Σε πρώτη φάση, το πρόγραμμα «ποσοτικής χαλάρωσης» παρατείνεται μέχρι τον Μάρτιο του 2017, αλλά το ανώτατο όριο της επιπλέον ρευστότητας παραμένει στα 60 δισεκατομμύρια ευρώ για όλες τις χώρες της ευρωζώνης (εκτός Ελλάδας). Η παράταση του προγράμματος Ντράγκι προκαλεί θετικές, αλλά και αρνητικές αντιδράσεις και μάλιστα με διαφορετικές αφετηρίες: κάποιοι αμφισβητούν το νόημα του προγράμματος, ενώ άλλοι περίμεναν από τον επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) να διοχετεύσει ακόμη μεγαλύτερη ρευστότητα στις αγορές.

Ο Μίχαελ Χύτερ, επικεφαλής του Ινστιτούτου της Γερμανικής Οικονομίας με έδρα την Κολωνία, επισημαίνει ότι ο Μάριο Ντράγκι όντως προσπαθεί να ρίξει περισσότερα χρήματα, αγοράζοντας ομόλογα, αλλά, για να το πούμε υπεραπλουστευμένα, μάλλον δεν έχει πια τι να αγοράσει… «Η ΕΚΤ προσπαθεί να αγοράσει ομόλογα τραπεζών, ώστε να απελευθερώσει τα πιστωτικά ιδρύματα ώστε να ασχοληθούν με την κύρια δουλειά τους που δεν είναι άλλη από την παροχή ρευστότητας σε ιδιώτες και επιχειρήσεις» τονίζει ο γερμανός οικονομολόγος. «Αλλά υπάρχουν κάποιες προδιαγραφές ποιότητας για να το κάνει αυτό. Γι αυτό (ο Μάριο Ντράγκι) αποφάσισε για πρώτη φορά να αγοράζει όχι μόνο ομόλογα της κεντρικής κυβέρνησης, αλλά για παράδειγμα και ομολογιακούς τίτλους που εκδίδουν τα γερμανικά ομόσπονδα κρατίδια. Αυτό δείχνει ότι αρχίζει να έχει πρόβλημα ποσοτικό για να μπορέσει να υλοποιήσει ένα πρόγραμμα με συνολικό όγκο 1,5 τρισεκατομμύριο ευρώ…»

Στόχος ο αποπληθωρισμός

Η τράπεζα της Φραγκφούρτης έχει ξεκαθαρίσει επανειλημμένα ότι η παρέμβασή της δεν γίνεται για να προκληθούν στρεβλώσεις στην αγορά, αλλά, αντιθέτως, για να ενισχυθεί ο υπερβολικά χαμηλός πληθωρισμός στην ευρωζώνη, ο οποίος σήμερα κυμαίνεται γύρω στο 0% (ενώ αρχική στόχευση της ΕΚΤ ήταν ένα ποσοστό γύρω στο 2%), με αποτέλεσμα να φιμώνεται η οικονομική ανάπτυξη. Μεσοπρόθεσμος στόχος είναι, σύμφωνα τουλάχιστον με την κρατούσα άποψη στην ΕΚΤ και στους ευρωπαίους οικονομολόγους, να αποτραπεί ο αποπληθωρισμός και η αποκαλούμενη «ιαπωνοποίηση» της ευρωζώνης. Θα μπορούσε άραγε να φανταστεί ο Μίχαελ Χύτερ πριν από πέντε χρόνια ότι σήμερα θα βρισκόμαστε μπροστά σε βροχή δισεκατομμυρίων από την τράπεζα της Φραγκφούρτης;

«Σίγουρα όχι, αλλά πριν από πέντε ή δέκα χρόνια επίσης δεν θα μπορούσα να φανταστώ ότι θα είχαμε σήμερα τόσο επίμονα χαμηλό πληθωρισμό, ότι θα βρισκόμαστε μπροστά στον κίνδυνο αποπληθωρισμού και ότι θα αναρωτιόμαστε μήπως η ΕΚΤ διακινδυνεύει τη φήμη της» επισημαίνει ο γερμανός οικονομολόγος, μιλώντας στη γερμανική ραδιοφωνία (DLF). Και λέγοντας «φήμη», εννοεί βεβαίως την ικανότητά της «να διαχειρίζεται τα ζητήματα και να επιτυγχάνει τους στόχους της. Και στόχος της είναι σταθερότητα των τιμών με πληθωρισμό κοντά στο 2%. Σήμερα είναι 0%» τονίζει ο Μίχαελ Χύτερ, επισημαίνοντας μάλιστα ότι είναι η πρώτη φορά που η ευρωζώνη βρίσκεται πραγματικά αντιμέτωπη με την απειλή του αποπληθωρισμού, καθώς, μία αντίστοιχη τάση με αφορμή την κρίση του 2009, θεωρήθηκε μάλλον παροδική. Σύμφωνα πάντως με τις προβλέψεις των αγορών, εκτιμά ο επικεφαλής του γερμανικού ινστιτούτου, ο στόχος αυτός δεν αναμένεται να επιτευχθεί μέσα στα επόμενα δύο χρόνια.

«Ο μοναδικός δρόμος»

«Χρειαζόμαστε περισσότερο πληθωρισμό», είναι λοιπόν το συμπέρασμα του Μίχαελ Χύτερ. Ωστόσο οι συνεχείς παρεμβάσεις της Φραγκφούρτης με ποσά που φτάνουν τα 60 δισεκατομμύρια τον μήνα δεν φαίνεται να έχουν πυροδοτήσει τον πληθωρισμό μέχρι σήμερα. Μήπως λοιπόν το πρόγραμμα Ντράγκι απλώς δεν αποδίδει τα αναμενόμενα; Ο γερμανός οικονομολόγος συνιστά ψυχραιμία: «Σε τελική ανάλυση, αυτός είναι ο μόνος δρόμος που έχουμε μπροστά μας. Συνήθως μία κεντρική τράπεζα παρεμβαίνει μέσω της νομισματικής πολιτικής, αλλά πλέον έχουμε εξαντλήσει όλα αυτά τα μέσα. Έχουμε πάει ακόμα και σε αρνητικά επιτόκια. Οπότε η δεύτερη δυνατότητα που έχουμε να επηρεάσουμε τα πράγματα, είναι να επηρεάσουμε την προσφορά χρήματος. Το έκαναν και οι Αμερικανοί. Δεν υπάρχει ακόμη σχετική εμπειρία, αλλά το δικό μου επιχείρημα είναι ότι και να μην κάνεις τίποτα, πάλι έχεις κάποιο ρίσκο…»

Dirk Müller (DLF) / Γιαννης Παπαδημητρίου