Στις 7 Μαΐου εγκαινιάστηκε η πέμπτη προεδρική θητεία του Βλάντιμιρ Πούτιν, με μία μεγαλοπρεπή τελετή ορκωμοσίας στο Κρεμλίνο. Ως προς τη νομιμότητα της επανεκλογής του εκφράζονται ωστόσο σοβαρές αμφιβολίες. Υψηλός Εκπρόσωπος της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική Ζοζέπ Μπορέλ έχει επισημάνει ότι οι προεδρικές εκλογές της 17ης Μαΐου δεν συνάδουν με τις δημοκρατικές αξίες, επιπλέον δε ήταν παράνομη η διεξαγωγή εκλογών σε κατεχόμενα ουκρανικά εδάφη». Αλλά τι σημαίνει αυτό επί του πρακτέου; Μήπως ότι η ΕΕ αρνείται να αναγνωρίσει τον Πούτιν ως νόμιμο πρόεδρο της Ρωσικής Ομοσπονδίας;

Η πρώτη εκτίμηση που ακούστηκε στην Κοινοβουλευτική Διάσκεψη του Συμβουλίου της Ευρώπης (PACE) ήταν ότι η προεδρία Πούτιν είναι παράνομη. Στις 18 Απριλίου η Διάσκεψη, με ψήφισμά της, καλούσε τα κράτη-μέλη του διεθνούς οργανισμού, αλλά και εκείνα της ΕΕ να μην αναγνωρίζουν πλέον τον Βλάντιμιρ Πούτιν ως νόμιμο πρόεδρο της Ρωσίας και να διακόψουν τις επαφές μαζί του, με εξαίρεση εκείνες που αφορούν την ανάληψη ανθρωπιστικής δράσης και την «ειρήνευση». Βέβαια, τα ψηφίσματα της PACE δεν έχουν δεσμευτική ισχύ.

Μη δεσμευτικά ψηφίσματα

Μετά από λίγες ημέρες το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέφρασε παρόμοια θέση. Συν τοις άλλοις, σε ψήφισμά του, καλεί τα κράτη-μέλη «να μην αναγνωρίσουν ως νόμιμο το αποτέλεσμα των ρωσικών προεδρικών εκλογών και να περιορίσουν τις σχέσεις με τον Πούτιν σε ζητήματα απολύτως απαραίτητα για την ειρήνη στην περιοχή, καθώς και για λόγους που αφορούν την ανθρωπιστική δράση και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Ούτε αυτή η απόφαση της Ευρωβουλής είναι δεσμευτική, κατά συνέπεια δεν έχει άμεσες συνέπειες. Η εξωτερική πολιτική εμπίπτει στην αρμοδιότητα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, το οποίο λαμβάνει αποφάσεις με ομοφωνία.

Από την άλλη πλευρά, επισημαίνει η Ιονέλα Μαρία Τσιολάν από το Wilfried Martens Centre for European Studies στις Βρυξέλλες, το ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου «έχει συμβολική ισχύ και έμμεση σημασία ως σύσταση προς το Συμβούλιο, καθώς στέλνει το μήνυμα ότι η συγκεκριμένη θέση στηρίζεται από όλο το πολιτικό φάσμα».

Στις διεθνείς σχέσεις δεν προβλέπεται μία σαφής διαδικασία, με την οποία ο ανώτατος άρχων μίας ξένης χώρας κηρύσσεται παράνομος. Θεωρητικά θα αρκούσε μία σχετική επίσημη δήλωση περί μη αναγνώρισης. Βέβαια «δεν είδαμε κανέναν να απευθύνει έκκληση για μη αναγνώριση του Πούτιν και να αποσύρει τον πρεσβευτή του από τη Μόσχα», λέει ο Γκούσταβ Γκρέσελ, αναλυτής του European Council on Foreign Relations (ECFR). Αλλά από την άλλη πλευρά, επισημαίνει, κανείς δεν απέστειλε και συγχαρητήρια για τη νίκη του Πούτιν στις «εκλογές», με εξαίρεση τον Ούγγρο πρωθυπουργό Βικτορ Όρμπαν, ο οποίος δέχθηκε σχετική κριτική από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

«Στρατηγικό λάθος» στις σχέσεις με τη Μόσχα;

Ωστόσο ο Ρότζερ Χίλτον, συνεργάτης του Ινστιτούτου GLOBSEC με έδρα τη Σλοβακία, εκτιμά ότι η ΕΕ θα έκανε ένα στρατηγικό λάθος με αρνητικές και μη αντιστρεπτές συνέπειες για τους γεωπολιτικούς στόχους των Βρυξελλών και για τις μελλοντικές αποφάσεις όσον αφορά τον πόλεμο στην Ουκρανία. «Όλοι συμφωνούν ότι ο Πούτιν προκαλεί απέχθεια και ότι η εξουσία του εδράζεται στη διαφθορά και την απάτη. Παρά ταύτα, η ΕΕ δεν μπορεί να αποφασίζει επιλεκτικά με ποιους θα διατηρεί σχέσεις και με ποιους όχι».

Επιπλέον, η απόφαση να μην αναγνωριστεί ο Πούτιν ως πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας «θα επηρέαζε σημαντικά την ικανότητα της ΕΕ να διαπραγματεύεται και να προάγει ζητήματα που άπτονται της ασφάλειας και της σταθερότητας στην ήπειρό μας. Με ποιον θα διαπραγματευθούν οι Βρυξέλλες, όταν έρθει η ώρα να τερματιστεί ο πόλεμος στην Ουκρανία;» Τι δέον γενέσθαι λοιπόν;

«Η ΕΕ θα πρέπει να συνεχίσει να καταδικάζει την τακτική Πούτιν στην Ουκρανία, να υπενθυμίζει σε όλους ότι δεν ήταν νόμιμο το αποτέλεσμα των τελευταίων εκλογών στη Ρωσία, αλλά όχι και να διακόψει τις σχέσεις της με τη Μόσχα.»

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου