«Ελπίζουμε μετά από δικτατορία πολλών δεκαετιών να μπορέσουν τώρα οι κάτοικοι της Λιβύης να ανοίξουν ένα νέο, ειρηνικό και δημοκρατικό κεφάλαιο για τη χώρα τους». Δήλωση ανακούφισης του γερμανού υπουργού Εξωτερικών Γκίντο Βέστερβέλε στις 20 Δεκεμβρίου του 2011 λίγο μετά τον βίαιο θάνατο του Μουαμάρ Καντάφι, που κυβέρνησε τη Λιβύη επί δεκαετίες με σιδηρά πυγμή και μέσα στο αίμα. Είχαν προηγηθεί, σαν σήμερα πριν από δέκα χρόνια, συντονισμένοι αεροπορικοί βομβαρδισμοί του ΝΑΤΟ κατά της χώρας με συμμετοχή των ΗΠΑ, της Βρετανίας και της Γαλλίας για να στηριχθούν οι επαναστατικές δυνάμεις κατά του Καντάφι.

«Κατάφωρες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων»

«Η επέμβαση του ΝΑΤΟ προφανώς οδήγησε στο να σταματήσουν οι άμεσες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Καντάφι και του καθεστώτος του» υποστηρίζει ο Τόμας Κλάες, επικεφαλής πρότζεκτ στη Λιβύη από το Ίδρυμα Φρίντριχ Έμπερτ στην Τύνιδα. «Έσωσε ανθρώπινες ζωές. Αλλά δεν κατάφερε να σταθεροποιήσει μακροπρόθεσμα τη χώρα και να την εκδημοκρατίσει». Στα δέκα χρόνια που ακολούθησαν η χώρα βυθίστηκε σε έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο. Τα τελευταία χρόνια πλημμύρισε από πρόσφυγες και μετανάστες από την Υποσαχάρια Αφρική που αρχικά είδαν στην πολιτική αλλαγή μια ευκαιρία να εγκατασταθούν και να δουλέψουν σε μια χώρα με τεράστια αποθέματα πετρελαίου.

Απογοητευμένοι όμως από αυτό που αντίκρυσαν, πολλοί από αυτούς επιχείρησαν μέσα από τα κρύα νερά της Μεσογείου να φτάσουν στην Ευρώπη. Η λιβυκή ακτοφυλακή τους έπιασε και τους φυλάκισε σε πρόχειρα κέντρα κράτησης. «Υπάρχουν εκθέσεις για κατάφωρες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων» λέει ο Τόμας Κλάες. «Εκτός από αυτά τα κέντρα υπάρχουν κι άλλα πoυ διαχειρίζονται ένοπλες ομάδες. Και εκεί οι παραβιάσεις είναι μαζικές. Έλεγχος δεν μπορεί να γίνει. Συνολικά η κατάσταση των προσφυγών από την αρχή της πανδημίας λόγω αύξησης των τιμών ή "στεγανοποίησης" των συνόρων της ΕΕ έχει επιπλέον επιβαρυνθεί».

Συνέχιση της διαφθοράς;

Ποιό είναι το μέλλον της Λιβύης; Η χώρα έχει γίνει άθυρμα στα χέρια ξένων δυνάμεων, όπως η Τουρκία και η Ρωσία. Αλλά αρχές Φεβρουαρίου ο διεθνής παράγων υπό την αιγίδα των ΗΕ κατάφερε να δημιουργήσει συνθήκες που ίσως οδηγήσουν σε εκλογές τέλος του χρόνου. Μέχρι τότε ο νέος μεταβατικός πρωθυπουργός Αμπντέλ Χαμίντ Μοχάμεντ Ντμπεϊμπά πρέπει να προετοιμάσει νέο σύνταγμα και νέο εκλογικό νόμο. Η κατεύθυνση είναι σωστή, αλλά υπάρχει μια σειρά από προβλήματα. Ο νέος πρωθυπουργός βρίσκεται αντιμέτωπος με σειρά κατηγοριών για διαφθορά. Κατηγορείται ότι εξαγόρασε την ψήφο εμπιστοσύνης των βουλευτών.

Εάν επαληθευτεί, ίσως θελήσει να μείνει στην καρέκλα του και μετά τον Δεκέμβριο. Επίσης δεν αποκλείεται οι βουλευτές να πιέσουν, έτσι ώστε να διατηρήσουν την έδρα τους και μετά τις εκλογές. Με άλλα λόγια, η συνέχιση της διαφθοράς, που ήταν πάντα κομμάτι του συστήματος.

Κέρστεν Κνιπ

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου