Ζέπιν, μέχρι την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού ήταν η εσχατιά στα δυτικά σύνορα της Πολωνίας με τη Γερμανία. Ακολούθησε η ένταξη της χώρας στην ΕΕ το 2004 επί ελληνικής προεδρίας και μέχρις ότου μπει και στη ζώνη Σένγκεν, ήταν μεθοριακός σταθμός όλων των διερχόμενων τραίνων προς την Φρανκφούρτη επί του ποταμού Όντερ, τη γερμανική πόλη από την άλλη όχθη του υδάτινου συνόρου μεταξύ των δύο χωρών.

Ενδιάμεσος σταθμός

Από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία ο σιδηροδρομικός σταθμός στο Ζέπιν έχει μεταβληθεί σε στρατηγικής σημασίας συγκοινωνιακό κόμβο. Εδώ είναι ο προορισμός πολλών τραίνων από κάθε γωνία της Πολωνίας που μεταφέρουν Ουκρανούς πρόσφυγες προς τη Γερμανία. Αλλά παράλληλα και ενδιάμεσος σταθμός αμαξοστοιχιών από τη Βαρσοβία, που κάνουν στάση εδώ για να πάρουν χιλιάδες ταλαιπωρημένους Ουκρανούς και να τους μεταφέρουν στον τελικό προορισμό, τον σιδηροδρομικό σταθμό του Βερολίνου. ´Η καλύτερα σε έναν από τους προορισμούς τους. Γιατί το ταξίδι τους δεν τελειώνει. Συνεχίζεται είτε σε άλλη γερμανική πόλη, είτε σε άλλη χώρα ή και χώρες. Η γερμανική πλευρά σχεδιάζει αποστολές και στη νότια Ευρώπη, σε χώρες όπως την Ελλάδα, με αερογέφυρες αλληλεγγύης. Το Ζέπιν, η πάλαι ποτέ εσχατιά του υπαρκτού σοσιαλισμού, έχει μετατραπεί σε τόπο βιωμένης αλληλεγγύης προς έναν κατατρεγμένο λαό. Στους χώρους ανάμεσα σε αποβάθρες έχουν στηθεί μεγάλες θερμαινόμενες κόκκινες τέντες, προσωρινό καταφύγιο κυρίως γυναικόπαιδων.

Τους παρατηρώ που κατεβαίνουν από τα τραίνα τους και με τη βοήθεια Πολωνών εθελοντών με χρωματιστά γιλέκα, μεταφέρουν βαλίτσες, τσάντες, σακούλες σακίδια και ότι άλλο μπορούν να βαστάξουν τα χέρια τους. Με πρόσωπα ταλαιπωρημένα από το μακρύ ταξίδι, μαλλιά ανακατεμένα από τον κρύο αέρα και τη σκέψη πίσω στους ανθρώπους που άφησαν, προσπαθούν να προσανατολιστούν, να εξοικειωθούν με το χώρο. Γιατί με τον χρόνο δεν μπορούν. Ο χρόνος σταμάτησε την ημέρα που πάτησαν ουκρανικό έδαφος ρωσικά τανκς. Έξω από της κόκκινες τέντες υπάρχουν πάγκοι στρωμένοι με νερό, χυμούς, φρούτα, ψωμάκια, μπισκότα, με βρεφικές και παιδικές τροφές με το κουταλάκι στερεωμένο με κολλητική ταινία, βρεφικό γάλα, μαντηλάκια πρώτης ανάγκης, πάμπερς και πολλά παιδικά αλλά και αναπηρικά καρότσια. Στον διπλανό πάγκο υπάρχουν ρούχα και παπούτσια για μικρούς και μεγάλους .Όλα χορηγίες.

«Θα γυρίσω πίσω»

Μια εθελόντρια με οδηγεί σε μίαν άλλη κόκκινη τέντα. «Εδώ είναι το παντοπωλείο μας» μου λέει. Και τι δεν έχει. Από φάρμακα και τσαντάκια πρώτης ανάγκης μέχρι μαχαιροπήρουνα μιας χρήσης και πετσετάκια. Περιεργάζομαι μια κοπέλα με ένα μωρό που το έχει δέσει με ένα κομμάτι πανί στην πλάτη της σαν μάρσιππο. Δεν είναι πάνω από 22 χρονών, όπως μου είπε αργότερα. Οι εθελοντές φέρνουν καροτσάκι, κουβερτούλα και καλτσάκια για το μωρό. Μέσα στη θερμαινόμενη τέντα την προσεγγίζω. Μένει στο Κίεβο αλλά έρχεται από το Λβιβ. Ταξίδευε μόνο 20 ώρες. Μόνο. Γιατί άλλοι που έρχονται από πιο ανατολικά είναι στο δρόμο για μέρες. Ο άντρας της έμεινε πίσω «για να κρατά τη χώρα». Το ίδιο και οι γονείς της, ο πατέρας της είναι υψηλόβαθμός στρατιωτικός. «Τελικός μας προορισμός είναι το Βερολίνο, ο άντρας μου έχει εκεί φίλους και θα μας φιλοξενήσουν, ελπίζω να είναι μόνο για λίγες ημέρες». Στόχος της είναι να επιστρέψει, όταν τελειώσει ο πόλεμος. «Δεν υπάρχει περίπτωση να μείνω στη Γερμανία, θα γυρίσω πίσω». Αυτό θέλουν και οι περισσότεροι. Μιλά καλά αγγλικά. «Σπουδάζω αγγλική φιλολογία».

Πόσοι Ουκρανοί πρόσφυγες φτάνουν στον Ζέπιν καθημερινά; «Όχι πια τόσοι πολλοί, όσο τις πρώτες εβδομάδες» μας λέει εκπρόσωπος του δήμου της πόλης. «Ίσως γιατί οι πρόσφυγες από τα ανατολικά της χώρας προτιμούν τη Ρουμανία ή τη Μολδαβία, τους είναι πιο κοντά». Αλλά οι εθελοντές είναι πάντα εκεί. Μέρα-νύχτα. Στον μεσότοιχο με το κτήριο του σιδηροδρομικού σταθμού, υπάρχουν κολλημένα χαρτιά με βάρδιες ανά πέντε ώρες. Πολλοί από αυτούς μιλούν ουκρανικά, οι λιγότεροι ρωσικά. Υπάρχουν πρόσφυγες που με βαριά καρδιά μιλούν ρωσικά. Άλλοτε δεν είχαν πρόβλημα, σήμερα προβληματίζονται. «Έρχονταν οι Ρώσοι από τα σύνορα, πάρκαραν τα αυτοκίνητά τους και έκαναν τουρισμό στο Χάρκοβο, κανείς δεν τους πείραζε» λέει μια από την πόλη, που ήρθε στο Ζέπιν μαζί με την 92χρνη μητέρα της. «Είμαστε ειρηνικός λαός». Μαζί με την μητέρα της ζούσαν τις πρώτες ημέρες σε καταφύγιο, αλλά όταν η κατάσταση έγινε επικίνδυνη, αποφάσισαν να φύγουν. Διέσχισαν όλη την Ουκρανία και την Πολωνία για να φτάσουν εδώ.

Το ταξίδι συνεχίζεται

Τις βοηθώ και ανεβαίνουμε στην αμαξοστοιχία που πηγαίνει στο κεντρικό σταθμό του Βερολίνου. Ήρθε όπως πάντα με μεγάλη καθυστέρηση. Τα τελευταία 350 χιλιόμετρα είναι και τα πιο βασανιστικά. Το τραίνο κόβει ταχύτητα για να περάσει τη μεγάλη σιδερένια γέφυρα πάνω από τον ποταμό Όντερ. Στην Φρανκφούρτη επί του Όντερ αστυνομικοί της Ομοσπονδιακής Αστυνομίας ελέγχουν τα διαβατήρια όλων ανεξαιρέτως των επιβατών. Οι Ουκρανοί δεν χρειάζονται βίζα, μπορούν να διαμείνουν σε χώρες της ΕΕ επί 90 ημέρες. Βέβαια σπεύδουν να εγγραφούν σε καταλόγους για να πάρουν το μηνιαίο βοήθημα και κυρίως δωρεάν ιατροφαρμακευτική κάλυψη. Το ύψος του βοηθήματος κι άλλες λεπτομέρειες γύρω από τη κατανομή σε γερμανικούς δήμους και κοινότητες, καθορίζεται σήμερα, σε τηλεδιάσκεψη του καγκελάριου με τους 16 τοπικούς πρωθυπουργούς. Η αμαξοστοιχία Βαρσοβία-Βερολίνο μπαίνει στην περιφέρεια της γερμανικής πρωτεύουσας. Στο βάθος προβάλλει ο Πύργος Επικοινωνιών που βρισκόταν στον ανατολικό Βερολίνο. Και μετά οι 4 γερμανικές σημαίες στον γυάλινο θόλο του Ράιχσταγκ. Οι επιβάτες βρίσκονται ήδη όρθιοι κοντά στις αυτόματες πόρτες με τις βαλίτσες τους. Γυναίκες, παιδιά, μωρά, γιαγιάδες.

Ο κεντρικός σταθμός του Βερολίνου είναι γεμάτος κόσμο. Οι εθελοντές βρίσκονται στις αποβάθρες. Παίρνουν τις βαλίτσες και συνοδεύουν τους Ουκρανούς στον κάτω όροφο. Άλλοι συνεχίζουν το ταξίδι με τραίνο για την πόλη που θα τους φιλοξενήσει, άλλοι πηγαίνουν σε πρόχειρο κατάλυμα στην είσοδο του σταθμού για να ξαποστάσουν και από εκεί με λεωφορεία για να φτάσουν στον τελικό προορισμό. Κι αυτό προσωρινά.

Ειρήνη Αναστασοπούλου/ Ζέπιν-Βερολίνο