«Ισλαμική Δημοκρατία, δεν σε θέλουμε», φωνάζουν οι διαδηλωτές. «Αυτό δεν είναι πια μια απλή διαμαρτυρία, αλλά το ξεκίνημα μιας επανάστασης!» Εδώ και εβδομάδες, κυρίως γυναίκες έχουν κατακλύσει τους δρόμους σε ολόκληρο το Ιράν – γυναίκες διανοούμενες, φοιτήτριες, μητέρες και μαθήτριες έβγαλαν τις μαντήλες τους. Η ιρανική ηγεσία έχει περάσει σε βίαιη αντεπίθεση: Πάνω από 130 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους σύμφωνα με στοιχεία της Διεθνούς Αμνηστίας, ενώ παρατηρητές των γεγονότων υπολογίζουν ακόμη μεγαλύτερο αριθμό θυμάτων.

Ωστόσο οι διαδηλώσεις δεν έχουν σταματήσει. Το πpopερασμένο Σαββατοκύριακο η βία κορυφώθηκε. Αφορμή ήταν ο θάνατος της νεαρής Ιρανής, κουρδικής καταγωγής, Μαχσά Αμινί, κατά τη διάρκεια της κράτησής της από την αστυνομία ηθών τον Σεπτέμβριο.Και ενώ αρχικά οι διαδηλώσεις στράφηκαν κατά των αυστηρών ενδυματολογικών κανονισμών, οι οποίοι έχουν επιβληθεί από το καθεστώς του Ιράν μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979, τώρα ολόκληρο το σύστημα έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση.

Απελπισία και απογοήτευση για τη νέα γενιά

Οι άνθρωποι υποφέρουν από την οικονομική κρίση και τον πληθωρισμό - η απελπισία και η απογοήτευση εξαπλώνονται, ιδίως μεταξύ των νέων. Η Σιρίν Εμπάντι, η εξόριστη Ιρανή ακτιβίστρια, η οποία το 2003 έλαβε το Νόμπελ Ειρήνης, θεωρεί ότι το κίνημα έχει εξαπλωθεί σε όλες τις γενιές και ηλικίες. «Όταν είναι όλες δυσαρεστημένες, από την εγγονή μέχρι τη γιαγιά, και αυτό όχι μόνο σε μία πόλη, αλλά σε εκατό, τότε πρέπει κανείς να αντιληφθεί ότι πρόκειται για το ξεκίνημα μιας επανάστασης». Ωστόσο οι νεαρές γυναίκες είναι εκείνες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή: «Είναι πράγματι ένα κίνημα γυναικείο, κι εμείς (οι άντρες) τις υποστηρίζουμε», εξηγεί ένας νεαρός φοιτητής.

Μπορούν οι διαδηλώσεις να αποδειχθούν πράγματι επικίνδυνες για την ιρανική ηγεσία; Σύμφωνα με τον Κορνέλιους  Άντεμπαρ, κάτι τέτοιο δεν θα είναι και τόσο εύκολο εξαιτίας της μαζικής καταστολής εκ μέρους της ηγεσίας. Επιπλέον, η ηγεσία έχει ήδη μεγάλη εμπειρία στην καταστολή εξεγέρσεων, αλλά και σε θέματα ελέγχου του διαδικτύου. Η κυβέρνηση είχε ήδη περιορίσει την πρόσβαση στο ίντερνετ μόλις ξεκίνησαν οι κινητοποιήσεις. Σύμφωνα με τον Άντεμπαρ, η κατάρρευση επιπλέον του θρησκευτικού συστήματος στη χώρα δεν θα σημάνει αυτόματα Ελευθερία και Δημοκρατία, ενώ θα υπήρχε επίσης το ενδεχόμενο να αναλάβει την εξουσία ο στρατός.

Επίσης, όπως επισημαίνει πολιτολόγος από την Τεχεράνη, δεν υπάρχει αντιπολίτευση αποδεκτή από το λαό, ούτε στο εσωτερικό της χώρας, αλλά ούτε και στο εξωτερικό. Αλλά, σύμφωνα με τον ίδιο, οι διαμαρτυρίες δεν πρόκειται να σταματήσουν και το σύστημα θα αναγκαστεί στην περίπτωση αυτή να κάνει κάτι. Αυτό ίσως να περιελάμβανε έναν συμβιβασμό στη διαμάχη για το πυρηνικό πρόγραμμα, ώστε να βελτιωθεί η άθλια οικονομική κατάσταση. Επίσης, επισημαίνει, ότι προϋπόθεση θα ήταν και μία «ουσιαστική αλλαγή πλεύσης» εκ μέρους της πολιτικής ελίτ.

Κυρώσεις από ΗΠΑ και ΕΕ

Απαντώντας στις διαδηλώσεις, οι ΗΠΑ έχουν ήδη αυξήσει τις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί κατά υψηλόβαθμων στελεχών της κυβέρνησης και της ασφάλειας στη χώρα. Επιπλέον, σύμφωνα με τη Γερμανίδα υπ. Εξωτερικών, Αναλένα Μπέρμποκ, πρόκειται να ακολουθήσουν και άλλες κυρώσεις από την ΕΕ. Βέβαια, οι επιλογές που διαθέτει η Δύση για να αντιδράσει είναι περιορισμένες, σύμφωνα με τον Άντεμπαρ, καθώς σε θέματα, η Δύση έχει σήμερα περιορισμένες επιλογές δράσης. Η συμφωνία για τα πυρηνικό πρόγραμμα έχει βρεθεί σε αδιέξοδο, αφού ούτε το Ιράν ούτε οι ΗΠΑ φαίνονται διατεθειμένες να κάνουν υποχωρήσεις. Από την άλλη πλευρά, παραμένει εξαιρετικής σημασίας η διατήρηση της επαφής με τον ιρανικό πληθυσμό και η υποστήριξη της κοινωνίας των πολιτών στη χώρα.

Μίριαμ Σμιτ, dpa

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου