Από το 1911 ο ζωγράφος και γλύπτης Γιόχαν Μποσάρ, με καταγωγή από την Ελβετία, σχεδίαζε λεπτομερώς την καριέρα του και τη ζωή του. Στην πόλη Χάιντε, πρίπου 30 χλμ μακριά από το Αμβούργο έφτιαξε το ατελιέ του, το σπίτι του και έναν μικρό ναό της τέχνης, έναν καθεδρικό ναό ο οποίος θεωρείται καταπληκτικό δείγμα εξπρεσιονισμού. Αυτό το σύνολο οικοδομημάτων διοικείται από το 1995 από το ίδρυμα Γιόχαν και Γιούτα Μποσάρ.

Το οικοδομικό συγκρότημα βραβεύθηκε το 2012 με το βραβείο Europa Nostra της ΕΕ και τώρα σχεδιάζεται η επέκτασή του με ένα μουσείο, το κόστος του οποίου εκτιμάται στα 11 εκατομμύρια ευρώ. Το μισό του ποσού θα προέλθει από τα κρατικά ταμεία.

Το σχέδιο ωστόσο είναι αμφιλεγόμενο για διάφορους λόγους: προστασία της φύσης, αδιαφάνεια, υποδομές. Οι κάτοικοι πιστεύουν ότι το σχέδιο θα είναι τελικά πολύ πιο ακριβώς από ό,τι αρχικά είχε εκτιμηθεί και στο τέλος οι δαπάνες θα βαρύνουν το δήμο.

Αμφιλεγόμενη προσωπικότητα

Ο Γιόχαν Μποσάρ ήταν μια πολύ αμφιλεγόμενη προσωπικότητα. Όπως προκύπτει από την αλληλογραφία του, ήταν αντισημίτης και μεγάλος θαυμαστής του Χίτλερ. Ήταν πολέμιος της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Όταν οι Ναζί κατέλαβαν την εξουσία το 1933 είδε μια ελπίδα πολιτικής αλλαγής και λίγο αργότερα τοποθέτησε έναν αγκυλωτό σταυρό στο μωσαϊκό του σπιτιού του.

Η επικεφαλής του καλλιτεχνικού συγκροτήματος Γκούντουλα Μάιερ επεσήμανε πως ο Μποσάρ δεν ήταν ποτέ μέλος του Εθνοσοσιαλιστικού Κόμματος NSDAP. To 2018 σε μια έρευνα που έγινε για τον Γιόχαν Μποσάρ και τη σύζυγο του Γιούτα την εποχή του Εθνικοσοσιαλισμού και μετά από εντολή του ομώνυμου ιδρύματος, διαπιστώθηκε ότι ο καθηγητής Καλών Τεχνών έβρισκε θετικές «τις εθνικοσοσιαλιστικές υποσχέσεις» ανάμεσά τους και το όραμα «ενός νέου ανθρώπου» και «ενός μεγάλου γερμανικού μέλλοντος».

Όταν το 1930 κατάλαβε ότι οι Ναζί δεν εκτιμούν την εξπρεσιονιστική τέχνη, σταμάτησε ο θαυμασμός ωστόσο παραμένει ανοιχτό εάν πραγματικά αναθεώρησε και τις απόψεις του. Η ανησυχία που τώρα υπάρχει είναι εάν το καινούργιο μουσείο θεωρηθεί φόρος τιμής στον Γιόχαν Μποσάρ.

«Το νέο μουσείο θα πρέπει να θεωρηθεί σαν μια αίθουσα τέχνης, στην οποία αποτυπώνεται η καλλιτεχνική ιστορία της περιοχής από το 1830» δηλώνει η Γκούντουλα Μάιερ. Θα υπάρχουν χώροι για εκθέσεις σύγχρονης τέχνης και εκτός αυτού στη μόνιμη συλλογή με τα έργα του Γιόχαν Μποσάρ θα υπάρχει και ένα τμήμα που θα εξηγεί την πολιτική του τοποθέτηση σε συνάρτηση με την τέχνη του. Ωστόσο προς το παρόν δεν μπορεί να υλοποιηθεί κάτι τέτοιο διότι λείπουν οι χώροι, όπως λέει η Γκούντουλα Μάιερ.

Χρήζει περεταίρω διερεύνησης 

Στη λίστα της επιτροπής προϋπολογισμού της γερμανικής βουλής υπήρχαν 81 αιτήσεις από όλη τη Γερμανία για την κατασκευή καλλιτεχνικών χώρων. Ανάμεσά τους και για το «Μουσείο Μποσάρ Γέστεμπουργκ». Η επιτροπή αποφάσισε τελικά να εγκρίνει 5,38 εκατομμύρια ευρώ. Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο της αρμόδιας επιτροπής και βουλευτή των φιλελευθέρων Οτο Φρίκε, τα χρήματα εγκρίθηκαν για την κατασκευή ενός μουσείου που θα σχετίζεται με την περιοχή, ενώ τονίζει πως δεν συζητήθηκε ιδιαίτερα η προσωπικότητα του Γιόχαν Μποσάρ. Επιφυλάχθηκε πάντως να διερευνηθεί περαιτέρω το ζήτημα διότι σε καμία περίπτωση δεν θα έπρεπε να μετατραπεί το μουσείο σε τόπο προσκυνήματος για ακροδεξιούς, όπως λέει.

Προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση είναι το μουσείο να κατασκευασθεί μέχρι το 2023. Εάν πράγματι συμβεί κάτι τέτοιο εξαρτάται από το εάν θα συγκεντρωθεί το ποσό των 10,76 εκατομμυρίων ευρώ που απαιτείται. Εκτός από τα χρήματα του κρατικού προϋπολογισμού θα συμβάλει και ο δήμος του Αμβούργου με δυο εκατομμύρια ευρώ. Τα υπόλοιπα 3,38 εκατομμύρια θα συγκεντρωθούν από δωρεές.

Το μουσείο αναμένεται να καλύψει 2.400 τ.μ. και θα προκηρυχθεί σχετικός αρχιτεκτονικός διαγωνισμός. Μέχρι στιγμής το υπάρχον συγκρότημα επισκέπτονται 10.000 άνθρωποι, ενώ στο μέλλον ελπίζουν ο αριθμός αυτός να τριπλασιαστεί.

Τόρστεν Λάντσμπεργκ

Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου