερη συνειδητοποίηση στην κοινωνία σχετικά με το ότι και οι άνδρες μπορούν να είναι θύματα. Σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να διευρυνθούν και οι δυνατότητες αναζήτησης βοήθειας.

Περιορισμένες δυνατότητες αναζήτησης βοήθειας

Αυτό υποστηρίζει και η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία για την Αντιμετώπιση της Βίας κατά των Ανδρών. Έως τώρα υπάρχουν μόλις 48 θέσεις για άνδρες σε δομές παροχής βοήθειας σε ολόκληρη τη Γερμανία, όπως επικρίνει η Γιάνα Πέτερς της ομοσπονδιακής υπηρεσίας. Και μόνο στη Σαξονία υπάρχει απόφαση χρηματοδότησης αυτών των δομών – στα περισσότερα κρατίδια δεν υπάρχουν καθόλου δομές παροχής βοήθειας που να απευθύνονται ειδικά σε άνδρες.

Η Πέτερς τάσσεται υπέρ της δημιουργίας εγκαταστάσεων όπου οι άνδρες θα μπορούν να μείνουν και μαζί με τα παιδιά τους. Το 60% των ανδρών-θυμάτων έχουν παιδιά και συχνά δεν τολμούν να τα πάρουν μαζί τους, όταν τελικά εγκαταλείπουν μία βίαιη σχέση. «Ωστόσο είναι πολύ σημαντικό για τα παιδιά να βγουν από αυτό το περιβάλλον ενδοοικογενειακής βίας», επισημαίνει η Πέτερς.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς