Την πρωτοβουλία έχει λάβει η τοπική κυβέρνηση της Βάδης-Βυρτεμβέργης. Το πρώτο μάθημα στο κέντρο υποδοχής προσφύγων της πόλης Ζίγκμαρινγκεν αναλαμβάνει αυτοπροσώπως ο υπουργός Δικαιοσύνης Γκούιντο Βολφ. Μπροστά του κάθονται περίπου εικοσιπέντε νεαροί άνδρες, σχεδόν όλοι από την Αφρική. Έχουν μόνο λίγους μήνες στη Γερμανία και δεν μιλάνε τη γλώσσα. Οι αρμόδιοι έχουν "επιστρατεύσει" διερμηνείς που μεταφράζουν στα αγγλικά. Αλλά και εικόνες σε διαφάνειες για την κατανόηση του μαθήματος. Η πρώτη εικόνα είναι μία γερμανική σημαία. Ο υπουργός εξηγεί: "Αυτή η σημαία συμβολίζει ένα κράτος δικαίου. Εδώ όλοι πρέπει να συμμορφώνονται με τους νόμους. Τα δικαστήρια ελέγχουν, αν όλοι τηρούν τους νόμους". Το εγχείρημα δεν είναι εύκολο, αλλά κρίνεται απαραίτητο. 800 πρόσφυγες διαμένουν στο παλαιό στρατόπεδο "Graf Stauffenberg" του Ζίγκμαρινγκεν. Έχουν παρατηρηθεί εντάσεις, αλλά και προστριβές με τους περίοικους.

"Ονομάζομαι Γκούιντο Βολφ και είμαι υπουργός Δικαιοσύνης και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων" λέει ο χριστιανοδημοκράτης πολιτικός. Αφηρημένες και δύσκολες οι έννοιες, δύσκολη και η επικοινωνία. Κράτος δικαίου, Κοινοβούλιο, νομοθετική λειτουργία, κρατικό μονοπώλιο της βίας. Οι διερμηνείς μεταφράζουν στα αγγλικά. "Ξέρει κανείς τί είναι αυτό;" ρωτάει ο υπουργός και δείχνει την επόμενη διαφάνεια που απεικονίζει ένα περίγραμμα της Γερμανίας στον χάρτη. Ένας νεαρός Αφρικανός ρωτάει, με κάποιον δισταγμό, μήπως είναι η Γερμανία. Οι ερωτήσεις συνεχίζονται. "Ξέρει κανείς το όνομα του πρωθυπουργού της Βάδης Βυρτεμβέργης;". Κανείς δεν γνωρίζει τον Βίνφριντ Κρέτσμαν, επικεφαλής της τοπικής κυβέρνησης στη Στουτγάρδη. Δύσκολη η εκστρατεία δημοσίων σχέσεων. "Εδώ έχουμε δημοκρατία. Έχετε ακούσει τί σημαίνει αυτό;" ρωτάει ο υπουργός και εξηγεί ότι στις εκλογές η ψηφοφορία είναι μυστική, ενώ τα δικαστήρια είναι ανεξάρτητα.

"Πάνω απ΄όλα οι κανόνες"

Μοιάζει λίγο με το μάθημα της Αγωγής του Πολίτη από καθέδρας, με τον δάσκαλο να διευθύνει την τάξη, όπως γινόταν πριν από δεκαετίες. Η επόμενη διαφάνεια έχει έναν ιδιαίτερο συμβολισμό: απεικονίζεται ένας δικαστής να πιάνει ενα σακούλι με λεφτά, που του δίνει ένα σκοτεινό χέρι. Το μήνυμα είναι σαφές: εδώ δεν δίνουμε μπαξίσι, απαγορεύεται! Ο 27χρονος Μπασιρού Λαγιέ από τη Γκάμπια έχει συμπληρώσει λίγους μήνες στη Γερμανία. "Αυτό που μου αρέσει εδώ είναι ότι υπάρχουν κανόνες και λειτουργούν οι νόμοι", λέει. Βρίσκεται στη Γερμανία με τη γυναίκα του, η αίτησή του για άσυλο εξετάζεται ακόμη. Ελπίζει σε ένα καλύτερο μέλλον στη Γερμανία. Ο Γκούνιτο Βολφ ρωτάει τους νεαρούς πρόσφυγες τί ειναι αυτό που τους αρέσει σε αυτή τη χώρα. Οι περισσότεροι ανταποκρίνονται με σιγανή φωνή και με κάποια συστολή. "Η Γερμανία σου προσφέρει κάποιες δυνατότητες" λέει ένας νεαρός από τη Νιγηρία.

Τα πράγματα δυσκολεύουν όταν γίνεται λόγος για το κρατικό μονοπώλιο της βίας. Το μήνυμα είναι σαφές: κανείς δεν επιτρέπεται να καταφύγει στην αυτοδικία, αυτό δεν υπάρχει στη Γερμανία. Ακόμη κι αν τύχει να καυγαδίσεις, για παράδειγμα μέσα σε ένα κατάστημα, απαγορεύεται να σηκώσεις χέρι. Κάποιος εκφράζει την ειλικρινή απορία, γιατί να μην μπορούν δύο καυγατζήδες να λύνουν τις διαφορές τους γρήγορα και ξεκάθαρα. Η δικαστής Λούιτγκαρντ Βίγκενχαουζερ αναλαμβάνει να μιλήσει για το θέμα αυτό, χωρίς περιστροφές. "Είναι πολύ, πολύ σημαντικό αυτό: στη Γερμανία δεν επιτρέπεται βία. Δεν επιτρέπεται εκδίκηση. Δεν υπάρχει εκδίκηση για λόγους τιμής και αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις γυναίκες και τα παιδιά", λέει η δικαστής. Κάποιοι όμως δεν το έχουν καταλάβει αυτό, αν και ζουν πολλά χρόνια σε αυτή τη χώρα, προειδοποιεί.

Δικαιοσύνη, όχι αυτοδικία

Η δικαστής συνεχίζει με ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο θέμα: "Υπάρχουν άντρες που χτυπούν τις γυναίκες τους. Αυτές οι γυναίκες μπορούν να αμυνθούν". Με ποιόν τρόπο; Μπορούν να κάνουν καταγγελία, μπορούν να καταφύγουν σε ξενώνες για κακοποιημένες γυναίκες. Αντιληπτό; Οι νεαροί γνέφουν με το κεφάλι. Λένε ότι έχουν καταλάβει το μάθημα.

Peer Meinert (DPA)/Γιάννης Παπαδημητρίου