Ο Βαντίμ Κράσικοφ είναι ένας από τους Ρώσους πολίτες που καταδικάστηκαν σε ποινή φυλάκισης στη Δύση – και βρισκόταν και στη λίστα της πρόσφατης ανταλλαγής κρατουμένων.

Ο Κράσικοφ αποτελεί μία ιδιαίτερη περίπτωση. Διότι άλλο πράγμα είναι οι κατάσκοποι, οι προδότες, οι διπλοί πράκτορες ή οι οικονομικοί εγκληματίες που έχουν κατά καιρούς ανταλλάξει η Μόσχα και η Δύση και άλλο ο Κράσικοφ – ένας δολοφόνος που εξέτιε ποινή ισόβιας κάθειρξης στη Γερμανία. Ποιος είναι λοιπόν αυτός ο άνδρας που τόσο διακαώς ήθελε να φέρει πίσω στη Ρωσία ο Πούτιν;

Μία δολοφονία στην καρδιά του Βερολίνου

Στις 23 Αυγούστου 2019 ο Κράσικοφ διέπραξε φόνο σε ένα πάρκο στην καρδιά του Βερολίνου. Θύμα του ένας πρώην Τσετσένος διοικητής, ο Γεωργιανός Ζελιμχάν Κανγκοσβίλι, καταζητούμενος από τη Ρωσία με κατηγορίες για τρομοκρατικές ενέργειες. Το 2015, έπειτα από επίθεση που δέχθηκε στη Γεωργία, ο Κανγκοσβίλι ταξίδεψε στη Γερμανία.

Όταν ο Κράσικοφ συνελήφθη μετά τον φόνο, βρέθηκε στην κατοχή του ένα ρωσικό διαβατήριο υπό το όνομα Βαντίμ Σόκολοφ με θεώρηση Σένγκεν από τη γαλλική πρεσβεία στη Ρωσία και ένα πιστόλι.

Οι γερμανικές αρχές διαπίστωσαν την πραγματική ταυτότητα του δολοφόνου μάλλον κατά τύχη. Στα αρχεία της Interpol υπάρχει μία φωτογραφία που είχαν δώσει οι ρωσικές αρχές το 2014, όταν και ζήτησαν βοήθεια από τους συναδέλφους τους στο εξωτερικό προκειμένου να εντοπίσουν τον Βαντίμ Κράσικοφ – εκείνη την περίοδο ο Κράσικοφ ήταν ύποπτος για τη δολοφονία ενός επιχειρηματία.

Κατά τις δημοσιογραφικές έρευνες διαπιστώθηκε πως πριν από τη δολοφονία του Κανγκοσβίλι δεν υπήρχε στα ρωσικά μητρώα κανένα άτομο με στοιχεία όπως αυτά του διαβατηρίου που έφερε ο Κράσικοφ. Τα στοιχεία του «Σόκολοφ» εμφανίστηκαν στις βάσεις δεδομένων μόλις λίγες εβδομάδες πριν τον φόνο στο Βερολίνο – μία «παράκαμψη» του συστήματος που μπορούν να κάνουν μονάχα οι μυστικές υπηρεσίες.

Η δίκη του Κράσικοφ ξεκίνησε στις 7 Οκτωβρίου 2020 και διήρκησε 14 μήνες, με τον Ρώσο να καταδικάζεται σε ισόβια κάθειρξη. Το δικαστήριο έκρινε πως πράγματι ο Κράσικοφ σκότωσε τον Κανγκοσβίλι ακολουθώντας διαταγές από τις ρωσικές αρχές.

Αντιδράσεις για τον φόνο

Μετά την ανακοίνωση της καταδικαστικής απόφασης η υπουργός Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ δήλωσε πως «αυτός ο φόνος κατόπιν κρατικής εντολής – όπως διαπιστώθηκε εξάλλου από το δικαστήριο – αποτελεί μία σοβαρή παραβίαση του γερμανικού δικαίου και της κυριαρχίας της Γερμανίας». Η γερμανική κυβέρνηση προχώρησε μάλιστα και στην κήρυξη δύο διπλωματών της ρωσικής πρεσβείας στη Γερμανία ως ανεπιθύμητων.

Τον Ιούλιο του 2022, μόλις έξι μήνες μετά την καταδικαστική απόφαση, άρχισαν να εμφανίζονται στον αμερικανικό Τύπο αναφορές πως η Ρωσία ζητούσε την ανταλλαγή του Κράσικοφ με Αμερικανούς υπηκόους που κρατούνται στη Ρωσία. Τότε επρόκειτο για την Αμερικανίδα αθλήτρια του μπάσκετ Μπρίτνεϊ Γκρίνερ, η οποία αργότερα ανταλλάχθηκε τελικά με τον Ρώσο Βίκτορ Μπουτ, ο οποίος εξέτιε ποινή φυλάκισης στις ΗΠΑ λόγω εμπορίου όπλων.

Το όνομα του Βαντίμ Κράσικοφ είχε πέσει στο τραπέζι και σε συζητήσεις για πιθανή ανταλλαγή με τον αντιπολιτευόμενο Ρώσο Αλεξέι Ναβάλνι. «Ο Ναβάλνι έπρεπε να είχε αφεθεί ελεύθερος μέσα σε λίγες ημέρες, επειδή είχαμε καταλήξει σε συμφωνία για την ανταλλαγή του. Στις αρχές Φεβρουαρίου ο Πούτιν πρότεινε μία ανταλλαγή του Κράσικοφ, αξιωματούχου της FSB, έναντι δύο Αμερικανών πολιτών και του Αλεξέι Ναβάλνι», είχε δηλώσει η Μαρία Πέβτσιχ από το Ίδρυμα κατά της Διαφθοράς (FBK) του Αλεξέι Ναβάλνι. Λίγο αργότερα όμως ο Ναβάλνι πέθανε.

Τι προβλέπει το γερμανικό δίκαιο;

Στη Γερμανία πολλοί θεώρησαν πως το ενδεχόμενο ανταλλαγής του Κράσικοφ με κάποιον άλλον κρατούμενο στη Ρωσία είναι εντελώς απίθανο – ακριβώς επειδή δεν πρόκειται για έναν κατάσκοπο ή προδότη, αλλά για έναν καταδικασθέντα δολοφόνο. Επιπλέον, η απόφαση του γερμανικού δικαστηρίου έκρινε πως το κακούργημα ήταν τέτοιας σοβαρότητας, ώστε απέκλεισε κάθε πιθανότητα πρόωρης αποφυλάκισης.

Εν τω μεταξύ όμως ο γερμανικός Κώδικας Ποινικής Δικονομίας προβλέπει τη δυνατότητα αποφυλάκισης κάποιου που έχει καταδικαστεί από γερμανικό δικαστήριο – και αυτό ανεξαρτήτως του εγκλήματος και της ποινής. Το άρθρο 456α ορίζει πως «η αρχή εκτέλεσης της ποινής μπορεί να μην εκτελέσει στερητική της ελευθερίας ποινή ή σωφρονιστικό μέτρο, εάν ο καταδικασθείς εκδοθεί σε ξένη κυβέρνηση για άλλο αδίκημα, μεταφερθεί σε διεθνές ποινικό δικαστήριο ή εάν απελαθεί ή εκπέσει του πεδίου εφαρμογής του παρόντος ομοσπονδιακού νόμου». Με νομικό έρεισμα αυτήν ακριβώς τη διάταξη έχουν γίνει και στο παρελθόν ανταλλαγές κατασκόπων στη Γερμανία.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση πάντως υπήρξε απογοήτευση στην Ομοσπονδιακή Εισαγγελία για το πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα, όπως ανέφερε η Frankfurter Allgemeine Zeitung – αν και νόμιμη, η απόφαση του Γερμανού υπουργού Δικαιοσύνης για αναστολή της ποινής του Κράσικοφ δεν βρίσκει απολύτως σύμφωνη την Εισαγγελία. «Ειδικά σε μία περίπτωση ενός καταδικασθέντος δολοφόνου, και όχι ενός κατασκόπου, επικράτησε "η εξουσία”. Η απόφαση αποστρέφει το βλέμμα από τους συγγενείς του δολοφονηθέντος. Και απέναντι στη Ρωσία του Πούτιν φαινόμαστε πολύ υποχωρητικοί», έγραψε η FAZ.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς