Η γνωστή δημοσιογράφος Αντριάνα Τάτσι δεν φανταζόταν ποτέ πως το τηλεοπτικό ερευνητικό ρεπορτάζ θα είχε τέτοιες επιπτώσεις για την ίδια: πως  θα γινόταν και εκείνη θύμα διαδικτυακής βίας.

Στο επίκεντρο της έρευνάς της, το οποίο μεταδόθηκε φέτος από το κανάλι Klan Kosova, βρίσκονταν οι “Albkings”, μία ομάδα αντρών στο Telegram. Η δημοσιογράφος κατηγόρησε τους Albkings πως δημοσιεύουν φωτογραφίες και βίντεο γυναικών και κοριτσιών χωρίς την άδειά τους, με σκοπό να τις εκβιάσουν, να τις εκφοβίσουν και να πάρουν στα χέρια τους προσωπικές τους πληροφορίες.

Η Τάτσι περιέγραψε και τον τρόπο δράσης των περισσότερων από 100.000 μελών της ομάδας: στέλνουν ευαίσθητες φωτογραφίες διαφόρων γυναικών στην ομαδική τους συνομιλία στο Telegram, τις οποίες είτε γνωρίζουν προσωπικά, είτε φωτογράφισαν κρυφά, είτε απλώς πήραν τις φωτογραφίες τους από τα social media. Όποιος ξέρει τις κοπέλες, ανεβάζει τον αριθμό τηλεφώνου τους ή άλλα προσωπικά τους δεδομένα.

Τόσο τα μέλη της ομάδας όσο και τα θύματά τους ζουν κυρίως στο Κόσοβο και την Αλβανία. Όμως οι φωτογραφίες τους στάλθηκαν και σε χρήστες σε άλλες γειτονικές χώρες.

Μετά τη δημοσίευση της έρευνάς της η Τάτσι βρέθηκε και η ίδια στο στόχαστρο των Albkings. Ένα από τα μέλη βρήκε το τηλέφωνό της και το δημοσίευσε. Από τότε η δημοσιογράφος βομβαρδίζεται από τηλεφωνήματα, στα οποία άγνωστοι της κάνουν ερωτήσεις του τύπου «πόσο κοστίζει να κοιμηθούμε παρέα;»

Η Ένωση Δημοσιογράφων του Κοσσυφοπεδίου θεωρεί πως με τη δημοσίευση του αριθμού της Τάτσι οι Albkings θέλησαν να πάρουν εκδίκηση – με απώτερο σκοπό να την εκφοβίσουν, να θίξουν τη φήμη της και να τη φιμώσουν.

Ενδοοικογενειακή και διαδικτυακή βία

Τον περασμένο Ιούνιο υπήρξε και μία άλλη υπόθεση που προκάλεσε αίσθηση: η ειδησεογραφική πλατφόρμα Kallxo.com δημοσίευσε ένα ρεπορτάζ για ένα περιστατικό ενδοοικογενειακής βίας, κατά το οποίο τραυματίστηκε μία γυναίκα και ο πατέρας της. Σύμφωνα με τις έρευνες της συντάκτριας του ρεπορτάζ τόσο η αστυνομία όσο και η εισαγγελία δεν ασχολήθηκαν δεόντως με την υπόθεση. Παρ’ ότι η σύνταξη δεν δημοσιοποίησε το όνομα της δημοσιογράφου, η ταυτότητά της έγινε γρήγορα γνωστή – και λίγο αργότερα η ρεπόρτερ έγινε και αυτή θύμα διαδικτυακής κακοποίησης.

Όπως αναφέρει ο επικεφαλής της σύνταξης του Kallxo.com, Κρέσνικ Γκάσι, «λίγες ώρες μετά τη δημοσίευση του ρεπορτάζ ο αριθμός της συναδέλφου μας ανέβηκε στην ομαδική των Albkings στο Telegram μαζί με μία φωτογραφία της». Από τότε και μετά η δημοσιογράφος δέχθηκε εκατοντάδες τηλεφωνήματα από αγνώστους που ήθελαν να την παρενοχλήσουν σεξουαλικά. Μέχρι στιγμής η αστυνομία έχει προχωρήσει σε τέσσερις συλλήψεις.

Πριν λίγες ημέρες συνελήφθησαν και επτά διαχειριστές της ομαδικής των Albkings, ενώ το δίκτυό τους στο Telegram έκλεισε. Ο γενικός εισαγγελέας Ζεϊνουλάχ Γκάσι τονίσε πως θα ερευνήσει την υπόθεση και θα φέρει τους δράστες ενώπιον της δικαιοσύνης. Σύμφωνα πάντως με πληροφορίες των θυμάτων ήδη έχει δημιουργηθεί νέα ομαδική των Albkings στο Telegram, η οποία από τις αρχές Ιουλίου μετρά περίπου 20.000 χρήστες.

«Οι γυναίκες δεν μετράνε!»

Η ψυχολόγος Καλτρίνα Αγιέτι δεν εκπλήσσεται καθόλου που μεταξύ των θυμάτων συγκαταλέγονται και γυναίκες δημοσιογράφοι. Διότι με την αυτοπεποίθηση και τη δημόσια προβολή τους εκπροσωπούν την αλλαγή της κοινωνικής τάξης πραγμάτων στο Κόσοβο: «Η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών στην κοσοβάρικη κοινωνία έχει προκαλέσει μία κρίση σχετικά με την… αρρενωπότητα, επειδή μέχρι τώρα ήταν οι άντρες αυτοί που κυριαρχούσαν», λέει η ψυχολόγος. Και «η πατριαρχική νοοτροπία δεν ταιριάζει με την ηθική των αυτόνομων γυναικών».

Όλα όσα επισημαίνει η ψυχολόγος αντανακλώνται και στις πρόσφατες συζητήσεις γύρω από την τεχνητή γονιμοποίηση. Η φεμινίστρια ακτιβίστρια Ζάνα Αβντιού τάχθηκε υπέρ της τεχνητής γονιμοποίησης με το σλόγκαν «Δεν χρειαζόμαστε κανέναν άντρα» - και με αυτόν τον τρόπο έθιξε φυσικά την αυτοεικόνα των Κοσοβάρων αντρών. Ένας νόμος που θα επέτρεπε στις ανύπαντρες γυναίκες να έχουν πρόσβαση στην τεχνητή γονιμοποίηση δεν εγκρίθηκε ποτέ στο κοινοβούλιο, επειδή η πλειοψηφία των βουλευτών αποχώρησε από τη διαβούλευση και έτσι δεν μπόρεσε να συγκεντρωθεί ο απαραίτητος αριθμός ψήφων. Μετά από αυτό η Αβντιού αρκέστηκε σε τέσσερις μονάχα λέξεις: «Οι γυναίκες δεν μετράνε!»

Εκφοβισμός εναντίον γυναικών

Η ψηφιακή αντίσταση των αντρών που αντιλαμβάνονται ως απειλή τις αυτόνομες γυναίκες ακολουθεί πάντοτε το ίδιο μοτίβο: σκόπιμη και επαναλαμβανόμενη παρενόχληση, απειλές ή δημοσίευση ευαίσθητου υλικού γυναικών στο διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η ψυχολόγος Αγιέτι περιγράφει τους Albkings ως «μία ομάδα τεράτων, που ικανοποιούν τις επιθυμίες και το εγώ τους εκθέτοντας και ταπεινώνοντας έναν άνθρωπο, εν προκειμένω λόγω του φύλου του».

Αυτό παραδέχεται εξάλλου και ένα ανώνυμο μέλος των Albkings: «Θέλουμε να δείξουμε το πραγματικό πρόσωπο των γυναικών, όταν δεν υπακούν τον άντρα τους ή τους απατούν». Και για τους Albkings το διαδίκτυο είναι το ιδανικό εργαλείο, όπου μπορούν να διαδώσουν σε δευτερόλεπτα φωτογραφίες, βίντεο και σχόλια.

Σύμφωνα με την αστυνομία του Κοσόβου μόνο φέτος υπήρξαν 32 περιστατικά δημοσιοποίησης φωτογραφιών ή άλλου υλικού χωρίς καμία άδεια από τα εικονιζόμενα πρόσωπα – ο σκοτεινός αριθμός των περιστατικών όμως πρέπει να είναι πολύ μεγαλύτερος. Μάλιστα, πέραν του Telegram πολλά βίντεο στάλθηκαν και μέσω TikTok σε χώρες όπως η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, η Κροατία, το Μαυροβούνιο, η Βόρεια Μακεδονία, η Σερβία και η Σλοβενία.

Προβληματική η ανατροφή των αγοριών

Η Αγιέτι πάντως δεν θεωρεί όλους τους άντρες του Κοσόβου ως συνυπεύθυνους για όσα κάνουν οι Albkings. Και προσπαθεί να καταλάβει και τα αίτια πίσω από τέτοιες συμπεριφορές. Οι άντρες στο Κοσσυφοπέδιο διαμορφώνονται από τους γονείς τους και την ανατροφή που έλαβαν σπίτι τους – και ενστερνίζονται παραδοσιακές αξίες, όπως για παράδειγμα ότι οι γυναίκες δεν πρέπει να κάνουν σεξ πριν τον γάμο τους. «Εάν λάβουμε υπόψιν τον τρόπο με τον οποίο μεγαλώνουν τα περισσότερα αγόρια στην κοσοβάρικη κοινωνία, δίχως να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τη σεξουαλική ανάπτυξη, τους προκαλείται φυσικά ένα τραύμα, το οποίο μετά προβάλλουν στο άλλο φύλο».

Η διαδικτυακή κακοποίηση στο Κόσοβο έχει αυξηθεί σημαντικά. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία το 2023 αναφέρθηκαν περισσότερα από 450 περιστατικά, διπλάσια σε σύγκριση με το 2019. Ωστόσο δεν λαμβάνεται κανένα αντίμετρο – ούτε και έχει θεσπιστεί κάποιος νόμος για την καταπολέμηση της εγκληματικότητας στο διαδίκτυο.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς