Εάν η διάρκεια μιας συνάντησης μεταξύ δύο ηγετών μπορεί να υποδηλώσει κάτι για την ποιότητα του διαλόγου, τότε σίγουρα το γεγονός ότι η κατ' ιδίαν συνάντηση της καγκελαρίου Μέρκελ με τον τούρκο πρόεδρο Ερντογάν που διήρκεσε πάνω από δύο ώρες, είναι ένα καλό πρώτο σημάδι. Στη συνέντευξη τύπου που ακολούθησε αρχικά είχε συμφωνηθεί να μη γίνουν ερωτήσεις από δημοσιογράφους. Τελικά έγιναν. Ήταν η ένατη επίσκεψη της Άγκελα Μέρκελ στην Τουρκία σε όλα τα χρόνια που είναι καγκελάριος. Αυτή τη φορά όμως είχε βαρύνουσα σημασία εξαιτίας της μακράς λίστας κρίσιμων, ανοιχτών ζητημάτων. Ήταν επίσης η πρώτη επίσκεψη της καγκελαρίου στην Τουρκία μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του περασμένου Ιουλίου. Η Άγκελα Μέρκελ ξεναγήθηκε μάλιστα στο κτήριο της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, το οποίο δέχτηκε πυρά από όπλα πραξικοπηματιών και έμοιαζε να ακούει προσεκτικά την περιγραφή των ξεναγών της.

Η Άγκυρα νιώθει ότι μετά το πραξικόπημα του καλοκαιριού η Γερμανία της συμπεριφέρεται χωρίς τον προσήκοντα σεβασμό και δεν επιδεικνύει αλληλεγγύη. Από την άλλη πλευρά η γερμανική κυβέρνηση παρακολουθεί με έντονη ανησυχία τις μαζικές επιχειρήσεις εκκαθάρισης του τουρκικού δημοσίου, της δικαιοσύνης, της εκπαίδευσης αλλά και των ΜΜΕ από αντιφρονούντες. Επίσης ανησυχεί για την πορεία της συνταγματικής αναθεώρησης και την καθιέρωση ενός προεδρικού συστήματος με υπερβολική συγκέντρωση εξουσιών στα χέρια του τούρκου προέδρου. Εντούτοις οι δύο χώρες παραμένουν εταίροι στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και συνεργάζονται στενά στο πλαίσιο της συμφωνίας ΕΕ – Τουρκίας για το προσφυγικό. Πολλοί βλέπουν στο πρόσωπο της Άγκελα Μέρκελ μια ικανή διπλωμάτη που είναι ίσως η μόνη που μπορεί να διαμεσολαβήσει για να επιλυθούν οι διαφορές με την Τουρκία. Επίσης πολλοί θεωρούν ότι η Μέρκελ είναι η μόνη που μπορεί να συμβάλει στην εξομάλυνση των γερμανοτουρκικών σχέσεων.

Μέρκελ: «Η αντιπολίτευση είναι μέρος της δημοκρατίας»

Στη συνέντευξη τύπου γερμανοί δημοσιογράφοι ρώτησαν την καγκελάριο εάν φοβάται πιθανή διατάραξη της διάκρισης των εξουσιών στην Τουρκία από την επικείμενη μετατροπή του πολιτεύματος από κοινοβουλευτικό σε προεδρικό. Από την άλλη, τούρκοι δημοσιογράφοι ρώτησαν τι προτίθεται να κάνει με το «καυτό» ζήτημα της έκδοσης των φερόμενων υποστηρικτών του ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν που βρίσκονται στη Γερμανία. Ήταν μια δύσκολη και αμήχανη στιγμή της συνέντευξης με παγωμένα χαμόγελα, σιωπή για κάποια λεπτά και περίσκεψη. Ο Φετουλάχ Γκιουλέν θεωρείται από τον Ταγίπ Ερντογάν ως ο υποκινητής του αποτυχημένου πραξικοπήματος. Ωστόσο η καγκελάριος Μέρκελ δεν δίστασε να πει ξεκάθαρα ότι το θέμα της έκδοσης εναπόκειται αποκλειστικά στην αρμοδιότητα των ανεξάρτητων δικαστηρίων, υπογραμμίζοντας ότι η εκάστοτε απόφαση περί έκδοσης ή μη έκδοσής λαμβάνει υπόψη σχετικά δικαστικά προηγούμενα.

Η Άγκελα Μέρκελ τόνισε επίσης την ανάγκη σεβασμού των αδιαπραγμάτευτων θεμελιωδών δικαιωμάτων, της ελευθερίας της έκφρασης και της πολυφωνίας μέσα στην κοινωνία ενώ υπογράμμισε την πρωταρχικότητα του σεβασμού της διάκρισης των εξουσιών. «Η αντιπολίτευση αποτελεί μέρος της δημοκρατίας. Αυτή είναι η καθημερινή μας εμπειρία στις δημοκρατικές χώρες» είπε η Άγκελα Μέρκελ. Επίσης έκανε ιδιαίτερη μνεία στην προάσπιση της ελευθερίας του τύπου, με αναφορές και στους γερμανούς δημοσιογράφους. Από την άλλη πλευρά, ο τούρκος πρόεδρος ανέφερε σχετικά με τους φόβους για πλήγμα στη διάκριση των εξουσιών από την εισαγωγή ενός προεδρικού συστήματος ότι δεν τίθεται τέτοιο θέμα. Τόνισε μόνο ότι στόχος είναι η ενίσχυση της ταχύτητας λήψης αποφάσεων από την εκτελεστική εξουσία.

Περί «ισλαμιστικής τρομοκρατίας και Ισλάμ»

Η καγκελάριος Μέρκελ έκανε επίσης ιδιαίτερη αναφορά στην προστασία των μουσουλμάνων Γερμανών πολιτών, τονίζοντας ότι «θέλουμε να δώσουμε από κοινού μάχη κατά της αποτρόπαιης τρομοκρατίας». Στο σημείο αυτό ο Ταγίπ Ερντογάν θέλησε να θίξει το θέμα του όρου «ισλαμιστική τρομοκρατία», υπογραμμίζοντας ότι δεν είναι ορθός και προκαλεί σύγχυση. «Το Ισλάμ και η τρομοκρατία δεν μπορούν να πάνε μαζί. Ισλάμ σημαίνει ειρήνη», είπε χαρακτηριστικά, με την καγκελάριο από την πλευρά της να συμφωνεί για αυτή την «γλωσσική διαφορά», συμπληρώνοντας ότι στη Γερμανία η ανεξιθρησκία και η ελευθερία της πίστης αποτελούν θεμελιώδεις αρχές της γερμανικής κοινωνίας. Κλεινοντας η Άγκ. Μέρκελ είπε ότι οι δύο ηγέτες συνομίλησαν ανοιχτά για καίρια θέματα στα οποία διαφωνούν, ενώ και ο Ερντογάν ανέφερε ότι είχαν την ευκαιρία να βελτιώσουν τις διμερείς σχέσεις.

Dpa / Δήμητρα Κυρανούδη