Πώς έγινε ο γιος του μυλωνά από το Λέιντεν o μεγάλος Ρέμπραντ; Το Μουσείο Στέντελ στη Φρανκφούρτη εστιάζει αυτό το φθινόπωρο σε έναν από τους μεγαλύτερους Ολλανδούς καλλιτέχνες. Η έκθεση με το τίτλο «Λέγε με Ρέμπραντ!» είναι αφιερωμένη στην άνοδο και την επιτυχία του Ρέμπραντ Χάρμενσον φαν Ράιν (1606-1669) και παρουσιάζει την πορεία του από έναν νέο, φιλόδοξο καλλιτέχνη σε έναν μεγάλο μπαρόκ ζωγράφο.

Στο επίκεντρο της έκθεσης βρίσκεται ένα από τα σημαντικότερα έργα του, ο μεγάλος ιστορικός πίνακας "Η τύφλωση του Σαμψών" (1636). Το έργο παρουσιάζει από την Παλαιά Διαθήνη τη βάναυση επίθεση στο Σαμψών ο οποίος χάνει την όρασή του.

Το έργο είναι ταυτόχρονα και δείγμα των τυπικών χαρακτηριστικών του Ρέμπραντ: το παιχνίδι του φωτός με το σκοτάδι και η δραματική αφήγηση. Ο Ρέμπραντ εξακολουθεί να είναι και σήμερα ένας μεγάλος διεθνής καλλιτέχνης, δήλωσε ο επιμελητής Γιόχεν Σάντερ την περασμένη Τρίτη.

Ένα ύφος οικουμενικό

Η ικανότητά του να «απεικονίζει τόσο πειστικά τους ψυχολογικούς χαρακτήρες είναι ακόμα και σήμερα το σήμα κατατεθέν του». H έκθεση της Φρανκφούρτης επικεντρώνεται για πρώτη φορά στα κρίσιμα χρόνια της καριέρας του Ρέμπραντ από το 1630 περίπου μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1650, όπως εξήγησε ο διευθυντής του μουσείου Φίλιπ Ντεμάντ.

Παράλληλα πρόκειται για «τη στρατηγική να γίνεις καλλιτέχνης, να γίνεις ένα όνομα». Εκείνη την εποχή το Άμστερνταμ ήταν μια διεθνής εμπορική μεγαλούπολη. Στην εξαιρετικά ανταγωνιστική αγορά τέχνης, ο Ρέμπραντ κατάφερε να τοποθετήσει έξυπνα τον εαυτό του και να αναπτύξει με συνέπεια το δικό του στυλ. Ένα ύφος οικουμενικό που τον διέκρινε από τον ανταγωνισμό. «Ο ανταγωνισμός τον τροφοδότησε», όπως δήλωσε ο επιμελητής της έκθεσης Γιόχεν Σάντερ. Ο φαν Ράιν ήταν αντισυμβατικός και αυτό φαίνεται ακόμα και από τον τρόπο που υπέγραφε, μόνο με το μικρό όνομά του Ρέμπραντ. «Αυτό δείχνει μια εκπληκτική αυτοπεποίθηση», λέει και πάλι ο επιμελητής.

Η φυσικότητα και η ζωντάνια

Οι επισκέπτες του μουσείου Στέντελ καλούνται να σχηματίσουν τη δική τους εικόνα για τον Ρέμπραντ και αυτό γίνεται δίνοντάς τους την ευκαιρία να δουν τα έργα του μεγάλου Ολλανδού καλλιτέχνη σε αντιπαράθεση με τα έργα των συναδέλφων του. Μαθητές και ανταγωνιστές, όπως ο Ντιρκ φαν Σάντφοορτ και ο Νικολάες Ελίας Πικενόι. Στην έκθεση είναι σαφές αυτό που έλεγε και ξαναέλεγε ο Ρέμπραντ ότι τον ενδιέφερε η φυσικότητα και η ζωντάνια.

Στη Φρανκφούρτη μπορεί κανείς να δει περίπου 60 έργα του Ρέμπραντ, συμπεριλαμβανομένων όλων των ειδών της ζωγραφικής: πορτρέτα, ιστορικά έργα, τοπία και νεκρές φύσεις. Αξίζει να σημειωθούν κάποια σπουδαία έργα όπως για παράδειγμα το εντυπωσιακό «Ο Γανυμήδης στα νύχια του αετού» (1635) ή «Η αυτοπροσωπογραφία με βελούδινο μπερέ και παλτό με γούνινο γιακά» (1634), μια από τις πολλές αυτοπροσωπογραφίες που έκανε ο καλλιτέχνης στη διάρκεια της ζωής του.

Η έκθεση «Λέγε με Ρέμπραντ!» παρουσιάζει συνολικά περίπου 140 πίνακες ζωγραφικής, χαρακτικά και σχέδια. Έργα από τις συλλογές της Φρανκφούρτης αλλά και διεθνή δάνεια, για παράδειγμα από το Λονδίνο ή τη Μαδρίτη. Η έκθεση είναι μια συνεργασία με την Εθνική Πινακοθήκη του Καναδά στην Οτάβα και παρουσιάζεται στο Στέντελ έως τις 30 Ιανουαρίου 2022.

Τζένι Τομπίν, dpa

Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου