Από το 2011 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει επισημάνει ότι και οι δύο χώρες εκπληρώνουν τα κριτήρια για να ενταχθούν στη ζώνη Σένγκεν, στην οποία κατά κανόνα δεν γίνονται συνοριακοί έλεγχοι. Ωστόσο, αυτό δεν έχει συμβεί μέχρι σήμερα. Στην τελευταία Ολομέλεια για το 2018, στο Στρασβούργο, οι ευρωβουλευτές επανήλθαν στο ζήτημα. Η συμμετοχή στο Σένγκεν, σε γενικές γραμμές, βασίζεται σε δύο σκέλη: από τη μία πλευρά τα κράτη-μέλη καταργούν ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα της ΕΕ, αλλά από την άλλη πλευρά συμμετέχουν στο Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν (SIS), ανταλάσσοντας πληροφορίες για αναζητούμενα πρόσωπα ή ακόμη και για αναζητούμενα αντικείμενα- για παράδειγμα ταυτότητες και πινακίδες αριθμού κυκλοφορίας που έχουν κλαπεί ή απολεσθεί.

Όπως εξηγεί ο Μίλτος Κύρκος, ευρωβουλευτής με Το Ποτάμι, «το αν η Βουλγαρία ή η Ρουμανία είναι σε θέση να προσφέρουν τους απαιτούμενους ελέγχους προς τα εξωτερικά τους σύνορα ώστε να διευκολύνουν και την ένταξή τους στο Σένγκεν, έχει εξεταστεί και από το Κοινοβούλιο. Και έχουμε αποφασίσει ότι ναι, τα κριτήρια, όπως ισχύουν για όλες τις άλλες χώρες, ισχύουν και γι αυτές τις δύο. Αλλά υπάρχει ο φόβος κάποιων κρατών της κεντρικής Ευρώπης ότι δεν θα κάνουν σωστά τη δουλειά τους. Και γι αυτό μπλοκάρουν την απόφαση του Συμβουλίου. Το Κοινοβούλιο σε αυτή τη συνεδρίαση επαναφέρει το ζήτημα και απαιτεί πια από το Συμβούλιο, επειδή υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια- δεν είναι στην καλή θέληση του ενός ή του άλλου μέρους το πώς θα αντιμετωπιστούν θέματα ασφάλειας- και η Βουλγαρία και η Ρουμανία πληρούν αυτά τα κριτήρια, να ενταχθούν.»

«Σημαντικό για την Ελλάδα»

Ο Έλληνας ευρωβουλευτής εκτιμά ότι η συμμετοχή των δύο γειτονικών χωρών στο Σένγκεν θα αποτελούσε σημαντική εξέλιξη για την Ελλάδα, καθώς θα διευκόλυνε τις τουριστικές ροές, αλλά και τις εμπορικές ανταλλαγές. Γι αυτό, επισημαίνει, η Ελλάδα έχει ταχθεί υπέρ της ένταξης, χωρίς βεβαίως να μπορεί να μεταβάλει από μόνη της τους συσχετισμούς δυνάμεων στο Συμβούλιο. «Για τη χώρα μας είναι πολύ σημαντικό να μην υπάρχουν επιπλέον έλεγχοι όταν μετακινούμαστε από την Ελλάδα οδικώς προς τον Βορρά, διότι η Βουλγαρία και η Ρουμανία είναι στον δρόμο μας για τις ευρωπαϊκές αγορές» λέει ο Μίλτος Κύρκος στην Deutsche Welle. «Άρα, οποιοιδήποτε έλεγχοι καθυστερούν τη μετακίνηση προσώπων και εμπορευμάτων. Το ίδιο συμβαίνει φυσικά και με τα αεροπορικά ταξίδια, διευκολύνεται η πρόσβαση σε αυτές τις χώρες και αντίστοιχα η πρόσβαση τουριστών από αυτές τις χώρες σε εμάς.»

Από την πλευρά της, η ευρωβουλευτής της Ν.Δ. Μαρία Σπυράκη επισημαίνει ότι το πρώτο και ιδιαίτερα σημαντικό βήμα για την ένταξη των δύο χωρών στο Σένγκεν θα είναι αυτό που ήδη έχει προτείνει το Συμβούλιο: τη συμμετοχή τους στο σύστημα πληροφοριών SIS. Και αυτό γιατί, όπως τονίζει, για να λειτουργήσει ο ενιαίος χώρος απαιτείται άμεση πρόσβαση σε όλα τα στοιχεία που αφορούν όλους τους πολίτες που βρίσκονται στο έδαφος της ΕΕ, είτε προέρχονται από την ίδια την ΕΕ, είτε από τρίτες χώρες. «Καταλαβαίνετε ότι κάθε χώρα, για να κάνει το επόμενο βήμα, περνά μέσα από συγκεκριμένες διαδικασίες» δηλώνει η Ελληνίδα ευρωβουλευτής στην Deutsche Welle. «Για τον λόγο αυτόν πιστεύω ότι το σύστημα πληροφοριών ειναι το βασικό μας εργαλείο και εργαλεία όπως οι προσωρινοί έλεγχοι, οι οποίοι επιβάλλονται από κράτη-μέλη για λόγους ασφαλείας, είναι οριακής χρησιμότητας.»

Συνεργασία «δεύτερης κατηγορίας»;

«Παθητική συνεργασία» ονομάζεται η ιδιάζουσα κατάσταση, κατά την οποία μία χώρα συμμετέχει μεν στην ανταλλαγή πληροφοριών, αλλά όχι και στην πλήρη κατάργηση των συνοριακών ελέγχων. Αλλά αυτό μήπως θα σήμαινε ότι η Ευρώπη θα είχε το πλεονεκτήματα του Σένγκεν στη συνεργασία με Ρουμανία και Βουλγαρία, ενώ εκείνες δεν θα είχαν αντίστοιχο πλεονέκτημα στη συνεργασία τους με την Ευρώπη; Μία απάντηση από τον Μίλτο Κύρκο:

«Αυτό ακριβώς είναι που λέει και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Και γι αυτό ναι μεν χαιρετίζουμε αυτό το βήμα, που είναι σημαντικό, αλλά το θεωρούμε βήμα σε μία πορεία, η οποία πολύ σύντομα θα έχει ολοκληρωθεί. Γι αυτό χτυπάμε τον κώδωνα του κινδύνου λέγοντας ότι δεν υποκαθιστά την πλήρη ένταξη στη συνθήκη Σένγκεν.»

Γιάννης Παπαδημητρίου, Στρασβούργο